Studniówki nie są szczęśliwe dla polskich premierów. Sprawdziliśmy komu jeszcze spadło poparcie po 100 dniach rządów

Co łączy Jarosława Kaczyńskiego i Donalda Tuska? Oprócz wzajemnej wrogości także kłopoty, jakich obaj doświadczyli w 100 dni po zaprzysiężeniu swoich gabinetów. Studniówka premiera Kaczyńskiego w październiku 2006 roku nie była tak efektowna i radosna jak ta Kazimierza Marcinkiewicza. Zamiast fety, niesmak po aferze taśmowej. Zamiast odtrąbienia sukcesów, tłumaczenie się z niemrawych reform gospodarczych.

Podobny nastrój panuje teraz, gdy właśnie minęło 100 dni drugiej kadencji premiera Tuska. Ktoś "przełożył wajchę" i poparcie dla rządu w ostatnich tygodniach poleciało na łeb na szyję. Połowa Polaków przy okazji wczorajszej studniówki oceniła, że nie widzi żadnych plusów w działaniach Tuska i jego ministrów (sondaż CBOS). Sondaże Platformy Obywatelskiej też nie wyglądają najlepiej. Przeciwnie, najgorzej od wygranych wyborów parlamentarnych w 2007 roku.

Pod względem społecznego poparcia i studniówkowych nastrojów, pierwsza kadencja rządu Tuska w porównaniu z drugą to piekło i niebo. Po wyborach w 2007 roku opozycja zadeklarowała, że daje Platformie i Tuskowi 100 dni spokoju. "Potem ma już tylko grzmieć antyrządowa artyleria" - zapowiadał szumnie jeden z decydentów PiS. I choć artyleria z opozycyjnych dział rzeczywiście zagrzmiała, radykalnego sondażowego "zjazdu" nie było. Tusk jest teflonowy - dziwili się wszyscy. Odbijały się od niego zarzuty niespełnionych obietnic wyborczych, w tym tej mówiącej o "cudzie gospodarczym" i "drugiej Irlandii".

Tusk przez swoją pierwszą studniówkę przeszedł więc jak burza i być może właśnie ta hossa w pierwszych miesiącach urzędowania sprawiła, że w przeciwieństwie do poprzedników, kolejne dni i tygodnie rządów mijał z prędkością żwawego sprintera, a nie strudzonego maratończyka.

Z czego wynikała dobra kondycja szefa PO? - Z dobrej sytuacji gospodarczej. Z temperatury sporu politycznego z PiS. Z tego, że wiele osób ze strachu przed PiS trwało przy PO - mówi nam dr Rafał Chwedoruk, politolog z Uniwersytetu Warszawskiego. Według niego Platformie po podwójnej porażce w 2005 roku udało się zamazać stereotyp "bezwzględnych gdańskich liberałów, oderwanych od życia społecznego"

Na studniówce drugiego rządu nikt już o tym nie pamięta. Teflonowy Tusk już nie istnieje i wskazuje na to każdy sondaż, zarówno sympatii dla rządu, jak i dla partii politycznych. Ustawa refundacyjna, problemy z otwarciem Stadionu Narodowego, tempo budowy autostrady A2, protesty przeciwko ACTA - to najpoważniejsze problemy premiera, które mogą się okazać gwoździami do jego politycznej trumny. Kolejny, czyli pomysł podniesienia wieku emerytalnego, już czeka w kolejce. - Nagle okazało się, że polskie społeczeństwo zajmują inne problemy niż spór PO z PiS. Z drugiej strony emerytury to dla społeczeństwa jeden z symboli i ludzie powiedzieli: no pasaran - mówi Chwedoruk.

