Reklama.
Reklama.
Reklama.
Wojny izraelsko - arabskie (1)
Izrael od momentu proklamacji swojej niepodległości musiał sprostać wielu wyzwaniom - głównym problemem była agresja ze strony państw arabskich, które nie uznawały nowo powstałego państwa. Żydzi, po wygraniu wojny niepodległościowej, w kolejnych latach wielokrotnie brali udział w konfliktach zbrojnych z Arabami, a wyniki tych potyczek miały znaczący wpływ na dzisiejszy wygląd tego państwa. W poszczególnych cyklach opiszę najważniejsze wojny pomiędzy Izraelem a krajami arabskimi, które odcisnęły znaczące piętno na historii Bliskiego Wschodu.
Reklama.
Wojna "sueska"
Do II wojny arabsko – izraelskiej, zwanej potocznie sueską, doszło 29. października 1956 roku. Konflikt ten bezpośrednio wiązał się z przemianami w Egipcie, które doprowadziły m.in. do zmiany prowadzenia polityki zagranicznej kraju. Po obaleniu monarchii w 1952 roku i objęciu władzy przez prezydenta Gamala Nasera, Egipt zaczął prowadzić antyzachodnią politykę. Nowo wybrany prezydent zdecydował się zerwać traktat przymierza z Wielką Brytanią z 1936 roku oraz podpisać porozumienia w sprawie dostaw broni ze Związku Radzieckiego, Czechosłowackiej Republiki Socjalistycznej oraz Polski. Co więcej, w 1956 roku Naser zdecydował o nacjonalizacji Towarzystwa Kanału Sueskiego, co miało być odpowiedzią na wycofanie się Stanów Zjednoczonych Ameryki, Wielkiej Brytanii oraz Międzynarodowego Banku Rozwoju z obietnic, na mocy których Egipt miał uzyskać pożyczkę na budowę tamy. Finalnie pomoc finansową udało się uzyskać ze Związku Radzieckiego, który widział w tym znaczące korzyści polityczne. Władza egipska zdecydowała się również na zablokowanie rejonu Zatoki Al-Akaba (m.in. cieśnina Tiran) dla żeglugi izraelskiej. Posunięcie to było niezgodne z postanowieniami Konwencji Konstantynopolskiej z 1888 roku, jednak Egipt argumentował swoje działania stanem wojny z Izraelem.
Jedni z największych udziałowców znacjonalizowanego przez Egipt Towarzystwa Kanału Sueskiego, Wielka Brytania oraz Francja, starały znaleźć sposób na ukaranie Gamala Nasera za podjęte decyzje. Państwa te odnalazły sojusznika w postaci Izraela, z którym zawarły w Serves pod Paryżem tajny układ o zapoczątkowaniu wspólnych kroków wojennych przeciwko Egiptowi. Jako oficjalny powód do rozpoczęcia konfliktu Izrael podał zamknięcie cieśniny Tiran dla jego żeglugi po nacjonalizacji Kanału Sueskiego. Do pierwszych działań wojennych doszło 22 października 1956 roku, kiedy to wojska izraelskie wkroczyły na Półwysep Synaj. Zaledwie dwa dni później, do zbrojnej ofensywy na Egipt dołączyły się Wielka Brytania oraz Francja, które chciały jak najszybciej zemścić się na Naserze. Konflikt trwał zaledwie niespełna dwa tygodnie i zakończył się militarnym zwycięstwem Izraela, który zdobył cały Półwysep Synaj (musiał się z niego wycofać pod wpływem sporej presji międzynarodowej, po tym, jak Egipt odblokował Cieśninę Tiran). Decydujący wpływ na szybkie zakończenie sporu miało ultimatum ZSRR, który zagroził, iż w przypadku nie przerwania działań zbrojnych przez wojsko izraelskie, przystąpi do wojny po stronie Egiptu. Izrael wycofał się na linię rozejmu z 1949 roku, gdzie do 1967 roku stacjonowały Siły Zbrojne ONZ. Stany Zjednoczone Ameryki znacząco naciskały na Izrael w kwestii zakończenia konfliktu, ponieważ za wszelką cenę chcieli uniknąć konfrontacji z ZSRR w nie swojej sprawie. Pomimo szybko zakończonej konfrontacji zbrojnej, bilans wojny po stronie Egiptu był bardzo niekorzystny:
• Naser musiał odblokować Zatokę Al-Akaba dla żeglugi izraelskiej,
• Egipt poniósł klęskę militarną, pomimo iż Kanał Sueski pozostał w ich rękach,
• wojna ukazała słabość i brak jedności wśród krajów arabskich, które w żadnym stopniu nie pomogły Egiptowi,
Wojna miała jednak również wpływ na inne państwa i ich decyzje w nadchodzących latach:
• Izrael nie zdobył żadnych nowych ziem, pomimo iż początkowo wszedł w posiadanie Półwyspu Synaj,
• rozpoczął się gwałtowny „wyścig zbrojeń” na Bliskim Wschodzie,
• Wielka Brytania oraz Francja poniosły sporą porażkę polityczną, co doprowadziło do upadku rządu Anthony'ego Edena,
• Wielka Brytania oraz Francja utraciły autorytet na Bliskim Wschodzie,
• po raz pierwszy zarówno ZSRR, jak i Stany Zjednoczone Ameryki wystąpiły przeciwko trójstronnej agresji.
