Reklama.
Reklama.
Reklama.
Nieznośna lepkość znaczeń. Czy jesteś pewien lub pewna, że używasz słów zgodnie z ich sensem?
Prawdziwe znaczenia słów czasami są inne niż nam się wydaje. Niektórych z nich powszechnie używa się w fałszywym znaczeniu od tak dawna, że niewielu już pamięta, co znaczyły pierwotnie. A bywa, że taka zakorzeniona już zmiana powstała w efekcie zwykłej pomyłki czy niedbałości.
Reklama.
SPOLEGLIWY
„Jego dzieci robią z nim co chcą, nie powinno się być takim spolegliwym ojcem!”. Właśnie w takim znaczeniu ten przymiotnik jest używany obecnie. Spolegliwy jest ktoś, kto łatwo ulega, nie jest asertywny, nietrudno namówić go do zmiany zdania. Nawet brzmienie tego słowa jest miękkie, usłużne. No jakżeby go inaczej używać? A właśnie, że powinno się i to w skrajnie innym znaczeniu. Całkiem zasadnym byłoby zdanie „Spolegliwy jak Zawisza Czarny”. Dlaczego? Bo terminem tym określa się człowieka, na którym można polegać. Uważa się, że przymiotnik spolehlivý oznaczał osobę godną zaufania.
Termin był bardzo ważny w filozofii, do której wprowadził go Tadeusz Kotarbiński. A posługiwał się nim tak.
Chcesz być dla znajomych spolegliwy w kwestiach językowych? Objaśnij im znaczenie tego wyrazu!
RESENTYMENT
„Kiedy spotkała swoją dawną miłość, od razu wrócił resentyment”. Owszem, jeżeli ta miłość uczyniła jej naprawdę wiele krzywd. Resentyment, wbrew jakiejkolwiek logice, nie oznacza wcale ponownego, powracającego sentymentu, ale żal, niechęć niezadowolenie urazę. I znowu, twórcą tego terminu był filozof, ten sam, który uśmiercił Boga, czyli Fryderyk Nietzsche. W teorii Nietzschego resentyment wiąże się z obrażaniem się na świat, którego oczekiwaniom nie możemy sprostać. Dość popularne zjawisko w dzisiejszych czasach...
PASJONAT
„Od małego zbiera znaczki, jest prawdziwym pasjonatem” – właśnie tak większość osób określiłaby kogoś, kto jest bardzo oddany swojemu hobby. Co do tego słowa być może dzisiaj można powiedzieć, że rozszerzyło swoje znaczenie. W złym kontekście jest bowiem używane tak nagminnie, iż językoznawcy musieli dojść do wniosku, że nie powinno kopać się z koniem. Ale nie chciałabym spotkać językoznawcy pasjonata, którego irytuje ta metamorfoza sensu. Dlaczego? Bo wyraz „pasjonat” oznacza człowieka, który bardzo łatwo wpada w pasję. Szybko się irytuje, wścieka, jednym słowem nie panuje nad swoimi emocjami. Czytałam gdzieś, że z kolei człowieka pochłoniętego swoimi zainteresowaniami powinno się nazywać pasjonerem.
KONGENIALNY
To określenie nie występuje często, ale jeśli tak już się dzieje, to zazwyczaj jest one używane w złym kontekście. „Ach! Ta sukienka jest kongenialna”, co miałoby oznaczać, że sukienka jest cudowna, wspaniała i podkreślająca wszystkie atuty figury noszącej ją osoby. Nie! Kongenialna może być tylko ograniczona liczba rzeczy. Jeśli jakiś tłumacz przełożył książkę na język polski tak znakomicie, że nie ustępuje ona oryginałowi, to przekład jest kongenialny, jeśli jakiś reżyser zaadaptował sztukę tak, że nie odbiega ona od pierwotnej wizji twórcy, to jest ona kongenialna. I tyle. Kongenialny znaczy dorównujący geniuszem oryginałowi. Jeśli więc wspomniana na początku suknia byłaby repliką np. jednej z kreacji księżnej Diany, to ewentualnie można byłoby powiedzieć, że jest ona kongenialna.
Artykuł powstał we współpracy z Narodowym Centrum Kultury.
Reklama.
Tadeusz KotarbińskiSpolegliwy opiekun winien być życzliwie nastawiony wobec podopiecznych, „wrażliwy na cudze potrzeby i skłonny do pomagania”.