Polacy zarabiają za mało. Ale nie przez kryzys, tylko "dziadowanie". Polskie firmy ciułają, zamiast inwestować w ludzi

W to, że najlepszą motywacją do lepszej i bardziej wydajnej pracy są pieniądze, nikt chyba nie wątpi. Oczywiście, ważna jest samorealizacja, elastyczny czas pracy i tak dalej, ale nie oszukujmy się – jeśli ciężko pracujemy i ewidentnie czujemy, że za wykonywane obowiązki dostajemy zbyt mało, pochwała albo dzień wolny raczej nie zmotywują nas skutecznie i długofalowo.

Hirsch zaznacza przy tym, że pracownikom łatwo jest dzisiaj odmawiać podwyżek – wystarczy powiedzieć, że jest kryzys. Czy firma ma pieniądze na wyższe wynagrodzenie, tego już raczej nie sprawdzimy, więc pozostaje wierzyć, że "jest kryzys" i "może kiedyś będzie lepiej".

Oczywiście taka sytuacja nie zachodzi we wszystkich firmach. Jestem jednak pewien, że u wielu polskich przedsiębiorców zarabia się mało, bo po prostu oszczędzają na pracownikach. Pod tym względem, niestety, nasza kultura pracy wciąż mocno różni się od zachodniej, głównie amerykańskiej.

Znam rodzimych przedsiębiorców, którzy czerpią nieco z tej filozofii i na przykład na gwiazdkę wszystkim pracownikom, niezależnie od wyników, dają premię 1000 złotych. Wszyscy dostają tyle samo. Dla dyrektora to może być niewiele i oznaczać tyle, że kupi sobie nowy zegarek. Ale dla sprzątaczki czy recepcjonistki taka świąteczna premia może oznaczać, że nie będzie musiała od nikogo pożyczać, żeby zrobić 12 wigilijnych potraw. A to już wartość, której nie da się przeliczyć. Jak ważne jest czyste biuro przekonał się pewnie każdy, kto kiedykolwiek przyjmował do siebie klienta.

Oczywiście, można by powiedzieć: po co premie recepcjonistce, przecież ona nie wykonuje żadnej wielkiej roboty. Na takie stwierdzenia odpowiadam krótko: spróbujcie przez miesiąc popracować bez osób na niższych szczeblach albo pozatrudniać tam osoby niekompetentne. Po dwóch tygodniach poprawiania po innych albo robienia wszystkich drobnych rzeczy samemu z radością zapłacicie więcej recepcjonistce, która po prostu dobrze wykonuje swoją pracę (a czasem może nawet przyspieszać pracę firmy – to tylko kwestia kreatywności).

Takie wyjaśnienie to dla mnie tylko zasłona dymna dla braku kompetencji w zarządzaniu. Szefowie po prostu nie są świadomi, jak ważny jest czynnik ludzki. Ba, niektórzy celowo wręcz go eliminują – wychodząc z założenia, że jak nie ta osoba, to następna. Część pracodawców może sobie na to pozwolić, bo chętni i tak się znajdą, ale w niektórych zawodach i branżach (szczególnie tam, gdzie firma opiera się na intelektualnym potencjale pracowników i środowiska się znają) taka polityka nieuchronnie prowadzi do sytuacji, w której sfrustrowani pracownicy odchodzą, a nowi przyjść nie chcą – bo już wiedzą, że nie będą tam szanowani i doceniani.

Jeśli liczyć na to, że zmieni się mentalność zarządzających, musielibyśmy czekać na to co najmniej jedno pokolenie. A przecież zbyt niskie płace mamy już dzisiaj. Na zmianę systemową – czyli realne, głębokie przekonstruowanie prawa pracy i warunków prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce – też raczej bym nie liczył. Nie od dzisiaj wiadomo, że wprowadzanie dużych i głębokich reform nie leży w zwyczaju rodzimych polityków i absolutnie nic nie wskazuje na to, by miało się to zmienić.

Takie koncepty można jednak włożyć między bajki – przedsiębiorcy nigdy nie zgodzą się na tak radykalne podwyższenie płacy minimalnej, nawet gdyby dotyczyły one tylko umów o pracę. Dla pracodawców bowiem każda taka ustawowa podwyżka to większe koszty pracy, a nie każdą firmę stać będzie na obsługę nowych wydatków. Dlatego też ekonomiści często straszą, że podniesienie minimalnej spowoduje zwiększone bezrobocie – bo pracodawcy nie będą mieli czym zapłacić, więc zaczną zwalniać. Zaś ci, którzy środki na zwiększone koszty pracy i tak mają i mogliby płacić więcej, będą mieli tylko kolejny straszak na pracowników.

Dzisiaj płaca minimalna wynosi 1600 złotych i w przeliczeniu na godziny – zakładając, że pracujemy 8h dziennie, 20 dni w miesiącu – będzie ona wynosiła równo 10 zł/godzinę. Podniesienie tej kwoty o złotówkę zapewne zbytnio firm nie zaboli.