Konkursy muzyki poważnej budzą ogromne zainteresowanie publiczności. Oto najwspanialsi kompozytorzy, muzycy i śpiewacy po wielu latach ćwiczeń przedstawiają światu swoje umiejętności. Dostojne jury, złożone z najwybitniejszych muzyków i teoretyków muzyki, kłóci się o to, kto jest najwspanialszy. Amatorzy i miłośnicy muzyki poważnej czekają na kolejne edycje kilka lat, cena biletu na koncerty nie ma dla nich znaczenia.
Największy prestiż
Pierwszego października rozpoczął się XVII Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina. W tym roku przyszła rekordowa liczba zgłoszeń pianistów z całego świata: ponad 450. To jeden z najbardziej prestiżowych konkursów muzyki poważnej na świecie.
Miłośnicy muzyki Chopina za udział w konkursowych koncertach muszą zapłacić od 70 do 4000 złotych. Najtańsze bilety dotyczą drugiego dnia koncertu inauguracyjnego. Najwięcej zapłacą ci, którym zależy na tym, aby wysłuchać koncertów trzech etapów konkursu (bez koncertu laureatów, za który trzeba zapłacić od 200 do 600 złotych). Jednak nikogo te ceny nie powinny dziwić. To opłata za renomę i rozmach. Wśród osób, które wezmą udział w konkursie, może być ten, który najlepiej na świecie aranżuje muzykę Chopina.
Pierwszy konkurs odbył się już w 1927 roku. Pianista Jerzy Żuralew doszedł do wniosku, że należy podtrzymać znajomość muzyki Chopina i utrwalić tradycję gry na fortepianie. Co pięć lat do Warszawy przyjeżdżają pianiści z całego świata. W poprzedniej edycji laureatką została Rosjanka Julianna Awdiejewa. Na początku był to jedyny tego typu konkurs na świecie. Dziś istnieje kilkadziesiąt festiwali i konkursów muzyki poważnej. Kilka z nich jest równie prestiżowych jak Konkurs Chopinowski.
Aby zdobyć na nie bilety, trzeba zgłaszać się ze sporym wyprzedzeniem albo słono zapłacić. Na które wydarzenia z niecierpliwością czekają melomani z całego świata? – Temat konkursów muzycznych, a w szczególności tych największych na świecie, jest bardzo złożony. Można napisać o tym całe księgi. Najważniejsze konkursy, w szczególności pianistyczne, to przede wszystkim Konkurs Chopinowski – mówi pianista Szymon Kowalski.
Podium europejskie
Imprez, na których można posłuchać wykonawców na światowym poziomie, jest bardzo dużo. Jednak tylko kilka z nich jest naprawdę prestiżowych. Od 1958 roku w Moskwie i w Petersburgu co cztery lata odbywa się Międzynarodowy Konkurs Muzyczny im. Piotra Czajkowskiego. To jeden z najważniejszych konkursów dla instrumentalistów na świecie. W obawie przed zaniżeniem poziomu konkursu, organizatorzy wprowadzili zmiany do regulaminu, według których głosowanie jury nie jest tajne. Ponadto laureaci mogą mieć pewność, że Komitet Organizacyjny zapewni im promocję i koncerty na całym świecie.
Prestiż wydarzenia nie oznacza, że muzyki mogą słuchać tylko wybrani. Każdy koncert jest transmitowany w sieci. Konkurencje obejmują kilka kategorii. Startują w nich pianiści, skrzypkowie, wiolonczeliści, wokaliści a także lutnicy artystyczni. W skład międzynarodowego jury wchodzą docenieni na całym świecie instrumentaliści, laureaci poprzednich edycji, profesorowie akademii muzycznych, dyrektorzy instytutów muzycznych. W konkursie przyznawanych jest 26 nagród, po sześć w każdej kategorii. W tym roku do półfinału konkursu dostała się polska pianistka Julia Kociuban.
Równocześnie na podium znajduje się Międzynarodowy Konkurs Muzyczny im. Królowej Elżbiety Belgijskiej, organizowany od 1965 roku w Brukseli. Muzycy prezentują tam swoje umiejętności gry na fortepianie i skrzypcach, śpiewu i z kompozycji. Został nazwany na cześć Elżbiety Belgijskiej, która wsławiła się wsparciem dla sztuki. Belgijski konkurs jest członkiem-założycielem Światowej Federacji Międzynarodowych Konkursów Muzycznych.
