Jak wyglądają ćmy?

Ćmy mają ciała pokryte gęstym, miękkim futrem. Tak jak motyle składają się z głowy, tułowia i odwłoka. Niektóre gatunki mają w pełni wykształcone przednie nóżki, inne mają nóżki szczątkowe. Ich głowy zdobią rozbudowane lub ostro zakończone czułki i duże oczy.

Znakiem rozpoznawczym ciem są skrzydełka w stonowanych kolorach. U niektórych gatunków ciem na ich powierzchni można zauważyć skomplikowane wzory przypominające oczy. Ich zadanie polega na odstraszeniu potencjalnych wrogów.

W naturze występują też kolorowe ćmy. Niektóre gatunki przybierają jaskrawożółte i fioletowe barwy. Urodą mogą konkurować jedynie z papugami. W Polsce najczęściej spotykaną kolorową ćmą jest Niedźwiedziówka Kaja w panterkę lub kowbojskie wzory.

Czym ćmy różnią się od motyli?

Największa różnica między motylami dziennymi a nocnymi polega na tym, że ćmy posiadają futerka, a motyle nie. Czułki ćmy są pierzaste lub ostro zakończone. Z kolei czułki motyla są podłużne i mają na końcu zgrubienia.

Motyle i ćmy różnią się też w zachowaniu. Motyle odpoczywają ze skrzydłami ustawionymi pionowo, ćmy rozkładają je lub trzymają opuszczone wzdłuż tułowia. Motyle nie mają też tendencji do lecenia w stronę światła. W nocy śpią.

Co jedzą ćmy?

Ćmy dzielą się na dwa rodzaje. Jedne są wyposażone w aparat gębowy i jedzą, a drugie nie. Te drugie przez całe swoje życie korzystają z zapasów zgromadzonych w okresie larwalnym. Ich jedynym celem życiowym jest rozmnażanie. Żyją od kilku dni do kilku tygodni.

Ćmy z aparatem gębowym, podobnie jak pszczoły i motyle, żywią się nektarem roślin. Najchętniej spijają nektar z niecierpki, aksamitki, zawisaków i pelargonii. Nie pogardzą też budleją i storczykiem.

Wbrew powszechnemu przekonaniu ćmy nie są drapieżne i nie zabijają motyli. Nie żywią się też ubraniami, odchodami, resztkami spożywczymi i tkaninami. Do ludzkich domostw przylatują zwabione światłem.

Ćmy – przykładowe gatunki

Na całym świecie można spotkać aż 160 000 gatunków ciem. Motyli jest 10 razy mniej. Statystyki podobnie prezentują się w Polsce. W kraju nad Wisłą występuje aż 3000 gatunków ciem, motyli tylko 164.

Brudnica Mniszka

Rozpiętość skrzydeł Brudnicy Mniszki wynosi 3,5 cm u samców i 4,5 cm u samic. Owad najczęściej występuje w kolorze szarym, ale można też spotkać umaszczenie czarne i białe. Jest powszechnie spotykany w Polsce.

Pawica Atlas

Pawica Atlas to jedna z największych ciem na świecie. Rozpiętość jej skrzydeł może wynosić nawet 30 cm. W okresie godowym samiec potrafi wyczuć samicę z odległości 5 km. Ten rodzaj ćmy występuje w Azji Południowo-Wschodniej, południowych Chinach i Indonezji.

Zmierzchnica Trupia Główka

Zmierzchnica Trupia Główka jest uważana za jedną z najpiękniejszych ciem w Polsce. Na tułowiu ma wzór przypominający trupią czaszkę, a umaszczeniem przypomina pszczołę. Rozpiętość skrzydeł zmierzchnicy wynosi 10-14 cm.

Ćma Azjatycka

Ćma Azjatycka żywi się wyłącznie bukszpanem. Wbrew swojej nazwie występuje nie tylko w Azji, ale i w Europie. Od 2006 roku można spotkać ją również w Polsce, gdzie spędza sen z powiek miłośnikom roślin. W naszym kraju jest uważana za gatunek inwazyjny.

Dlaczego ćmy lecą do światła?

Do końca nie wiadomo, dlaczego ćmy lubią światło. Według niektórych teorii ćmy w dzień wygrzewają się w słońcu, by odpocząć i zgromadzić energię na nocne loty. Z kolei wieczorem światło żarówki myli im się ze słońcem i dlatego do niego lecą.

Inna teoria głosi, że zamiłowanie ciem to światła jest błędem w nawigacji. Podczas nocnych lotów ćmy określają swoje położenie względem księżyca. Poprzez zachowanie stałego kąta padania światła są w stanie lecieć prosto.

To zjawisko inaczej nazywane jest menotaksją. W przypadku ciem problem polega na tym, że zamiast ustawiać się względem księżyca, ustawiają się względem żarówki. Próbując zachować stałą pozycję lotu, kręcą się wokół żarówki.

Czy ćmy gryzą?

Przekonanie, że ćmy są niebezpieczne, jest głęboko zakorzenione w polskiej kulturze. Ćma wlatująca do pokoju i gasząca świecę ma oznaczać śmierć. Ćma we śnie oznacza, że śpiący będzie obiektem pomówień lub plotek. Nie wiadomo, ile w tym prawdy.

Ćmy występujące w Polsce nie są groźne — nie gryzą, nie są jadowite i nie stwarzają żadnego zagrożenia dla ludzi i zwierząt. Ćmy, które gryzą ludzi, można spotkać na południu Europy, ale ich ugryzienia można porównań do ukąszeń komara – nie są zbyt uciążliwe, ani bolesne.

W syberyjskich lasach, nieopodal granicy z Rosji z Chinami, odkryto niedawno dwa gatunki ćmy, które żywią się krwią. W 1999 roku w ich żołądkach odkryto krew krów, jeleni, a także ludzką. Według naukowców wampiryzm u ciem to trend, który będzie się nasilał.

Czy ćmy są pożyteczne?

Naukowcy z brytyjskiego Centrum Ekologii i Hydrologii odkryli, że nocne motyle odgrywają ogromną rolę w zapylaniu roślin. Kiedy pszczoły i motyle odpoczywają, ćmy ciężko pracują. Zapylają nie tylko kwiaty, ale również rośliny uprawne, np. groch, soję i rzepak.

Z obserwacji angielskich naukowców wynika, że ćmy mają szerszy zakres działania od pszczół, które działają jedynie w pobliżu ulu. Co więcej, ćmy przenosiły pyłek z roślin, który omijały pracowite pszczoły. Nocą pracowało aż 45 proc. ciem.

Jednak niektóre ćmy są szkodnikami. Na takie miano zasługuje ćma azjatycka (zwana inaczej ćmą bukszpanową), która niszczy uprawy bukszpanu. Rolnikom dają się we znaki również gąsienice ciem, które niszczą plony.

Mole a ćmy

Większość ludzi wychodzi z błędnego założenia, że ćmy znoszą w domu jaja, z których wykluwają się mole. Tym słowom zaprzecza Jarosław Mikietyński, ogrodnik Ogrodu Botanicznego Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy.

– Mól odzieżowy (inaczej: mól włosienniczek) to mały motyl nocny, ale to nie jest ćma, chociaż ją przypomina z wyglądu. Istnieje jednak różnica pomiędzy molem ubraniowym a ćmą. Mole są mniejsze i latają tylko samce, natomiast samice moli biegają – tłumaczy Mikietyński.

– Poza tym, mól ubraniowy jest mniejszy i szczuplejszy od ćmy. Ćma jest włochata, a mól nie jest owłosiony. Ćma kieruje się w stronę światła, mol ubraniowy tego nie robi – tłumaczy na łamach portalu RegioDom.

Czytaj także: Mole spożywcze w kuchni? Wiemy, jak się ich pozbyć domowymi sposobami

Jak usunąć ćmy z domu?

Ćmy nie są dla ludzi niebezpieczne, ale ich obecność w domu nie jest wskazana. Ćma może umrzeć poparzona rozgrzaną żarówką, z głodu albo przemęczenia. Najprostszym sposobem na usunięcie ćmy z domu jest odprowadzenie jej do wyjścia.

Ćma w domu? Oto co robić:

1. Zgaś wszystkie światła z wyjątkiem pomieszczenia, w którym jest ćma.

2. Zgaś światło w pomieszczeniu, w którym jest ćma i zapal je w pomieszczeniu sąsiednim.

3. Odprowadź w ten sposób ćmę do drzwi.

4. Na zewnątrz poświeć latarką.

5. Kiedy ćma do niej przyleci, zgaś ją i ewakuuj się do domu.

Możesz też wykorzystać zeszyt i szklankę lub słoik. Wystarczy przyłożyć szklankę do ściany, gdy odpoczywa na niej ćma, a od spodu wsunąć zeszyt. Tak zabezpieczoną ćmę wynieś na zewnątrz i wypuść. Przez cały czas zachowaj delikatność i nie rób jej krzywdy.

Jeżeli boisz się ciem i nie chcesz, by przylatywały do twojego domu, zamontuj w oknach moskitierę lub nie otwieraj ich w pomieszczeniach, w których pali się światło. Pomocne mogą być ultradźwiękowe odstraszacze ciem oraz olejki eteryczne o zapachu drzewa cedrowego.

Ciekawostki o ćmach

1. Największa ćma miała 36 cm rozpiętości skrzydeł.

2. Rozpiętość skrzydeł najmniejszej ćmy to 2 mm.

3. Ćmy z rodziny zawisakowatych potrafią latać z prędkości 60 km/h.

4. Ćma zawisak Darwina ma 35-centymtrową ssawkę.

5. 100 lat temu uważano, że ćmy są głuche.

6. Ćmy stanowią ok. 85 proc. wszystkich motyli.

7. Niektóre ćmy mają narządy tympanalne, dzięki którym wykrywają nietoperze.

8. Niektóre ćmy składają nawet 10 000 jaj.