Jedni z największych udziałowców znacjonalizowanego przez Egipt Towarzystwa Kanału Sueskiego, Wielka Brytania oraz Francja, starały znaleźć sposób na ukaranie Gamala Nasera za podjęte decyzje. Państwa te odnalazły sojusznika w postaci Izraela, z którym zawarły w Serves pod Paryżem tajny układ o zapoczątkowaniu wspólnych kroków wojennych przeciwko Egiptowi. Jako oficjalny powód do rozpoczęcia konfliktu Izrael podał zamknięcie cieśniny Tiran dla jego żeglugi po nacjonalizacji Kanału Sueskiego. Do pierwszych działań wojennych doszło 22 października 1956 roku, kiedy to wojska izraelskie wkroczyły na Półwysep Synaj. Zaledwie dwa dni później, do zbrojnej ofensywy na Egipt dołączyły się Wielka Brytania oraz Francja, które chciały jak najszybciej zemścić się na Naserze. Konflikt trwał zaledwie niespełna dwa tygodnie i zakończył się militarnym zwycięstwem Izraela, który zdobył cały Półwysep Synaj (musiał się z niego wycofać pod wpływem sporej presji międzynarodowej, po tym, jak Egipt odblokował Cieśninę Tiran). Decydujący wpływ na szybkie zakończenie sporu miało ultimatum ZSRR, który zagroził, iż w przypadku nie przerwania działań zbrojnych przez wojsko izraelskie, przystąpi do wojny po stronie Egiptu. Izrael wycofał się na linię rozejmu z 1949 roku, gdzie do 1967 roku stacjonowały Siły Zbrojne ONZ. Stany Zjednoczone Ameryki znacząco naciskały na Izrael w kwestii zakończenia konfliktu, ponieważ za wszelką cenę chcieli uniknąć konfrontacji z ZSRR w nie swojej sprawie. Pomimo szybko zakończonej konfrontacji zbrojnej, bilans wojny po stronie Egiptu był bardzo niekorzystny:
• Naser musiał odblokować Zatokę Al-Akaba dla żeglugi izraelskiej,
• Egipt poniósł klęskę militarną, pomimo iż Kanał Sueski pozostał w ich rękach,
• wojna ukazała słabość i brak jedności wśród krajów arabskich, które w żadnym stopniu nie pomogły Egiptowi,
Wojna miała jednak również wpływ na inne państwa i ich decyzje w nadchodzących latach:
• Izrael nie zdobył żadnych nowych ziem, pomimo iż początkowo wszedł w posiadanie Półwyspu Synaj,
• rozpoczął się gwałtowny „wyścig zbrojeń” na Bliskim Wschodzie,
• Wielka Brytania oraz Francja poniosły sporą porażkę polityczną, co doprowadziło do upadku rządu Anthony'ego Edena,
• Wielka Brytania oraz Francja utraciły autorytet na Bliskim Wschodzie,
• po raz pierwszy zarówno ZSRR, jak i Stany Zjednoczone Ameryki wystąpiły przeciwko trójstronnej agresji.
