
Czy wiecie, że w XIX wieku gęsi szły na eksport... piechotą? Celem podróży były głównie Prusy, więc miały spory kawałek... Dlatego, zanim wyruszyły w drogę, przepuszczano stada przez płynną smołę, by później wpuścić je w bardzo drobny piasek. W ten sposób na ich łapach tworzyły się ochronne "buty", które pozwalały gęsiom w dobrej kondycji o własnych siłach dotrzeć na miejsce. Wówczas na samej warszawskiej giełdzie sprzedawano 3,5 mln gęsi rocznie, ale i tak większość gęsi zjadaliśmy sami. Gęsina była niegdyś stałym punktem polskiego menu. Dziś gości na naszych stołach jedynie od święta, choć Polska jest największym producentem tego mięsa w Europie. Dlaczego?
Jak wybrać dobrą gęś?
Jeśli kupujemy świeżą gęś, powinniśmy zwrócić uwagę na:
tłuszcz – powinien być jasny, im więcej tłuszczu, tym lepiej,
skórkę – powinna być soczysta, nie wyschnięta,
zapach – powinien być świeży, bardzo delikatny.
Jeśli kupujemy gęś mrożoną, nie mamy możliwości sprawdzenia wyżej wymienionych czynników, jednak nie należy się zrażać – mrożona gęś, jeśli pochodzi od dobrego hodowcy, jakością nie ustępuje świeżej.
Najlepsze gęsi ważą od 4 do 4,5 kg.
Najsmaczniejszą odmianą gęsi jest gęś owsiana, zwana również kołudzką. Mięso młodych polskich gęsi owsianych zawiera ponad 23 proc. białka (bardzo dużo!), około 4 proc. tłuszczu i od 50 – 83 mg/100 g cholesterolu.
Jak przyrządzić i z czym podawać gęś?
Mięso gęsi należy marynować minimum kilka godzin, najlepiej całą dobę.
Gęś nie nadaje się do smażenia! Należy ją piec (ok. 4-4,5 godziny), dusić, wędzić lub gotować.
Gęś kocha wszystkie owoce, także te typowo leśne – śliwki, jagody, żurawinę, czarne porzeczki, wiśnie, a także cytrusy.
Na warzywny dodatek do gęsi sprawdzą się buraczki oraz czerwona kapusta.
Do gęsi pasują niemal wszystkie zioła: majeranek, rozmaryn, tymianek, jałowiec.
Nie poleca się używać do marynowania gęsi przypraw korzennych, jednak warto o nich pamiętać przygotowując dodatki – pani Katarzyna Wasilewska pieczoną gęś podaje z kaszą pęczak z suszonymi śliwkami i cynamonem. Smakuje wybornie!
Gęś pieczona tradycyjna
1 gęś, najlepiej kołudzka, ok. 4-4,5 kg
3-4 łyżki soli
1 łyżka pieprzu
6 ząbków czosnku
5 łyżek majeranku
1 butelka czerwonego wytrawnego wina
5 antonówek lub złotej renety
20 dkg żurawiny (może być suszona)
5 łyżek miodu spadziowego
Gęś umyć, natrzeć solą i czosnkiem. Jabłka pokroić na cząstki, oprószyć majerankiem, wymieszać z żurawiną i wypełnić nimi wnętrze gęsi. W dużej gęsiarce ułożyć gęś i zalać winem oraz miodem. Odstawić na kilka godzin do lodówki. Piec w temp. 160 stopni przez 3,5 godziny, a ostatnie pół godziny w 180 stopniach. W czasie pieczenia podlewać i przewracać kilka razy.
