Wioleta Wasylów
Jimi Hendrix był jednym z najbardziej cenionych gitarzystów w historii. Zmarł młodo, w wieku zaledwie 27 lat. Legendarny muzyk 27 listopada obchodziłby swoje 80. urodziny. Przypominamy najważniejsze utwory Jimiego Hendrixa.
Muzyk rockowy, gitarzysta, wokalista, kompozytor, autor tekstów i producent muzyczny James Marshall Hendrix, znany po prostu jako Jimi Hendrix, pochodził z Seattle, w którym urodził się 27 listopada 1942 r.
Jego droga do sławy była ciekawa. Początkowo nie mógł przebić się w rodzinnej Ameryce. Udało mu się to dopiero w wieku 24 lat w Europie, kiedy poznał byłego basistę The Animals, Chasa Chandlera, który został jego menedżerem i zabrał go ze sobą do Londynu.
To tam wyrobił sobie markę, która pozwoliła mu występować z powrotem w USA, ale już dla ogromnej publiczności na festiwalach w Monterey w 1967 i Woodstock w 1969 r. Koncertował też ze swoim zespołem The Jimi Hendrix Experience również w Europie.
Nie stronił od narkotyków i zażywał leki nasenne. Zmarł w wieku 27 lat, podczas pobytu w Londynie 18 września 1970 r. Zatruł się wówczas barbituranami i zachłysnął wymiocinami. Jednak dokładne okoliczności śmierci i godziny ją poprzedzające pozostają owiane tajemnicą i niewyjaśnione.
Ostatni raz wystąpił dwa dni przed śmiercią. Gościnnie zagrał na klubowej scenie ze swoim przyjacielem i byłym wokalistą The Animals Ericem Burdonem i jego grupą War.
Za życia Hendrixa wydano trzy jego albumy studyjne: "Are You Experienced" (1967), "Axis: Bold as Love" (1967) i "Electric Ladyland" (1968); oraz jeden album koncertowy pt. "Band of Gypsys" (1970).
Jako że miał wiele zarejestrowanych materiałów nie tylko podczas studyjnych sesji, ale też z jammowania w klubach nocnych i w hotelach, po jego śmierci wydano wiele kolejnych płyt, które świetnie się sprzedawały.
Hendrix był leworęczny w czasach kiedy gitary leworęczne były trudniej dostępne, dlatego musiał grać na instrumentach dla praworęcznych. Nie umiał też czytać nut i grał ze słuchu, za każdym razem nieco inaczej. Jednak to właśnie te utrudnienia w połączeniu z ogromnym talentem sprawiły, że stworzył własny, unikalny styl gry i wypracował innowacyjne techniki gry na gitarze elektrycznej.
Stał się wirtuozem, który teraz stanowi wzór dla innych artystów. Jego innowacyjność przejawiała się też w stosowaniu, jako jeden z pierwszych, różnych efektów stereofonicznych.
Pomimo krótkiego życia, jego wpływ na muzykę był bardzo duży. Koledzy z branży i krytycy (w tym z magazynu "Rolling Stone") wielokrotnie wskazywali go jako najlepszego gitarzystę wszech czasów i jednego z najbardziej wpływowych muzyków w historii. Jego zespół The Jimi Hendrix Experience został wprowadzony do Rock and Roll Hall of Fame w 1992 r.
Przedstawiamy najważniejsze utwory Jimiego Hendrixa.
Opowiadające o mężczyźnie planującym ucieczkę po zastrzeleniu swojej żony "Hey Joe" to jeden z klasyków, którego prawdziwy autor nie jest znany, choć prawa autorskie do piosenki jako pierwszy w 1962 r. zarejestrował folkowy muzyk Billy Roberts.
Swoje wersje utworu nagrywali The Leaves, The Surfairs, The Byrds i Love. Z kolei Tim Rose znacznie zwolnił tempo i stworzył z tego gniewną balladę bluesową. I to właśnie jego interpretację najczęściej słyszał Hendrix.
Grał "Hey Joe" ze swoim ówczesnym zespołem Jimmy James and the Blue Flames podczas klubowych występów jeszcze w Nowym Jorku w 1966 r., kiedy wypatrzył go Chandler i ściągnął do Londynu, by nagrał singiel.
Ten wyszedł w Wielkiej Brytanii w grudniu 1966 r., a w USA – w maju 1967. Piosenka znalazła się też na amerykańskiej wersji debiutanckiego albumu grupy "Are You Experienced", wydanej w sierpniu 1967, trzy miesiące po tej brytyjskiej.
Wersja Hendrixa jest podobna do Rose'a, ale nadał jej rockowego sznytu ze świetnymi riffami na gitarze elektrycznej i basie. Zrobił z tego utworu prawdziwy hit w Wielkiej Brytanii, gdzie wylądował na 6. miejscu list przebojów.
Szybko "Hey Joe" zaczęto kojarzyć niemal wyłącznie z Hendrixem. To jego wersją inspirowali się później Slash czy Back Midi. To ją w 2010 r. "Rolling Stone" umieścił na liście 500 największych piosenek wszech czasów, na 201. miejscu. I to te riffy grają co roku uczestnicy imprezy Gitarowy Rekord Guinnessa we Wrocławiu.
Wykonanie "Hey Joe" Hendrixa było ostatnim utworem zagranym na całym Woodstocku w 1969 r., przed liczącą 80 tys. osób publicznością, która wiwatowała na bis.
"Purple Haze" to drugi singiel The Jimi Hendrix Experience wydany w marcu 1967 r. Ten kawałek również znalazł się potem wyłącznie na amerykańskiej wersji pierwszej płyty zespołu.
Ta psychodeliczno-rockowa kompozycja Hendrixa, w której stosował nowatorskie techniki przetwarzania dźwięku, została okraszona jego charakterystycznym akordem, bluesowymi wpływami i bardzo chaotycznym, niejasnym tekstem, który wg samego Hendrixa opowiadał o miłości, zaś wg wielu fanów brzmiał jak nawiązanie do doznań muzyka po zażyciu LSD.
"Purple Haze" było na wielu kompilacjach i w wersjach na żywo. Utwór w wersji singlowej był na 3. miejscu w Top Ten UK Single Charts, ale w USA, gdzie pojawił się też na płycie, doszedł tylko 65. miejsca.
Należy jednak teraz do największych hitów Hendrixa. Magazyn "Q" uznał go w 2005 r. za najlepszy utwór gitarowy, a "Rolling Stone" za drugi najlepszy – za "Johnny B. Goode" Chucka Berry’ego. Dostało też wyróżnienie Grammy Hall of Fame Award, przyznawane nagraniom, które w przeciągu minimum 25 lat w znacznym stopniu wpłynęły na historię muzyki.
Hendrix skomponował "Little Wing" w 1966 r., jeszcze pod inną nazwą, zanim jego menedżerem został Chandler. Skończył pracę nad utworem i nagrał go po festiwalu Monterey Pop w 1967 r. Wtedy trafił na drugi album studyjny "Axis: Bold as Love". Później pojawiało się w wielu kompilacjach po śmierci artysty.
Ta wolna ozdobiona dzwonkami ballada rythm & bluesowa jak na Hendrixa jest dość krótka, bo trwa 2,5 minuty. W tekście mowa jest o jego tęsknocie za byłą dziewczyną, która "była jego aniołem stróżem".
Piosenka w 2021 r. została umieszczona na 188. miejscu na liście 500 największych piosenek wszech czasów wg magazynu "Rolling Stone". Była wielokrotnie coverowana w różnych stylach, m.in. przez Steviego Ray'a Vaughana. Ta wersja w 1993 r. została nagrodzona Grammy.
"All Along the Watchtower" to folk rockowy kawałek autorstwa Boba Dylana z 1967 r., który jest rozmową między błaznem i łotrem o życiu. Hendrix w kolejnym roku nagrał swoją wersję piosenki jako singiel zapowiadający trzeci studyjny album "Electric Ladyland".
Była ona głośniejsza, bardziej dynamiczna i zadziorna niż oryginał, a harmonijka została zastąpiona gitarą elektryczną i basową. Ta aranżacja skradła serce samego Dylana, który później na koncertach wykonywał swoją piosenkę w podobny, mocniejszy sposób, z gitarą elektryczną.
Dylan w 1995 r. w rozmowie z Johnem Dolenem przyznał: "Hendrix miał ogromny talent", a jego wersja go "naprawdę powaliła". Dziennikarz David Stubbs uważa, że ten pierwszy "praktycznie przyznał, że Hendrix stworzył tę piosenkę jako własną".
To właśnie wersja drugiego z nich, która wyszła pół roku po oryginale, odniosła dużo większy sukces komercyjny. Dotarła do 5. miejsca na liście przebojów na Wyspach i jako jedyny utwór Hendrixa była w stanie zagościć w pierwszej 40. w zestawienia Hot 100 US Billboard – na 20. miejscu.
"All Along the Watchtower" w wykonaniu Hendrixa wyróżniono w 2001 r. nagrodą Grammy Hall of Fame Award. Uplasowało się też w 2021 r. na 40. miejscu rankingu 500 najlepszych piosenek wszech czasów magazynu "Rolling Stone".
Znajdujące się na pograniczu blues rocka i hard rocka "Voodoo Child (Slight Return)" również pochodzi z płyty "Electric Ladyland". Utwór z zaimprowizowanymi mocnymi solówkami i wokalami był nagrany wraz z Noelem Reddingiem na basie i Mitchem Mitchellem na perkusji.
Utwór, w przeciwieństwie do "All Along the Watchtower", chętnie grano na koncertach. Kilka wersji trafiło na różne kompilacje po śmierci Hendrixa. Również w 1970 r. piosenka, już pod tytułem "Voodoo Chile", wyszła jako singiel w Wielkiej Brytanii i została jego najwyżej notowanym kawałkiem na brytyjskich listach: trafiła na sam szczyt zestawienia.
Utwór doczekał się wielu coverów. Został też okrzyknięty przez "Rolling Stone" 102. najlepszą piosenką wszech czasów.
Hendrix napisał rockowy antywojenny protest "Machine Gun" w 1969 r. Nigdy jednak nie nagrał jego ostatecznej wersji studyjnej. Koncertowa wersja, wykonana w nowojorskiej Fillmore East, znalazła się na albumie Band of Gypsys (1970).
Muzyk bawił się efektami i wykorzystywał pedały univide, fuzz-face, wah-wah i octavia. Dzięki kontrolowanemu sprzężeniu zwrotnemu gitarowe solówki i motywy grane na perkusji naśladowały strzały z karabinu, wybuchy i inne dźwięki z pola walk na wojnie.
Inny świetny i ceniony wirtuoz gitarowy, Joe Satriani, powiedział o występie Hendrixa i jego zespołu w Fillmore East: "Zagrali razem porywający set, który przedefiniował znaczenie słowa ‘gitara elektryczna’. Mówił do nas dźwiękami jak prorok: ‘Tak właśnie będziecie grali od tego momentu na gitarach!'".