Zapewnienie zimnych napojów w pracy to nie jest dobra wola pracodawcy – to jego obowiązek. Jeśli temperatura uniemożliwia normalną pracę, szef może zarządzić przerwy w pracy lub szybsze wyjście do domu. Jeśli zaś nie będzie dało się pracować, pracownik ma prawdo opuścić swoje stanowisko pracy, a i tak otrzyma pełne wynagrodzenie.
Jakie są dodatkowe obowiązki pracodawcy, gdy robi się tak gorąco, jak teraz?
Maria Kacprzak-Rawa, rzecznik prasowy Okręgowego Inspektora Pracy w Warszawie: Pracodawca powinien przede wszystkim zabezpieczyć bezpieczne i higieniczne warunki do pracy. Jeżeli temperatura w pomieszczeniu przekracza 28 stopni, powinien zadbać o przysłonięcie okien poprzez zastosowanie wertikali, żaluzji, wiatraków, a doskonale jeśli jest klimatyzacja. Dopiero wtedy pracownik może w pełnym komforcie właściwej temperatury, wykonywać swoją pracę.
W internecie nie trudno znaleźć informację, że w czasie upału można wyjść z pracy do domu. W jakich okolicznościach jest to możliwe?
Jeżeli w pomieszczeniu zamkniętym temperatura jest wysoka i nie ma możliwości jej obniżenia (a czasami znacznie powyżej 30 stopni C) wówczas można opuścić miejsce pracy. Gdy pracownik gorzej się poczuje, temperatura grozi zasłabnięciem, zagrożeniem zdrowia i życia, powinien zgłosić się do pracodawcy i poinformować go, że odchodzi od stanowiska pracy.
Czyli zanim wyjdziemy, musimy poinformować o tym swojego przełożonego.
Tak, oczywiście – taka jest kolejność. Również dlatego, że może zachodzić konieczność udzielenia pomocy medycznej pracownikowi.
W przeciwnym razie, może to zostać potraktowane jako samowolne oddalenie?
Pracownikowi nie wolno się samowolnie oddalać. Pracodawca jest odpowiedzialny za pracowników i wykonywaną pracę. W związku z tym musi się orientować, jaka jest sytuacja na terenie zakładu, jakie zagrożenie wynika z podwyższonej temperatury. Bardzo często pracodawca pomaga pracownikowi – robi przerwy lub zwalnia pracownika w danym dniu.
I za ten dzień pracownikowi należy się pełna zapłata?
A jak wygląda kwestia napojów? Sprawa będzie rozwiązana, jeśli pracownicy sami je przyniosą?
Pracodawca powinien dostarczyć wodę lub chłodne napoje jeśli są wyższe temperatury. Zapewnienie warunków bezpieczeństwa i higieny pracy należy do obowiązków pracodawcy zgodnie z kodeksem pracy i rozporządzeniem ministra pracy i polityki społecznej. Jeżeli pracodawca nie chce tego zrobić, należy z nim porozmawiać. Jeśli to nie poskutkuje, należy złożyć skargę do Państwowej Inspekcji Pracy.
Podobno niektórzy pracodawcy dają pracownikom bony na zakup napojów. To zgodne z przepisami?
To obowiązkiem pracodawcy jest zapewnienie wody. Pracownicy nie wykonują zakupów na rzecz pracodawcy. Również nie powinno być kwestii zwracania pieniędzy za zakup wody.
Czy odnotowujecie dużo skarg na pracodawców?
Na razie wpłynęło kilka skarg dotyczących temperatur. Może pojawić się znacznie więcej, jeśli upały będą trudne do zniesienia przez pracowników a upał utrzymywał przez dłuższy czas.
Czy były już skargi na brak wody?
W tym roku jeszcze nie, natomiast w zeszłym jedna z dziennikarek mówiła mi o pracodawcy, który zakupił jednorazowe kubeczki i powiedział pracownikom, że zimna woda jest w kranie. Natomiast oczywiście obowiązuje dostarczenie napojów.
Jak można powiadomić państwa o nieprawidłowościach w firmie? Ludzie mogą się bać zgłaszania ich pod nazwiskiem.
Można zastrzec, że nie chcemy ujawniać swojej tożsamości. Należy podać swoje dane (imię, nazwisko, adres zamieszkania) na skardze, ale jeśli ktoś ma obawy, trzeba napisać prośbę o nieujawnianie danych osobowych. Inspektorowi nie wolno ich upublicznić.
Czy gdybym złożył dziś taką skargę, to jutro przyszłaby inspekcja?
Inspektorzy pracy mają 30 dni na rozpatrzenie złożonej skargi. Przy tak nielicznym zatrudnieniu inspektorów w województwie mazowieckim, w stosunku do harmonogramu kontroli i liczbie składanych skarg, nie ma możliwości, aby przyszedł z dnia na dzień. W przypadkach gdy pojawia się zagrożenie zdrowia i życia na budowie, to powiadomieni inspektorzy natychmiast wyruszają na kontrolę. Natomiast w sytuacji, gdy należy skontrolować przestrzeganie prawa pracy oraz bezpieczeństwa i higieny pracy przez pracodawcę, inspektor realizuje kontrolę w ciągu 30 dni. Inspektor opiera się na dokumentacji (rachunki, paragony). Również może porozmawiać z pracownikami, czy napoje były dostępne w danym dniu i czy są regularnie dostarczane.
Jeśli pracodawca ich nie dostarczał, grozi mu kara?
Pracodawcy grozi od 1 tys.do 2 tys. zł mandatu, ale inspektor może również wymierzyć grzywnę do 30 tys. zł.
Gdzie najczęściej łamie się te przepisy?
Takich zagrożeń może być więcej w szczególnie trudnych warunkach pracy – na przykład na budowach i otwartej przestrzeni.
Czy zarządzenie dłuższej przerwy w pracy jest uzależnione od przepisów czy dobrej woli?
Zgodnie z przepisami pracownik ma 15 minut przerwy w pracy, natomiast ze względu na wyższe temperatury jeżeli pracodawca zadecyduje, to mogą być realizowane częstsze przerwy, wówczas zabezpieczona jest możliwość odpoczynku dla pracowników.
Przedstawiciele których zawodów powinni być szczególnie chronieni?
Należy pamiętać, że między innymi praca w hutach może powodować ogromne odwodnienie czy utratę płynów. Wydłuża się czas reakcji i następuje przegrzanie cieplne wówczas może dojść do wielu niekorzystnych reakcji organizmu. Może nastąpić przyspieszenie bicia serca, zwiększone pocenie. Należy szczególnie przestrzegać podawania płynów wzbogaconych o witaminy umożliwiające szybszą regenerację organizmu.
Czy pracodawcy powinni odstąpić na czas upałów od standardowych dress codów (na przykład noszenia garniturów)?
Obciążenie cieplne organizmu wiąże się nie tylko z wysoką temperaturą (powietrza i promieniowania) ale i czasem w jakim człowiek przebywa w nagrzanym miejscu, przepływem powietrza, jego wilgotnością, a także odzieżą, w którą pracownik jest lub musi być ubrany (odzież ochronna, reprezentacyjna, firmowa). Natomiast są zawody w których obowiązują reprezentacyjne, służbowe ubrania (policjant, stewardessa, pracownicy banków, ochroniarze). Do decyzji pracodawcy należy czy zweryfikuje te ubrania na letnie i zimowe.