Sarna i jeleń nie są tym samym gatunkiem

Sarna jest jednym z najpospolitszych dużych ssaków w Polsce. Z danych Głównego Urzędu Statystycznego (GUS) z 2021 roku wynika, że saren w Polsce jest ok. 920 tysięcy. Dla porównania w Krakowie mieszka 757 tysięcy osób.

Sarny w Polsce można spotkać w każdym województwie. Występują dosłownie wszędzie: na mokradłach, w lasach, w górach, w pobliżu zabudowań, a także na polach i łąkach. Żywią się korą drzew, pędami roślin i niektórymi gatunkami grzybów.

Jak na zwierzę, które spotykamy i lubimy, wiemy o nim zaskakująco mało. Wiele osób jest przekonana, że sarna i jeleń to ten sam gatunek, a sarna jest samicą jelenia, ale to nieprawda. Są to dwa odrębne gatunki zwierzyny płowej.

Samicę sarny nazywa się kozą, samca kozłem, a młode koźlętami. Z kolei samica jelenia to łania, samiec to byk, a młode to cielęta. Nie ma biologicznej możliwości, żeby sarna została "żoną jelenia" i zaszła z nim w ciążę.

Czym sarna różni się od jelenia?

Sarna różni się od jelenia przede wszystkim rozmiarem. Występujący w Polsce jeleń szlachetny waży ponad 150 kg. Łania jest o połowę lżejsza i waży 70-80 kg. Z kolei dorosły samiec sarny waży 25-27 kg, a samica sarny o 2-3 kg mniej.

Kolejną różnicą między sarną a jeleniem są poroże. U jelenia poroże nazywane są wieńcem, a u saren parostkami. Na pierwszy rzut oka widać, że parostki są niewielkie w porównaniu do ogromnych i skomplikowanych wieńców.

Mają je osobniki męskie, które walczą o partnerki w trakcie rui (godów). Zarówno kozły, jak i byki każdego roku wymieniają poroże na nowe. Sarny zrzucają poroże jesienią, przez zimę wyrasta im nowe. Jelenie robią to w marcu, nowe poroże odrastają w lipcu.

Sarny żyją samotnie albo w niewielkich grupach liczących 4-6 osobników. W większe stada tzw. rudle łączą się w okresie zimowym. W rudli może znajdować się nawet 25 osobników. Jelenie przez cały rok żyją w stadach, tzw. chmarach, liczących kilkanaście osobników.

W ciągu roku samica sarny rodzi od jednego do trzech młodych nazywanych koźlętami. Małe sarny często padają ofiarą rysi, wilków i lisów. Łania (samica jelenia) rodzi rocznie od jednego do trzech młodych nazywanych cielętami. I one padają ofiarą drapieżników.

Małe koźlęta nie mają zapachu, żeby nie wabić drapieżników. Dlatego po spotkaniu "samotnej sarenki w lesie” pod żadnym pozorem nie należy jej dotykać. Takie postępowanie może zaszkodzić całemu stadu.

Jelenie mają jednolite ubarwienie. Latem są brązowe, zimą szare. U cielaków występują jasne cętki. Takie same jak w popularnej bajce miał jelonek Bambi. Na szyi jelenia rośnie długa grzywa.

Umaszczenie sarny latem jest czerwonobrązowe, zimą siwobrązowe. Na pośladkach sarny można zauważyć białą lub lekko żółtawą plamę – to tzw. lusterko. Sarny w przeciwieństwie do jeleni nie mają kołnierza/grzywy.

Odgłosy wydawane przez kozła (samca sarny) do złudzenia przypominają szczekanie psa. Po zmroku można odnieść wrażenie, że po lesie grasuje stado zdziczałych psów. Z kolei jelenie w trakcie godów wydają charakterystyczne gardłowe dźwięki.

Cechą charakterystyczną jeleni jest diastema, czyli przerwa między przednimi zębami. Co ciekawe, u jeleni zachowały się też szczątkowe kły zwane grandlami lub hakami, których sarny nie mają. Jednak lepiej nie zaglądać jeleniowi w szczękę.

Podobieństwem między sarną a jeleniem jest tryb życia. Oba gatunki preferują aktywne spędzanie czasu. Największą aktywność wykazują wieczorem i w nocy. Za dnia odpoczywają wśród gęstych mchów lub zbóż.

Zarówno jelenie, jak i sarny należą do zwierząt płochliwych. Przestraszona sarna traci orientację i biegnie przed siebie – to jej jedyna obrona. Z kolei rozjuszony jeleń może zaatakować, choć i on preferuje ucieczkę.

Żadnego z tych gatunków nie wolno niepokoić.