Olimpiada: szansa czy przekleństwo? Olimpijskie miasta widma i kwitnące ośrodki sportu

Jon Pack i Gary Hustwit przez lata fotografowali miasteczka olimpijskie – albo to, co z nich zostało. Efekt swoich podróży zaprezentowali w albumie fotograficznym „The Olympic Cities”.

„Co łączy te zdjęcia? Zamieszkują w nich duchy. Dokumentują pozostałości po Igrzyskach Olimpijskich: Ateny i Rzym, Pekin i Moskwę, Helsinki, Lake Placid, Los Angeles i Mexico City. Te szczątki często czają się w chwastach; zapomniane, porzucone, przekształcone, ale wciąż obecne” – napisał we wstępie do albumu nowojorski krytyk architektury Michael Kimmelman.

Twórcy albumu stawiają pytanie, co dzieje się ze sportowymi obiektami po tym, jak na stadionach zgasną światła, medale zostaną rozdane, a znicz olimpijskie zgaśnie. Co dalej? Co się dzieje, kiedy Igrzyska dobiegną końca? – Interesuje nas problem wydatków, które akceptuje rząd – ogromnych wydatków – by budować wielkie struktury, w części tymczasowe, tylko po to, by służyły przez zaledwie kilka tygodni... Czy ci ludzie coś wynoszą z tego, że byli częścią olimpiady? Czy Igrzyska to dla nich powód do dumy czy raczej tego żałują – wyjaśniał Pack w jednej z rozmów.

O tym, że zorganizowanie olimpiady i przygotowanie odpowiedniej infrastruktury zwykle kosztuje więcej, niż organizatorzy zakładają początkowo, wiadomo od dawna. Wiadomo też, że w planowaniu budów i nowych obiektów to, co z nimi stanie się w przyszłości, jest równie istotne, jak wydarzenia w trakcie olimpiady. Jeśli nie istotniejsze.

To dlatego Kraków, Oslo i Monachium wycofały się z wyścigu o miano miasta-organizatora Igrzysk Olimpijskich za siedem lat, w 2022 roku. Sztokholm wycofał się po tym, jak ratusz uznał, że „przychody będą prawdopodobnie mniejsze, a koszty większe [od spodziewanych]”. Szwedzi argumentowali także, że wiele obiektów, jak tory saneczkarskie czy bobslejowe nie będą miały żadnego zastosowania po imprezie. Ostatecznie rozgrywka toczy się między Ałmaty, byłą stolicą Kazachstanu, a Pekinem – głosowie Komitetu Olimpijskiego odbędzie się 31 lipca.

Nie brakuje przykładów na potwierdzenie tej tezy, wystarczy przypomnieć zapomniane stadiony w Atenach czy Sarajewie i porzucone miasteczko olimpijskie w Soczi. Po olimpiadzie w 1984 roku tereny, na których sportowcy walczyli o medale w Sarajewie, stały się polem regularnych walk podczas oblężenia miasta.

Jak pisze „Business Insider”, podium medalowe było używane jako miejsce egzekucji. Ateńskie obiekty z olimpiady w 2004 roku popadły w zapomnienie i ruinę.

Grecja wydała na organizację Igrzysk ok. 11 mld dolarów – za te pieniądze powstał stadion, centrum prasowe, centrum sportów wodnych i inne obiekty, co w rezultacie spowodowało, że organizatorzy o 97 proc., przekroczyli budżet. Po tym, jak sportowcy wyjechali, okazało się, że nie ma zapotrzebowania na centrum kajakarstwa. Podobny los spotkał miasteczko olimpijskie i obiekty sportowe, dziś w dużej mierze popadające w ruinę. " Business Insider" twierdzi, że, Igrzyska w Atenach mogły być ostatnią imprezą, kiedy potencjalni organizatorzy widzieli ją jako wartościową inwestycję.

Poza miastami, które przeinwestowały w organizację olimpiady, bez żadnej wizji na przyszłość, są i takie, które potrafiły zagospodarować obiekty i przekształcić je w centra sportowe czy rekreacyjne, które przynoszą dochody długo po Igrzyskach. Wybudowana w 1992 roku Montjuïc Communications Tower w Barcelonie nie tylko stała się integralnym elementem panoramy miasta, ale wciąż spełnia swoją pierwotną funkcję – używana jest do nadawania sygnału telewizyjnego. Obiekty, który powstały na Igrzyska odbywające się w Wielkiej Brytanii, używane są do tej pory – i przynoszą zyski.

W moskiewskich wieżowcach, wybudowanych na potrzeby sportowców w 1980 roku, podczas letnich Igrzysk Olimpijskich, dziś mieszkają state employees. Także rzymska wioska olimpijska została przekształcona w mieszkania.

Jednak największe sukcesy na tym polu mają miasta północnoamerykańskie. To im udało się, dzięki rozsądnemu planowaniu, czerpać zyski z olimpiady jeszcze długo po tym, jak zgaszony został znicz olimpijski. Przykłady? Vancouver 2010. Wybudowane na Igrzyska obiekty Richmond Oval, Whistler Sliding Center i Whistler Olympic Park są wciąż używane. W ciągu kilku lat, które minęły od olimpiady, odbyło się w nich wiele zawodów w różnych dziedzinach: łyżwiarstwie szybkim, biathlonie, skokach narciarskich, biegach narciarskich...

Salt Lake City 2002. Od czasu olimpiady w obiektach wybudowanych specjalnie na Igrzyska odbyło się ponad 60 zawodów sportowych na światowych szczeblu, Salt Lake City było gospodarzem siedmiu mistrzostw świata i około 90 wydarzeń związanych z Igrzyskami. Wydarzenia sportowe zaplanowano do 2019 roku – nie tylko te związane ze sportami zimowymi, ale także kolarstwem, motocrossem czy siatkówką.

Atlanta 1996.Turner Field, stadion wybudowany na olimpiadę, to dom drużyny Atlanta Braves, w którym odbyły się między innymi zawody National League Championship Series, World Series, onNL Wild Card Gameand czy National League Division Series.

Calgary 1988. Kanadyjskie miasto w prowincji Alberta to modelowy przykład fanstatycznego wykorzystania szansy i możliwości, jakie organizacja Igrzysk daje miastu. W Calgary na potrzeby sportowców i widzów trzeba było wybudować każdy obiekt od zera. Powstała wówczas Calgary Olympic Development Association, przekształcona później w WinSport Canada, dbająca o całoroczną eksploatację obiektów. Do dziś Canada Olympic Park jest odwiedzana przez ponad milion turystów rocznie.