Ciemna strona Żabki nadal nieznana. Autorka bała się procesów i wstrzymała druk oskarżycielskiej książki

"Dekada ajentów" o dramatycznych losach sklepikarzy z Żabki miała wstrząsnąć polskim kapitalizmem. Pokazać, jak wielka firma może żerować na naiwnym zapale przedsiębiorców, by wepchnąć ich w otchłań długów. Niestety.

Trudno się dziwić oświadczeniu. Jednym z przykładów tragicznych losów ajenta Żabki było rzekome samobójstwo. Miał on skręcić samochodem wprost pod maskę nadjeżdżającego TIR-a ginąc na miejscu. Poszlakami, że nie był to wypadek, a celowe działanie, były: brak śladów hamowania i pozostawione długi, od których tylko w wypadku śmierci kupca mogła oswobodzić się jego rodzina.

Temat podchwyciła Joanna Jurkiewicz, socjolog z Torunia, która zebrała historie rozczarowanych ajentów. Najpierw napisała na ich podstawie pracę magisterską o wykorzystującym prace ludzi systemie franczyzowym. Materiał udało się przeredagować na książkę. Dzięki portalowi crowdfundingowemu zebrała 16,1 tys zł na wydanie. Wśród darczyńców byli nawet byli ajenci Żabek, chcący dopiec firmie.

Jurkiewicz sama przyznała, że nie podaje szczegółów mogących zidentyfikować rozmówców. Ich nazwisk, wieku ani nawet miast, z których pochodzą. To dla ich ochrony – tłumaczyła. Ale książka oparta na oskarżeniach anonimowych osób to niemal pewne problemy w wypadku pozwu sądowego. Stąd, pomimo początkowego entuzjazmu, pojawiły się wahania wydawcy.

Problem w tym, że rzeczywistość często rozmijała się z wyobrażeniami. Ajentom przypada kilka procent od utargu i premia za sprzedaż produktów, na których zależy sieci. Aby zarobić kilka tys. złotych miesięcznie, muszą sprzedać towar za grubo ponad 100 tys. zł. A gdzie margines na pensje sprzedawców, straty po kradzieżach? Aby konkurować z dyskontami pracują od świtu do północy, często w święta, długie weekendy, gdy inni zamykają. Jednym zdaniem - słabo opłacana harówka. Byli ajenci Żabki twierdzą, że sieć handlowa, z którą współpracowali, wpędziła ich w długi.

– Trzeba mieć uczciwych i zaufanych pracowników, którzy przykładają się do swojej pracy. Trzeba mieć punkt w dobrej lokalizacji. Trzeba umieć zapanować nad złodziejstwem. Być na każde zawołanie w dzień i w nocy. wziąć na siebie odpowiedzialność za 150-200 tys. złotych ze świadomością, że wynagrodzeniem za przepracowanie 1,5 etatu może być 2-4 tys. złotych – punktuje podstawy sukcesu ajent Żabki. To jednak problemy każdego właściciela małego osiedlowego sklepu. I dlatego w ciągu roku zamyka się w Polsce 8-10 tys. lojalnych sklepów

– Oparta na rzekomo naukowej analizie praca opiera się na relacjach kilkudziesięciu osób. Łatwo rzucać oskarżenia. Jednak sieć liczy ponad 3000 sklepów, a skoro wciąż działają to znaczy, że ktoś jednak prosperuje - odrzuca oskarżenia Krzysztof Andrzejewski, prezes Żabka Polska. Dodaje, że sieć stwarza jedynie możliwości do zarabiania, nie gwarantując sukcesu. Ajent przychodzi na gotowe, a od jego pracy i zaangażowania zależy końcowy sukces.

Prezes Żabki dodaje, że firmie trudno odnieść się do treści książki. - Wiemy o niej jedynie tyle, że ma się ukazać i przedstawiać informacje bazujące na niespełna 30 anonimowych wywiadach z ajentami, które przeprowadziła... niemal 7 lat temu - mówi dalej. – Wystąpiliśmy do autorki oraz do wydawcy z prośbą o zwrócenie szczególnej uwagi na staranność i prawdziwość prezentowanych danych. Chciałabym wyraźnie podkreślić, że z naszej strony nigdy nie miała miejsca żadna próba zastraszania autorki lub wydawcy. Gdy tylko książka pojawi się na rynku i zapoznamy się z jej treścią, będziemy mogli przekazać szerszy komentarz lub podjąć dalsze kroki - dodaje.

Czy ajenci Żabek to nieporadni przedsiębiorcy czy też ofiary korporacji? Pytanie pozostaje otwarte.