Rosół z gęsi z pierożkami z farszem z gęsi
zestaw rosołowy z gęsi (2 kg)
duża włoszczyzna (2-3 marchewki, 2 pietruszki, 1 średni seler)
1 cebula obrana tylko z zewnętrznej warstwy i opalona nad gazem
2 - 3 liście laurowe
5 - 6 ziaren ziela angielskiego
5 - 6 ziaren pieprzu
2 ząbki czosnku
2 gałązki tymianku
1 cm kory cynamonu
3 suszone grzyby wcześniej namoczone
Kości i mięso umyć. Zalać wodą (3 litry wody na 2 kg mięsa i kości). Dodać umyte warzywa i namoczone grzyby oraz przyprawy. Gotować na wolnym ogniu przez 2 godziny, przecedzić na drobnym sicie.
Ciasto:
2 szklanki mąki
3/4 szklanki gorącej wody
ok. 300 g pieczonego mięsa (mogą być resztki pieczonej gęsi)
5 - 6 ząbków czosnku
pęczek natki pietruszki
majeranek 2 cebule
sól
pieprz
łyżka roztopionego gęsiego smalcu
gęsi smalec do smażenia
Ciasto
Przesianą mąkę zalewamy gorącą wodą i czekamy, aż nieco przestygnie. Wyrabiamy ręcznie na elastyczne, nieklejące się ciasto. Jeżeli ciasto jest za twarde, należy dodać nieco wody, jeżeli za mokre, dodać odrobinę mąki. Ciasto zawijamy w folię spożywczą i odkładamy na pół godziny.
Drobno posiekać mięso, cebulę, czosnek i pietruszkę. Na gęsim smalcu podsmażamy cebulkę i studzimy. Następnie mieszamy wszystkie składniki i dodajemy roztopiony smalec. Jeżeli farsz wydaje się nam za suchy, można wlać parę łyżek bulionu. Następnie farsz należy dobrze wymieszać, przyprawić solą, majerankiem i dużą ilością pieprzu.
Z cienko rozwałkowanego ciasta wycinamy szklanką kółka. Nakładamy po małej porcji farszu. Ulepione pierogi odkładamy na posypaną mąką powierzchnię i przykrywamy ściereczką. Do zagotowanej wody z odrobiną soli i oleju wrzucamy ostrożnie kilka pierogów. Gotujemy parę minut aż do wypłynięcia. Podajemy z masłem i zrumienioną cebulką lub w rosole.
Gęś pieczona z pomarańczą
1 gęś (4 kg)
pietruszka 4 szt.
1 średni seler
2 cebule
sok z 5 pomarańczy
4 szklanki białego wytrawnego wina
6-8 plastrów pomarańczy
4 łyżki soli
5 łyżeczek cukru
1 l soku pomarańczowego
4 łyżki octu jabłkowego
2-3 łyżka mąki ziemniaczanej
skórka obrana z 2-3 pomarańczy
sól
Gęś umyć, natrzeć solą, zalać winem i odstawić na noc do lodówki. W dużej brytfannie ułożyć gęś i włożyć do jej środka obraną pietruszkę i seler, cebulę oraz plastry pomarańczy. Spiąć otwór wykałaczkami. Piec 4 godziny w temp 160 stopni. W czasie pieczenia podlewać własny sosem. Przygotować sos: połączyć składniki z paroma łyżkami sosu powstałego przy pieczeniu. Zagotować i zaciągnąć mąką ziemniaczaną.
Carpaccio z wędzonego półgęska
1 wędzony półgęsek (pierś gęsi)
2 łyżki miodu lipowego
2 łyżki musztardy (ostrej w smaku)
4 cząstki pomarańczy
2 cząstki grapefruita
2 łyżki oliwy z oliwek
2 łyżki miodu pitnego lub likieru krupnik
Świeżo mielony pieprz
Mieszamy rózgą miód, oliwę, miód pitny i musztardę tak długo aż sos osiągnie jednolita konsystencję. Zamrożony półgęsek kroimy w bardzo cienkie plastry i układamy na talerzu. Polewamy sosem i dekorujemy filetami cytrusów (cząstki bez skórki, błon i pestek). Posypujemy świeżo zmielonym pieprzem.
napisz do autorki: ewa.bukowiecka-janik@natemat.pl
