Domagamy się uwłaszczenia! Petycja czołowych naukowców na biurku premiera Tuska
Tomasz Machała
30 kwietnia 2014, 14:23·4 minuty czytania
Publikacja artykułu: 30 kwietnia 2014, 14:23
Na stronie petycje.pl ukazał się apel polskich naukowców do premiera Donalda Tuska i minister nauki Leny Kolarskiej Bobińskiej. Dotyczy uwłaszczenia naukowców. List podpisali przedstawiciele "Obywateli Nauki", Akademia Młodych Uczonych PAN, Komitetu Polityki Naukowej. Naukowcy reprezentują Polską Akademię Nauk, Uniwersytet Adama Mickiewicza, Uniwersytet Gdański, Uniwersytet Warszawski oraz SGH.
Projekt nowelizacji Ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym w zakresie tzw. “uwłaszczenia naukowców”, wpisując się w strategię reform Rządu, miał dać podstawę prawną dla zwiększenia innowacyjności wynalazków o polskim rodowodzie. Jednym z odważnych rozwiązań tego projektu było zwiększenie zaangażowania polskich naukowców w proces komercjalizacji własności intelektualnej wynikającej z dokonywanych przez siebie odkryć i wynalazków, poprzez kodyfikację procesu uzyskiwania przez wynalaców praw do tej własności oraz znaczące zwiększenie ich uprawnień w tej dziedzinie.
Z niepokojem obserwujemy kierunek rozwoju dyskusji dotyczącej tego projektu w Sejmie RP. W szczególności poprawka do propozycji rządowej zgłoszona przez Pana posła Jana Kaźmierczaka zawiera zapisy, których realizacja negatywnie wpłynie na innowacyjność i konkurencyjność polskiej gospodarki.
Czas od dokonania odkrycia do momentu wdrożenia jest jednym z krytycznych elementów sukcesu rynkowego, czyli skutecznego wdrożenia innowacji. Stąd też, aby nowa Ustawa rzeczywiście przyczyniła się do zwiększenia poziomu wdrożeń polskiej myśli naukowej w praktyce, wprowadzana legislacja powinna dążyć do uproszczenia i przyspieszenia procesu komercjalizacji. Poprawka zgłoszona przez Pana posła Kaźmierczaka niestety proponuje rozwiązania idące w przeciwną
stronę. Zawarte w niej zapisy m.in. znacząco wydłużają okres, w trakcie którego sytuacja własności praw do wynalazku pozostaje niejasna, co m.in. zniechęca potencjalnych inwestorów i poważnie zagraża możliwości uzyskania ochrony
patentowej dla wynalazku poza granicami Polski. Dodatkowo, wynalazca i zatrudniająca go instytucja stawiani są przeciwko sobie jako konkurenci w walce o własność do ww. praw. Zapisy te naszym zdaniem nie zachęcają do komercjalizacji ani naukowców ani instytucji i całkowicie wypaczają ideę szybkiej i skutecznej komercjalizacji wynalazków powstałych w polskich instytucjach naukowych.
Niestety, w obecnej dyskusji toczonej na forum polskiego Parlamentu nie wzięto pod uwagę wszystkich aspektów problemu, co umożliwiłoby przyjęcie rozwiązania zarówno korzystnego dla polskiej gospodarki, jak i akceptowalnego dla wszystkich stron zaangażowanych w proces komercjalizacji wynalazków. Pominięto głos wielu środowisk, w tym tych, które są szczególnie zainteresowane prowadzeniem innowacyjnych badań mogących mieć potencjał komercyjny. Dlatego też konieczne jest podjęcie na nowo debaty na temat komercjalizacji wyników badań prowadzonych w Polsce z użyciem środków publicznych i przyjęcie takich rozwiązań, aby badania naukowe prowadzące do innowacyjnych rozwiązań mogły być wdrażane w gospodarce częściej i bardziej skutecznie niż obecnie.
W związku z powyższym zwracamy się z apelem o:
- wzięcie pod uwagę głosu tych wynalazców, którzy odnieśli sukces w komercjalizacji i mogą się podzielić swoim doświadczeniem. Prosimy o rozpatrzenie propozycji i opinii przedstawicieli środowisk o nastawieniu pro-innowacyjnym, m.in. młodego pokolenia naukowców; wskazane byłoby umożliwienie przedstawicielom tych środowisk (np. Stowarzyszenia Top500 Innovators, Akademii Młodych Uczonych, ruchu społecznego Obywateli Nauki i in.) prezentacji ich propozycji np. w ramach udziału w pracach Podkomisji stałej ds. nauki i szkolnictwa wyższego;
- rozważenie wdrożenia w Polsce rozwiązań sprawdzonych w najbardziej innowacyjnych krajach Unii Europejskiej, w których instytucja naukowa ma krótki czas (od 2 do 6 miesięcy) na dokonanie komercjalizacji lub na decyzję o komercjalizacji z obowiązkiem wypłaty rozsądnego wynagrodzenia naukowcowi (Finlandia, Dania, Norwegia, Niemcy, Austria).
Jesteśmy głęboko przekonani, że uwzględnienie tych sugestii pozwoli wypracować rozwiązanie, które wpisze się w strategię Rządu i przyniesie wymierne skutki w postaci znaczącego zwiększenia konkurencyjności polskiej gospodarki, a także stworzy silne sprzężenie zwrotne stymulujące rozwój nauki w Polsce.
Z poważaniem
Prof. dr hab. Janusz M. Bujnicki
Międzynarodowy Instytut Biologii Molekularnej i Komórkowej w Warszawie i UAM w Poznaniu, członek Akademii Młodych
Uczonych PAN, członek Komitetu Polityki Naukowej
Prof. dr hab. Wojciech Bal
Instytut Biochemii i Biofizyki PAN, Obywatele Nauki
dr Rafał Urbaniak
Centre for Logic and Philosophy of Science, Ghent University, Belgia, Instytut Filozofii, Socjologii i Dziennikarstwa,
Uniwersytet Gdański, członek Akademii Młodych Uczonych PAN
dr hab. Maciej Duszczyk
Instytut Polityki Społecznej, Ośrodek Badań nad Migracjami UW, członek Komitetu Polityki Naukowej
dr hab. Beata Czarnacka-Chrobot, prof. SGH
Instytut Informatyki i Gospodarki Cyfrowej, prodziekan Kolegium Analiz Ekonomicznych SGH, członek Komitetu Polityki Naukowej
dr Iwona Cymerman
Międzynarodowy Instytut Biologii Molekularnej i Komórkowej w Warszawie