Była zemsta Żydów, teraz mszczą się Afroamerykanie: Quentin Tarantino o niewolnictwie w Stanach

Klasyczną kompozycję gospel „Ain't no grave gonna hold my body down” poznałam jako fragment ścieżki dźwiękowej do „Czystej Krwi”. Wczoraj usłyszałam, jak otwiera trailer filmu Tarantino. Trudno o piosenkę, która lepiej oddaje ducha głębokiego południa. Napisał ją w 1934 roku Brat Claude Daniel Ely, znany jako „Gospel Ranger” z Appalachów. Muzyka i mistycyzm Claude'a wpływały na kolejne pokolenia amerykańskich muzyków. Jego piosenki nagrywał Elvis, któremu matka od małego puszczała płyty Ely'ego, a po nim coverował go także Johnny Cash. „Ain't No Grave” była ponoć ostatnią piosenką, jaką zdążył nagrać przed śmiercią. Ely miał także swój program radiowy, którego można było słuchać w całych południowych Stanach. Z równą pasją nauczał, co grał rockabillowe rytmy na gitarze, wyprzedzając fuzję rocka z soulem, która wybuchła wraz z rozkwitem kariery Arethy Franklin i Raya Charlesa.

„Django Unchained” to wielki ukłon dla kina spod znaku blacksploitation. Ten nurt narodził się w Stanach w latach 70. Oryginalnie filmy te były kierowane tylko do czarnej widowni, ale bardzo szybko te podziały przestały mieć znaczenie. Ich ścieżka dźwiękowa to prawie zawsze funk ( i to taki lepszy – nie radiowy) oraz soul. Obsada składa się z głównie czarnoskórych. Bardzo często akcja dzieje się na Południu i dotyczy niewolnictwa i kwestii mieszania się ras.

Jednym z najbardziej znanych filmów gatunku jest „Shaft”( 1971), opowieść o macho-detektywie, złym policjancie w rodzaju czarnego brudnego Harry'ego, kobieciarza, dandysa odzianego w obcisłą czarną skórę. Django ma wiele z Shaftowej nonszalancji i niemalże kreskówkowego seksapilu. Najwięcej jednak zawdzięcza innemu bohaterowi gatunku: Boss Nigger to główna postać najbardziej znanego westernu blacksploitation.

Oto zarys fabuły w skrócie: Dwóch łowców nagród, Boss Nigger i Amos wjeżdżają do małego miasteczka na Dzikim Zachodzie w poszukiwaniu pewnego przestępcy. Kiedy orientują się, że w miasteczku nie ma szeryfa, Boos sam obejmuje to stanowisko, po tym jak udaje mu się przechytrzyć tchórzliwego białego majora. Film ten powstał w 1975 roku, w momencie szczytowej popularności ruchu Black Power –„nigger” w tytule nie ma waloru rasistowskiego, a raczej subwersywny. Co ciekawe, Fred Williamson, odtwórca roli Bossa, zagrał potem w filmie „Inglorious Bastards” z 1978 roku, który zainspirował niedawne tarantinowskie „Bękarty”.

Reżyser tego filmu, Ezno G. Castellari, zagrał w „Bękartach” rolę niemieckiego generała. Również nowy film Tarantino wiele zawdzięcza temu reżyserowi i jego spaghetti westernom. Enzo wyreżyserował bowiem jeden z kilkudziesięciu filmów dedykowanych postaci Django. Reżyserem, który powołał go do życia, jest jednak inny Włoch, Sergio Corbucci. W 1966 nakręcił western zatytułowany po prostu „Django”.

Django, w tej roli Franco Nero, jest włóczęgą. Ratuje młodą kobietę, Marię przed śmiercią niechybną z rąk Majora Jacksona, na którym Django chce się zemścić za zamordowanie swojej żony. Do lat 80. historia Django doczekała się ponad 30 sequeli.

Sequel Tarantino jest jednak przewrotny. Django w wersji Tarantino jest czarny i gra go Jamie Foxx znany głównie z roli Raya Charlesa. Podobnie jak w przypadku „Inglorious Basterds”, także i tym razem w produkcji Tarantino pojawia się osoba związana z filmem, który go zainspirował. W trailerze Franco Nero jest tajemniczym nieznajomym, któremu przedstawia się Jamie jako Django.

Jego historia tym razem brzmi tak. Mamy niewolnika, którego z łańcuchów ratuje łowca nagród, niemieckiego pochodzenia, Dr. King Schultz. Schultz jest na tropie zabójczych braci Brittle i tylko Django może mu pomóc ich dopaść. Shultz obiecuje, że uwolni go, jak tylko złapią braci, martwych lub żywych. I owszem – uwalnia, ale zostają razem i odtąd wspólnie polują na przestępców. Django jest jednak skoncentrowany na jednym celu: znaleźć i uwolnić Brunhildę ( mrugnięcie okiem w stronę mitologii stereotypowo przypisywanych rasowo), swoją żonę, którą dawno temu utracił w niewolniczych transakcjach.

Okazuje się, że przetrzymuje ją potężny lokalny włodarz, Calvin Candie, właściciel Candyland, niesławnej plantacji, specjalizującej się w okrutnym traktowaniu niewolników. Dr. Shultza zagra znany z roli równie komicznego, co demonicznego SS-mana z „Bękartów”, Christopher Waltz. Leonardo DiCaprio wystąpi zaś jako zły biały sadysta, rozkochany w kulturze francuskiej ( jak każdy dobrze urodzony Południowiec powinien).

Tarantino musi jednak się pilnować. Niewolnictwo to temat wciąż w Ameryce dotkliwy, a kino w większości przypadków dotychczas podchodziło do niego z patosem i zadęciem, które miało działać jak poduszka powietrzna dla politycznej poprawności. Tarantino preferuje jazdę bez trzymanki i na pewno po tej przejażdżce polityczna poprawność wyjdzie pogruchotana.

Jak pokazuje kariera Tarantino, im bardziej jednak ryzykownie i niebezpiecznie, tym genialniejsze okazują się jego reżyserskie rozwiązania. Na pewno nigdy nie myli się w obsadzie aktorskiej i już widać, że tym razem Leonardo DiCaprio się rozluźnił, kariera Foxxa może znowu się rozkręci, a Waltz świetnie parodiuje swoją rolę z Bękartów.

Być może Spike Lee znów powie, że Quentin nadużywa słowa na „n”, a inni dopowiedzą, że jest żałosnym black-wannabe, ale już można stwierdzić, że na pewno będzie to kolejny film, który udowodni, że pastisz, kicz i popkulturowe cudzysłowy są bardziej wyzwalające i rewizjonistyczne niż nadęte, pisane na klęczkach ramoty, która nie trafiają ani do serca, ani do głowy, ani między nogi. Byle do świąt.