Reklama.
Reklama.
Reklama.
Telewizja nie sprzyja tolerancji
Zbyt wiele czasu spędzanego przed ekranem telewizora może pozbawić dziecko umiejętności akceptowania i rozumienia inności – dowodzą badacze z Uniwersytetu Stanowego Ohio. Na szczęście naukowcy podpowiadają, jak zapobiec takiej sytuacji i kształtować tolerancję u najmłodszych potomków.
Reklama.
Pojęcie teorii umysłu
Teoria umysłu, czyli umiejętność rozróżnienia poszczególnych stanów umysłowych, takich jak przekonania, zamiary czy pragnienia, oraz rozumienia, że inni mogą mieć inne poglądy niż my, rozwija się najczęściej w okresie przedszkolnym. Eksperci podkreślają, że zdolność ta jest kluczowa dla rozwoju społecznego dziecka i bez niej trudno byłoby młodemu człowiekowi zrozumieć moralność czy rozpoznać oszustwo. Gdy teoria umysłu nie jest jeszcze w pełni wykształcona, dziecko może na przykład myśleć, że każdy woli ciasto od marchewki, ponieważ taka jest jego osobista preferencja.
Teoria umysłu, czyli umiejętność rozróżnienia poszczególnych stanów umysłowych, takich jak przekonania, zamiary czy pragnienia, oraz rozumienia, że inni mogą mieć inne poglądy niż my, rozwija się najczęściej w okresie przedszkolnym. Eksperci podkreślają, że zdolność ta jest kluczowa dla rozwoju społecznego dziecka i bez niej trudno byłoby młodemu człowiekowi zrozumieć moralność czy rozpoznać oszustwo. Gdy teoria umysłu nie jest jeszcze w pełni wykształcona, dziecko może na przykład myśleć, że każdy woli ciasto od marchewki, ponieważ taka jest jego osobista preferencja.
W jaki sposób telewizja, prezentująca fantastyczne światy i rzeczywistość, wpływa na rozwój dziecka? Aby się o tym przekonać, badacze z Uniwersytetu Stanowego Ohio poddali analizie związek pomiędzy kontaktem z telewizją malców w wieku przedszkolnym a ich zrozumieniem stanów umysłowych.
Wpływ telewizji na teorię umysłu
Badacze przeprowadzili wywiad wśród rodziców 107 dzieci w wieku od 3 do 6 lat na temat tego, ile godzin dziennie w ich domu włączony był telewizor, niezależnie od tego, czy ktokolwiek go oglądał. Skupili się oni na trzech okresach w ciągu normalnego dnia pracy i w typowy weekend. Rodziców zapytano także o to, czy ich dzieci posiadały telewizor w swoim pokoju. Okazało się, że miało go 20% młodych ludzi.
Badacze przeprowadzili wywiad wśród rodziców 107 dzieci w wieku od 3 do 6 lat na temat tego, ile godzin dziennie w ich domu włączony był telewizor, niezależnie od tego, czy ktokolwiek go oglądał. Skupili się oni na trzech okresach w ciągu normalnego dnia pracy i w typowy weekend. Rodziców zapytano także o to, czy ich dzieci posiadały telewizor w swoim pokoju. Okazało się, że miało go 20% młodych ludzi.
Następnie dzieciom powierzono szereg zadań badających teorię umysłu. W jednym z nich oglądały zdjęcie kobiety, którą nazwano panią Jones. Badacze powiedzieli przedszkolakom, że mając do wyboru ciastko lub marchewkę, pani Jones preferowała tę opcję, którą wykluczyło dane dziecko. Potem naukowcy zapytali młodych ludzi, jaką przekąskę wybrałaby pani Jones, żeby sprawdzić, czy rozumieją oni pojęcie odmiennych pragnień. Nawet po uwzględnieniu różnic wynikających z wieku i statusu społeczno-ekonomicznego danych dzieci okazało się, że dłuższy kontakt z włączonym telewizorem i posiadanie takiego sprzętu we własnym pokoju wiązało się ze słabszym zrozumieniem różnych stanów umysłowych.
Jak kształtować tolerancję dziecka?
Zdaniem autorów badania, poprzednie testy ukazały, że telewizja nie pomaga dzieciom zrozumieć, że ludzie mogą mieć różne poglądy i przekonania. Tymczasem książki mogą tę zdolność wykształcić, ponieważ często zawierają wytłumaczenie tego, w jaki sposób dana osoba się czuje. Oglądanie scen telewizyjnych może nie przedstawiać tak wyraźnie uczuć czy myśli bohaterów. Dzieci mogą opanować i zrozumieć stany umysłowe dzięki rozmowom twarzą w twarz, jednak zadanie to okazuje się znacznie trudniejsze, gdy mają do dyspozycji jedynie ekran telewizora.
Zdaniem autorów badania, poprzednie testy ukazały, że telewizja nie pomaga dzieciom zrozumieć, że ludzie mogą mieć różne poglądy i przekonania. Tymczasem książki mogą tę zdolność wykształcić, ponieważ często zawierają wytłumaczenie tego, w jaki sposób dana osoba się czuje. Oglądanie scen telewizyjnych może nie przedstawiać tak wyraźnie uczuć czy myśli bohaterów. Dzieci mogą opanować i zrozumieć stany umysłowe dzięki rozmowom twarzą w twarz, jednak zadanie to okazuje się znacznie trudniejsze, gdy mają do dyspozycji jedynie ekran telewizora.
Niestety za brak zdolności rozumienia stanów umysłowych innych osób nie można winić wyłącznie telewizji. Jak zauważyli badacze, dzieci oglądające telewizję z rodzicami, którzy rozmawiali z nimi na temat obejrzanych programów, lepiej niż pozostałe przedszkolaki radziły sobie z testami oceniającymi teorię umysłu.
Wcześniejsze badanie ukazało, że komunikacja między rodzicem a dzieckiem związana jest z bardziej zaawansowaną teorią umysłu, co może tłumaczyć ostatnie odkrycie – mówi główna autorka badania prof. Amy I. Nathanson z Uniwersytetu Stanowego w Ohio. Gdy rodzice rozmawiają z dzieckiem, często omawiają myśli, poglądy, zamiary oraz cele różnych ludzi i mogą używać słów takich jak „wiedzieć” czy „myśleć”. Tego rodzaju konwersacje pomagają młodej osobie zrozumieć, że każdy człowiek posiada unikalne stany umysłowe, które sterują ich zachowaniem – tłumaczy specjalistka.
Z badania wynika więc, że oglądanie telewizji z małymi dziećmi może pomóc im zrozumieć poglądy i przekonania innych ludzi oraz okazywać im więcej tolerancji – podkreśla prof. Nathanson. Co istotne, może to warunkować ich interakcje z przyjaciółmi, rówieśnikami i współpracownikami, gdy dorosną.
Reklama.