Wojna "sześciodniowa"
Względny spokój na granicach izraelsko – arabskich panował do 1967 roku. W maju tego roku Gamal Naser zdecydował się na wycofanie wojsk Organizacji Narodów Zjednoczonych z Półwyspu Synaj oraz ponowne zamknięcie Cieśniny Tiran i Zatoki Al-Akaba dla żeglugi izraelskiej. Swoje postępowanie zainicjował z powodu fałszywej informacji od przewodniczącego Prezydium Rady Najwyższej ZSRR Nikołaja Podgornego, jakoby 12 izraelskich brygad stacjonowało i koncentrowało swoje siły przy granicy z Syrią. Tym samym Egipt był przekonany o nadchodzącej inwazji wojsk przeciwnika, stąd jego reakcja była zdecydowana i natychmiastowa. Czynności te zostały potraktowane przez Izrael za zagrażające jego wewnętrznemu bezpieczeństwu i podjął decyzje na rozpoczęcie kolejnego konfliktu. 5. czerwca 1967 roku wojska izraelskie rozpoczęły wojnę (potocznie nazywaną sześciodniową) i błyskawicznie zajęły cały Półwysep Synaj, Wzgórza Golan, Strefę Gazy oraz wschodnią część Jerozolimy. Po stronie Egiptu do konfliktu włączyły się również Syria, Jordania oraz Irak. Nie miało to jednak znaczącego wpływu na przebieg całego sporu. Izrael w przeciągu sześciu dni trzykrotnie powiększył swoje terytorium kosztem Egiptu, Syrii oraz Jordanii. Głównym celem Izraela było dążenie do stworzenia tzw. bezpiecznych granic dzięki „strefom buforowym” tworzonym na zdobytych lub okupowanych terytoriach (na tych ziemiach w błyskawiczny sposób budowano liczne osiedla żydowskie, które objęte były ustawodawstwem izraelskim). 22. listopada 1967 roku Rada Bezpieczeństwa Organizacji Narodów Zjednoczonych uchwaliła rezolucję izraelską nr 242, które przewidywała „sprawiedliwy i trwały pokój” oraz „bezpieczne i uznane” granice Izraela. Państwo żydowskie miało jednak wycofać się z terytoriów okupowanych po roku 1967. Co więcej, duży nacisk kładziony był na zaprzestanie walk o kolejne ziemie. Rezolucja kategorycznie zabraniała zdobywanie terytoriów w drodze podbojów i wojen. Treść samego dokumentu miała być kompromisem pomiędzy Żydami a Arabami oraz pomiędzy ich protektorami – USA oraz ZSRR. Rezolucja została jednak zignorowana zarówno przez Izrael, jak i odrzucona przez Palestyńczyków. Palestyńczycy nie byli skłonni jej zaakceptować, ponieważ dokument regulował jedynie problem związany z uchodźcami palestyńskimi, a w znikomym stopniu wspominał o prawie tegoż narodu do utworzenia własnego niepodległego państwa. Zakończona wojna była sukcesem Izraela i całkowitą porażką państw arabskich, które w nadchodzącym czasie miały rozpocząć znaczące wzmocnienia swojego potencjały militarnego. Co więcej, podczas szczytu arabskiego w 1967 roku w Chartumie podjęto kilka decyzji, które miały wpłynąć na losy poszczególnych państw na Bliskim Wschodzie, a w tym głównie Izraela. Treść podjętych na konferencji postanowień:
• zakaz prowadzenia bezpośrednich negocjacji z Izraelem,
• nie uznawanie państwa Izrael,
• nie podpisywanie z państwem Izrael jakichkolwiek traktatów pokojowych.
• zakaz prowadzenia bezpośrednich negocjacji z Izraelem,
• nie uznawanie państwa Izrael,
• nie podpisywanie z państwem Izrael jakichkolwiek traktatów pokojowych.
cdn.
Źródła:
1. Praca zbiorowa pod redakcją prof. dr hab. Włodzimierza Malendowskiego i prof. dr hab. Czesława Mojsiewicza, "Stosunki Międzynarodowe"
2. Andrzej Chojnowski, Jerzy Tomaszewski, "Historia Państw Świata w XX wieku: Izrael"
1. Praca zbiorowa pod redakcją prof. dr hab. Włodzimierza Malendowskiego i prof. dr hab. Czesława Mojsiewicza, "Stosunki Międzynarodowe"
2. Andrzej Chojnowski, Jerzy Tomaszewski, "Historia Państw Świata w XX wieku: Izrael"
Reklama.