Śmieciówka na kwintę

Historyjka pochodzi oczywiście z Braci Karamazow, a ja lubię się do niej odwoływać w sytuacji, kiedy ktoś każe radować mi się obiektywnym brakiem, który – zrelatywizowany do wybranych aspektów rzeczywistości – może jawić się jako jakaś korzyść. Dokładnie tak postępują orędownicy tak zwanych umów śmieciowych. Ciągle ich nie brakuje, choć liczba zdaje się zmniejszać. Coraz częściej bowiem pojawiają się głosy, że elastyczne formy zatrudnienia są raczej kamieniem ciągnącym gospodarkę w dół, niż panaceum na kryzys.

Apologeci śmieciówek – jak choćby dzisiaj na „NaTemat” Paweł Szwarcbach (Ciesz się z umowy śmieciowej), próbują nie zauważać sygnałów wiążących się z aktualnym kontekstem zatrudniania w tak zwanych elastycznych formach i całkowicie ignorują skutki społeczne, jakie śmieciówki mogą wywołać za lat trzydzieści, kiedy dzisiejsza, radująca się śmieciowym zatrudnieniem młodzież, zostanie na lodzie bez jakiegokolwiek zabezpieczenia społecznego*.

Co do skutków aktualnych to pozwolę sobie zacytować za „Polityką” rozmowę Jacka Żakowskiego z Heinerem Flassbeckiekm (Ekonomista, honorowy profesor Uniwersytetu Hamburskiego. Był m.in. głównym makroekonomistą Niemieckiego Instytutu Badań Ekonomicznych, sekretarzem stanu federalnego ministerstwa finansów), który pytany o to, co jest złego w elastycznym rynku pracy, odpowiada: Nic poza tym, że nie działa. Im bardziej elastyczny jest rynek pracy, tym niższe są płace. Im niższe są płace, tym niższy jest popyt wewnętrzny. Im niższy jest popyt, tym mniejsza jest produkcja i zatrudnienie, słabszy wzrost i inwestycje, skromniejsze wpływy z podatków, większy dług publiczny i bezrobocie. To jest pułapka, w którą wpadli Anglicy i Amerykanie, kiedy zniszczyli związki zawodowe. Etc.

Naturalnie Flassbeck nie jest odosobniony. Rozmowa Żakowskiego pomija również oczywiste i całkowicie już zaktualizowane skutki śmieciówek. Demotywację, brak nadziei, niepokój, niechęć do rodzenia dzieci**. Nie każdy młody człowiek chce i może pracować dla „National Geographic” w Malezji – barwne przykłady elastyczności są specjalnością jej orędowników, którzy jednostkowe przypadki w mgnieniu oka rozciągają na miliardy.
Prawda jest raczej taka, że ilość pracy raczej się zmniejsza i nic tu nie pomogą kompetencje, śmieciówki i elastyczności, bo dla wszystkich jej nie będzie.

_______________________
*Choć należy przewidywać, że obecny system zabezpieczenia społecznego i tak upadnie, ale to inna sprawa.
**Byłaby ona korzystna z punktu widzenia naszej planety, gdyby obejmowała całość globu.
***Nie jest naturalnie tak, że winni śmieciówek są tylko pracodawcy. W całej tej sprawie ogromna część z nich jest również stroną "pokrzywdzoną", choć często zdają się tego nie dostrzegać.