Zakuj, zdaj, zapomnij – nieśmiertelna zasada trzech „Z” od lat nadaje rytm szkolnemu życiu. Jej założenia tak głęboko wbiły się w świadomość zarówno belfrów jak i uczniów, że sugestie, jakoby nauka mogła być choć trochę powiązana z rozwiązywaniem realnych problemów, zwykle spotykają się z powątpiewającymi uśmiechami. Jak jednak dowodzą twórcy, a co najważniejsze – sami uczestnicy Jasielskiej Ligii Naukowej - smak wiedzy przygotowanej samodzielnie, a nie podanej na tacy jest zupełnie inny, można nawet zaryzykować stwierdzenie – ekscytujący.
„Niemiecka firma Hyperschall Technologie Gottingen zajmuje się przeprowadzaniem badań aerodynamiki pojazdów kosmicznych na zlecenie Europejskiej Agencji Kosmicznej. Pewnego dnia firma ta otrzymała nietypową prośbę z biura ESA. Agencja zapytała, czy inżynierowie firmy mogliby poświęcić swój czas na opracowanie szybszej metody pakowania chipsów. Nietypowe zlecenie zostało wykonane i dzięki zastosowaniu pomysłowych rozwiązań z zakresu aerodynamiki na linii produkcyjnej chipsów udało się zwiększyć tempo produkcji o ponad 50%" - tego typu informacji próżno szukać w podręcznikach do fizyki. I chociaż temat podboju kosmosu się przez nie przewija, w podstawówce nie dowiemy się raczej, że tempo, w jakim popularna przekąska zjeżdża z linii produkcyjnej zawdzięczamy amerykańskim astrofizykom.
Szansę na znaczne poszerzenie obszaru zainteresowań wykraczającego poza karty programów nauczania umożliwia Jasielska Liga Naukowa z LOTOSEM - inicjatywa, w ramach której uczniowie realizują własne projekty badawcze i sformułowanie to nie jest w żadnym razie nadużyciem. W przypadku Kacpra, Tomka i Jakuba z klasy IV była to technologia kosmiczna. Z pomocą nauczyciela stworzyli więc plan projektu i stronę internetową, a potem samodzielnie realizowali poszczególne punkty. Jednym z nich było omówienie przykładów zastosowania technologii kosmicznej w życiu codziennym. To właśnie wtedy młodzi naukowcy odkryli, że NASA swoje know-how udostępnia nawet przemysłowi spożywczemu.
Kiedy wszystkie punkty projektu zostały odfajkowane, uczniowie przedstawiali wyniki swoich poszukiwań na forum - i to nie byle jakim, bo złożonym z eksperckiej Komisji Oceniającej oraz publiczności: kolegów z klasy, rodziców, nauczycieli , przedstawicieli lokalnych mediów. Nagrodą za udział w programie jest oczywiście bogactwo zdobytej w trakcie pracy nad projektami wiedzy, ale odrobina splendoru, spływającego na młodych badaczy podczas końcoworocznej gali i możliwość zdobycia atrakcyjnych nagród też motywuje i sprzyja naukowej rywalizacji.
Uczniowie, którzy zgłoszą się do Jasielskiej Ligi Naukowej, realizują projekty w trzech obszarach tematycznych: humanistycznym, matematyczno-przyrodniczym i artystycznym. Nad wybranym zagadnieniem pracują w trzyosobowych zespołach. Do tegorocznej, trzeciej już, edycji Ligi zgłoszono 86 projektów, które opracowuje łącznie 240 uczniów z 6 przedszkoli, 9 szkół podstawowych oraz 5 gimnazjów. Opiekę merytoryczną nad badaniami młodych naukowców sprawuje 71 nauczycieli.
Problem Based Learning - nauczanie (bez)problemowe
Tego, że praca naukowca nie polega wcale na nauce, a aktywnym rozwiązywaniu stawianych przed nim problemów z reguły dowiadujemy się dopiero po zakończeniu edukacji, względnie na jej najwyższym, akademickim szczeblu, i to pod warunkiem, że trafimy na porządną uczelnię. Dzieciaki z Jasła radość z samodzielnego definiowania i rozwiązywania problemów badawczych mają szansę poznać dużo wcześniej. Problem Based Learning, bo tak nazywa się metoda, w ramach której pracują młodzi naukowcy, to w dużym skrócie właśnie nauczanie przez rozwiązywanie problemów.
Jasło – Miasto Wiedzy
Działalność ligi w Jaśle dumą napawa nie tylko jej młodych uczestników, ale również lokalne władze. – Dwa lata realizacji projektu pozwoliły zdobyć cenne doświadczenia i stworzyć lokalny system wspierania rozwoju zainteresowań i talentów młodego pokolenia – podkreślał podczas otwarcia kolejnej edycji Ryszard Pabian, burmistrz Jasła. Jasielska Liga Naukowa to część programu „Jasło Miasto Wiedzy”, którego założenia tłumaczy Elwira Musiałowicz-Czech, zastępca burmistrza Jasła: – Celem programu jest podniesienie jakości edukacji, poszerzenie oferty kształcenia, by Jasło stało się centrum silnej edukacji, bogate w ciekawą ofertę dla wszystkich grup społecznych.
Jeśli naukowy zapał młodych Jaślan z czasem nie osłabnie, miasto ma szansę zostać nie tylko „centrum silnej edukacji” ale może nawet kolejnym ośrodkiem badań kosmicznych. Kto wie? Czym skorupka za młodu nasiąknie...
Projekt wykorzystuje innowacyjną i atrakcyjną dla uczniów metodę projektową opartą na strategii rozwiązywania problemu badawczego. Trzyosobowe zespoły badawcze, pod opieką nauczyciela, który kieruje pracą uczniów w formie konsultacji zajmują się rozwiązaniem problemu badawczego, który sobie założyli. Warto zaznaczyć, że realizacja projektów uczniowskich jest monitorowana przez eksperta zewnętrznego - specjalistę w zakresie metodyki projektu edukacyjnego, a wyniki prac badawczych uczniów i Opiekunów Ligi podlegają ocenie specjalistów i są publicznie prezentowane.