Ludzie są biedni, bo leniwi? Obalamy mity. Bieda to pułapka, w której zachowujemy się autodestrukcyjnie

Wyobraź sobie, że w twój nieubezpieczony samochód wjeżdża inne auto. Kierowca ucieka, a ty siedzisz w kabinie z czterema wybitymi zębami. Tymi z przodu. Szykują się wydatki: zepsuty samochód, wstawienie implantów. Mimo że pracujesz na dwa etaty, to nie stać cię ani na jedno, ani na drugie. Co więcej, możesz mieć problemy w pracy, bo kto chce być obsługiwany przez szczerbatą sekretarkę lub kelnerkę? A nawet jeśli klientom to nie będzie przeszkadzało, to szefowie mogą się krzywić – przestajesz im pasować do wizerunku firmy.

W dyskursie publicznym, m.in. na forach internetowych, roi się od krzywdzących komentarzy, że biedni są sami sobie winni. Najwidoczniej nie potrafią pracować, są leniwi, głupi itp.

Otóż nie. Nikt nie chce być biedny, ale czasem nie mamy na to wpływu, o czym pisze Linda Tirado.

Linda zauważa, że ludzie biedni powinni się dobrze odżywiać, by nie chorować – bo jak powszechnie wiadomo, chorowanie jest drogie. Nawet w kraju takim jak Polska, gdzie z pozoru mamy powszechny dostęp do służby zdrowia.

W swoim eseju Linda wspomina dylematy, z jakimi musiała się zmierzyć, gdy była w pierwszej ciąży. Mieszkała wtedy w motelu, w którym ze sprzętów kuchennych była tylko mała lodówka i mikrofalówka. Jaką zdrową potrawę można przyrządzić w takich warunkach? Wiedziała, co jako ciężarna powinna jeść, ale w tamtych okolicznościach spożywała głównie masło orzechowe i mrożone burritos. 12 $ za dwie sztuki.

Tirado wspomina też, że niezależnie od tego jak bardzo byłbyś zmęczony, musisz potem pozmywać, bo w kiepskich lokalach brudne naczynia przyciągają robaki. A gotowanie ściąga karaluchy, dlatego w sumie lepiej nie gotować. Mądrzej jednak jeść na mieście, ale ubogiego stać tylko na fastfoody. One są niezdrowe, to może wymusić wizytę u lekarza. Ale na nią Lindy nie stać. Pętla się zaciska.

– Wstaję o szóstej rano, często kładę się o trzeciej nad ranem. Nie mam czasu na nic. A o urlopie nie mam co marzyć, po prostu wiem, że w perspektywie kilku najbliższych lat nie będę mogła sobie pozwolić na żaden wypoczynek – tłumaczy i zaznacza, że ludzi biednych z tego powodu dopada depresja, a wówczas jeszcze trudniej się podźwignąć.

Jednak nie wynika to z lenistwa, ale z braku ambicji. Ludzie ubodzy nie potrafią jej z siebie wykrzesać, po prostu nie mają na to siły. To także jest powód, dla którego niewiele osób bezdomnych, nawet w najsroższe mrozy nie chce opuścić swoich pustostanów. Oczywiście, problemem jest to, że w noclegowniach nie można pić, ale chodzi też o to, że wieloletnia bezdomność obniża poziom ambicji i oczekiwań.

– Dlatego to, o czym pisze Linda Tirado, jest tak ważne. Ludzi ubogich nie należy tylko dofinansowywać, ponieważ oni często nie potrafią odpowiednio zagospodarować tych pieniędzy. Niezwykle ważna jest aktywizacja – podkreśla Maciej Hasik i opowiada mi o działaniach częstochowskiego MOPS-u.

Bardzo niebezpieczna jest bezdomność – a niestety rośnie liczba osób, które zalegają latami z czynszem. Zamiast wyrzucać dłużników z mieszkań zgłasza się ich do Centrów Integracji Społecznej. Tam dostają pracę na etat, która może nie jest rewelacyjnie płatna (ok. 700 zł), ale pracownicy są ubezpieczeni, a z pensji potrąca się pieniądze na opłacenie czynszu. - Tu nie chodzi tylko o spłacenie długów i składki na ZUS. Ludzie stają się za coś odpowiedzialni i przejmują ponownie kontrolę nad własnym życiem - tłumaczy rzecznik MOPS-u.

- Nie można dopuścić do tworzenia gett, w których dominuje beznadzieja i brak perspektyw. Z tego trudno się otrząsnąć. Rodzą się patologie i kolejne pokolenia łapią niebezpiecznego wirusa biedy - wyjaśnia Hasik. Mając z tyłu głowy jego słowa, trudno oskarżać biednych o nieróbstwo.