"Pierwszy Tusk" był wyjątkiem od swoistej zasady, że premier już na studniówce musi liczyć, ile stracił w sondażach i ile może stracić w kolejnych kilku miesiącach. W jego przypadku wymiar rozczarowania jest inny niż przy okazji poprzednich szefów polskiego rządu. - U Kaczyńskiego wyborcy poczuli się oszukani przez samą konfigurację polityczną, koalicję PiS-LPR-Samoobrona. U Tuska sytuacja jest inna. Każdy kto głosował na PO mniej więcej wiedział, czego może się spodziewać. Spadek poparcia wiąże się z konkretnymi działaniami, np. w sprawie ustawy refundacyjnej - twierdzi dr Jacek Kucharczyk, prezes Instytutu Spraw Publicznych.

Faktem jest jednak, że w kilka miesięcy po zaprzysiężeniu premier dostał poważnej zadyszki. Jeśli pierwsza kadencja była dla niego sprintem, do druga z pewnością jest maratonem. W tym sensie Tusk-maratończyk przypomina Kaczyńskiego-maratończyka.

- To czas konfliktu, szafa Lesiaka, to warcholstwo i chamstwo, i taśmy prawd - grzmiał w 2006 roku Donald Tusk, obecny premier, a ówczesny lider opozycji. Okazja? 100 dni rządu Jarosława Kaczyńskiego. Trzy miesiące wcześniej prezes PiS przesiadł się z tylnego siedzenia na fotel kierowcy i zastąpił na stanowisku premiera Kazimierza Marcinkiewicza. W wynikach sondażu CBOS z września 2006 roku (studniówka wypadła miesiąc później) widać drastyczne pogorszenie oceny rządu Kaczyńskiego. Kilka miesięcy wcześniej krytycznie wobec koalicji PiS-LPR-Samoobrona wyrażało się 39 proc. pytanych. W przeddzień studniówki krytyków było już 54 proc.

Kaczyńskiemu zarzucano, że z agendy rządowych priorytetów spadały kolejne ustawy gospodarcze, a na pierwszy plan wysuwano lustrację, politykę, rozgrywki z opozycją i koalicjantami. W dniu studniówki mówiono też o aferze taśmowej, czyli pertraktacjach Renaty Beger z Samoobrony z wiceprezesem PiS Adamem Lipińskim, podczas których ustalano korzyści, jakie posłanka miała otrzymać za wystąpienie z partii Leppera. Prezes PiS wpisał się więc w tą zasadę, że 100 dni to wystarczająco, by premier i jego rząd mogli się zmęczyć. W jego przypadku to zmęczenie zwieńczyły rok później przegrane wybory.

Nie tylko dla Tuska i Kaczyńskiego studniówka nie była okazją do świętowania. Podobne problemy mieli Leszek Miller i Jerzy Buzek, a sięgając dalej nawet Hanna Suchocka, która w pierwszych miesiącach musiala mierzyć się z groźbą strajków "Solidarności". SLD pod wodzą Millera wygrało wybory w 2001 roku z poparciem rzędu 41 proc. To był wrzesień, a już w grudniu Sojusz drastycznie spadł w sondażach. U Buzka po 100 dniach działo się podobnie. Personalne wojenki w koalicji AWS-UW i konflikt premiera z prezydentem (Buzek nie chciał spotykać się z Kwaśniewskm) spowodowały, że rząd zaliczył falstart.

Dlaczego nasi premierzy tak szybko się męczą? A może to nam tak szybko otwierają się oczy? - Spadek poparcia o 100 dniach wynika z dwóch rzeczy. Po pierwsze Polacy dają politykom dość wysoki kredyt zaufoania, a potem zaczyna się jazda w dół. Po drugie wszystkie rządy z wyjątkiem Platformy były krytykowane przez wiodący nurt mediów - tak przyczyny "syndromu studniówki" tłumaczy dr Rafał Chwedoruk.

Wygląda na to, że wyborcy już w pierwszych trzech miesiącach urzędowania nowego rządu korzystają z okazji do szybkiego zweryfikowania przedwyborczych obietnic. Nie zawsze są cierpliwi, jak w pierwszej kadencji premiera Tuska. Niewykluczone, że tak jak szybko tracili cierpliwość wobec Millera, Buzka i Kaczyńskiego, tak i po drugiej studniówce pogrożą palcem Tuskowi.