Ceny biletów na koncerty wahają się od 16 do 92 euro. Jednak, aby wesprzeć organizatorów konkursu, który działa na zasadzie non-profit, można zarezerwować sześcioosobową lożę albo sześć siedzeń podczas występów publicznych w brukselskim Palais des Beaux-Arts. Nie ma określonej ceny dotacji, jej wysokość zależy od hojności wpłacających. W zamian, oprócz vipowskich miejsc, goście mogą liczyć na przyjęcie z hostessami, szampana, darmowy parking przed halą koncertową, podziękowania opublikowane w programie oraz dwa zaproszenia na ceremonię rozdania nagród.
Świat się liczy
Bardzo ważnym dla muzyków wydarzeniem jest Konkurs Van Cliburna. Od 1962 roku odbywa się w Fort Worth w amerykańskim stanie Texas. Konkurs również jest członkiem Światowej Federacji Międzynarodowych Konkursów Muzycznych w Genewie, co świadczy o jego wysokim poziomie i jakości. Powstał w hołdzie dla zwycięzcy pierwszego Konkursu Piotra Czajkowskiego – Harveya Lavana „Van” Cliburna. Konkurs odbywa się co cztery lata, od 2001 roku w Bass Performance Hall, która może pomieścić ponad 2 tysiące słuchaczy, a swoją architekturą nawiązuje do europejskich budynków klasycznych.
Ceny biletów wahają się od 25 dolarów za wysłuchanie przesłuchań do 270 dolarów za karnet. Jednak organizatorzy dbają o to, aby wszyscy ci, którzy nie mogą pozwolić sobie na zakup biletu, mogli wysłuchać muzyki granej przez światowej sławy pianistów. Obok konkursu grane są koncerty na świeżym powietrzu i w lokalach w okolicy Bass Performance Hall, za darmo. To największe święto muzyki klasycznej w Stanach Zjednoczonych. Głównym mottem konkursu jest stwierdzenie, że muzyka przełamuje bariery.
Na Bliskim Wschodzie liczy się Międzynarodowy Mistrzowski Konkurs Pianistyczny im. Artura Rubinsteina. Wydarzenie organizowane jest od 1974 roku w izraelskim Tel Avivie. Co trzy lata odbywa się w The Arthur Rubinstein International Music Society na cześć wybitnego polskiego pianisty żydowskiego pochodzenia.
Składa się z trzech etapów. Uczestnicy grają koncerty i recitale. Nie ma sztywno określonych ram repertuaru. Uczestnicy wykonują utwory z dowolnej epoki. Jest jednak zasada obowiązkowa. Każdy, kto bierze udział w konkursie, musi zaprezentować chociaż jeden utwór muzyków izraelskich, ponieważ konkurs ma na celu, oprócz wyłonienia talentu, promowanie kultury Izraela.
Crème de la crème
Opisane festiwale to pierwsza piątka konkursów muzycznych. Wyróżniają je najlepsze nagrody, jury, najdłuższa tradycja, rozpoznawalność i zainteresowanie publiczności. – Na drugim miejscu plasuje się kilkadziesiąt, może ponad 100, innych imprez, a na trzecim miejscu cała reszta. Konkursów muzycznych na całym świecie jest tysiące, jak nie więcej. Są różne dyscypliny, różne poziomy, kategorie wiekowe, programowe. To szerokie zagadnienie – podsumowuje Szymon Kowalski.
Dlaczego właśnie te konkursy są najbardziej prestiżowe? – O poziomie konkursu decyduje przede wszystkim poziom artystyczny uczestników. Wynika z tego, że na 5 największych konkursów przyjeżdżają naprawdę najlepsi z całego świata. Dlatego m.in. to te są największe i koło się zamyka – wyjaśnia pianista. Jak dodaje, wiele informacji na ten temat znajduje się na stronie Światowej Federacji Międzynarodowych Konkursów Muzycznych. Federacja zrzesza tylko najlepsze, sprawdzone konkursy z całego świata, z pierwszej i z drugiej ligi.