Stres a rozwój nowotworu

Stres może być powodowany zarówno codziennymi obowiązkami, jak również sporadycznymi wydarzeniami, takimi jak urazy czy choroba u siebie bądź członka rodziny. Pacjenci onkologiczni są szczególnie narażeni na stres, gdyż nie są w stanie kontrolować zmian, które powoduje rak, co przekłada się na stan przygnębienia. Stres jest coraz częściej uznawany za czynnik mogący pogarszać jakość życia pacjentów onkologicznych. Istnieją dowody na to, że ekstremalne przygnębienie powiązane jest z gorszymi wynikami klinicznymi.

Badania pokazały, że osoby doświadczające przewlekłego stresu mogą doznawać problemów trawiennych, z płodnością oraz cierpieć z powodu osłabienia układu odpornościowego. W związku z tym są bardziej narażone na infekcje wirusowe, takie jak grypa oraz na występowanie bólów głowy, problemów ze snem, depresji czy stanów lękowych.

Powiązanie pomiędzy stresem psychologicznym, a rakiem powstaje na kilka sposobów. Przykładowo, osoby żyjące w stresie mogą rozwinąć pewien wzorzec zachowań, np. palenie papierosów, przejadanie się czy częste spożywanie alkoholu, które zwiększają ryzyko zachorowania na nowotwór. Również osoby mające krewnych chorujących na raka są bardziej narażone na chorobę z powodu dziedzicznego czynnika, a nie stresu wywołanego diagnozą bliskiej osoby.

Jednak nie można zaprzeczyć, że pacjenci onkologiczni stosujący efektywne strategie radzenia sobie ze stresem mają niższe wskaźniki depresji, stanów lękowych oraz objawów związanych z nowotworem i jego leczeniem. Z drugiej strony nie ma dowodów na to jakoby techniki walki ze stresem poprawiały wskaźniki przeżycia.

Dowody naukowe badań eksperymentalnych sugerują, że stres psychologiczny może wpływać na zdolność rozrastania się i rozprzestrzeniania nowotworu. Przykładowo, badania na gryzoniach będących nosicielami ludzkich guzów pokazały, że osobniki poddane stresującym sytuacjom, np. odizolowaniu od innych myszy, wykazały większe prawdopodobieństwo rozrostu i przerzutów nowotworu.

W jednej z serii eksperymentów guzy przeszczepione do gruczołów piersiowych myszy znacznie częściej rozrastały się na płuca i węzły chłonne, jeśli myszy były poddane ciągłemu stresowi, w porównaniu z niezestresowanymi osobnikami. Dalsze badania laboratoryjne udowodniły, że norepinefryna – hormon stresu związany z odruchem walki bądź ucieczki – może wspomagać powstawanie nowotworu oraz jego przerzuty.

Są też inne dowody. Kobiety cierpiące na potrójnie ujemnego raka piersi leczone za pomocą chemioterapii zostały zbadane pod kątem stosowania beta-blokerów. Beta-blokery to leki, które zakłócają niektóre hormony stresu. Stosujące je kobiety miały lepsze szanse na przetrwanie leczenia bez nawrotu choroby, w porównaniu z kobietami, które ich nie używały.

Pomimo że nie ma mocnych dowodów na to, że stres bezpośrednio wpływa na wynik nowotworu, niektóre dane sugerują, że pacjenci pogrążają się w bezsilności i beznadziei w wyniku przemożnego stresu. Reakcja ta powiązana jest z wyższymi wskaźnikami zgonu, chociaż mechanizm nie jest jasny. Możliwe, że negatywne emocje zniechęcają pacjentów do leczenia, szybciej się oni poddają lub nie stosują potencjalnie pomocnej terapii, co wpływa na przedwczesną śmierć.

Wsparcie emocjonalne jest w tym względzie kluczowe – dzięki niemu można zmniejszyć poziom depresji, lęku i objawów występujących przy leczeniu. Przykładowe sposoby na stres to: