Efekt placebo odpowiedzialny za połowę działania leku
Patrycja Karpińska
14 kwietnia 2014, 16:19·3 minuty czytania
Publikacja artykułu: 14 kwietnia 2014, 16:19
Pozytywne działanie leku nawet w połowie wynikać może z efektu placebo, czyli pozytywnych informacji, które przekazuje lekarz, przepisując leczenie – podają autorzy ostatniego badania. Wpływa on na skuteczność wielu farmaceutyków, w tym środków stosowanych w terapii migreny.
Reklama.
Efekt placebo w leczeniu migreny
Specjaliści przeprowadzili złożone badanie, w którym 66 osób cierpiących na migrenę stosowało placebo lub popularny lek przeciwbólowy. Migreną określamy pulsujący ból głowy, któremu często towarzyszą nudności, wymioty oraz wrażliwość na światło i dźwięk. Badacze postanowili przyjrzeć się jej z bliska, ponieważ jest to dolegliwość powracająca i dobrze reaguje na leki.
W czasie badania uczestnicy doświadczyli łącznie 450 ataków migreny. Za każdym razem oferowano im jedną z sześciu dostępnych terapii ukrytych w kopercie – dwie niosły wysokie oczekiwania (za sprawą koperty opatrzonej nazwą leku), dwie wiązały się z oczekiwaniami negatywnymi (koperty nazwane „placebo”), a pozostałe niosły oczekiwania neutralne (koperty oznaczone nazwą leku lub „placebo”). Jednak w każdym z tych przypadków koperty zawierały albo placebo, albo lek. Po przyjęciu tabletki uczestnicy informowali o stopniu odczuwanego bólu.
Jak zaznaczają badacze w magazynie „Science Translational Medicine”, gdy uczestnicy przyjmowali lek nazwany placebo, nie towarzyszyły im pozytywne oczekiwania – mówi autor badania, Rami Burstein z Harwardzkiej Szkoły Medycznej. Tymczasem pigułka opatrzona nazwą leku, niezależnie od tego, czy w rzeczywistości była medykamentem, czy placebo, przynosiła badanym znaczącą ulgę w bólu. Oznacza to, że zarówno pozytywne nastawienie, jak i działanie leku odgrywa ważną rolę w skutecznej opiece klinicznej.
Słowa lekarza na wagę złota
Badanie ukazuje, że informacje, jakie uzyskują pacjenci są tak samo ważne, jak działanie leku przeciwbólowego – podają specjaliści. Efekt placebo gwarantuje znaczne wzmocnienie działania leku w przypadku wielu schorzeń – mówi autor badania, Ted Kaptchuk z Harwardzkiej Szkoły Medycznej. W nowym badaniu wynikało z niego aż 50% rezultatów uzyskanych przez pacjentów. Im bardziej pozytywny obraz medykamentu przedstawiany jest danej osobie, tym lepiej działa zastosowana terapia. W ostatnim badaniu okazało się, że podane informacje były tak samo ważne, jak farmakologia leku – mówi Kaptchuk.
Innymi słowy, pozytywne słowa lekarzy mogą przynieść pacjentom wiele korzyści, wspomagając skuteczność dobrych środków farmakologicznych. Gdy lekarze rozbudzają wysokie oczekiwania chorych, leki (np. przeciwbólowe) stają się efektywniejsze – tłumaczy Burstein. Zwiększona skuteczność oznacza krótsze ataki migreny, a krótsze okresy bólu oznaczają mniej leków.
Jednak przepisując daną terapię, lekarze powinni myśleć realistycznie – dodaje Kaptchuk. Jego zdaniem, środowisko medyczne powinno określić, co jest informacją pozytywną i zgodną z działaniem leku, a co przesadą graniczącą z oszustwem.
Nowe spojrzenie na efekt placebo
Efekt placebo związany jest z założeniem, że oczekiwania i nadzieje danej osoby mogą wpłynąć na objawy chorobowe nawet w przypadku, gdy pacjentowi podaje się pigułkę z cukru czy stosuje fałszywą terapię, która nie powoduje poprawy. Gdy chory wie, że zażywa placebo, jego oczekiwania się zmieniają, co zmienia również efekt leczenia.
Jednak w ostatnim badaniu pacjenci odczuwali poprawę także w przypadkach, gdy wiedzieli, że stosowana piguła to placebo. Jak podaje Kaptchuk, odkrycie to zaprzecza przekonaniom medycznym, które głoszą, że aby efekt placebo zadziałał, pacjent musi sądzić, że połyka prawdziwy lek. Jednak, jak zaznacza specjalista, najwyraźniej organizm posiada pamięć, lub swoistą świadomość, która działa poniżej poziomu świadomości. Możliwe, że ciało jest uwarunkowane do pozytywnych reakcji w sytuacjach medycznych – tłumaczy Kaptchuk.
Z wcześniejszych badań wiadomo, że symbole, rytuały i terminologia medyczna stymulują wydzielanie neurotransmiterów w mózgu, co może zmieniać objawy chorobowe. W sytuacji takiej aktywacji ulegają ośrodki mózgowe, które kontrolują wiele symptomów, takich jak ból, nudności czy zmęczenie – mówi Kaptchuk.