Naukowcy czekają na uwłaszczenie

Najbardziej jaskrawym dowodem na to, jak bardzo można wypaczyć dobrą koncepcję są forsowane poprawki do ustawy o szkolnictwie wyższym, w której rząd zapisał „uwłaszczenie naukowców”. Wciskając ideę uwłaszczenia w gorset dodatkowych obostrzeń i warunków, dokonuje się zatem wywłaszczenia, a nie uwłaszczenia naukowców w prawach majątkowych do ich wynalazków. Chociażby proponowany obowiązek nałożony na naukowców do zawiadomienia władz uczelni o wynikach ich prac badawczych i rozwojowych jest nie tylko nadmiernym obciążeniem biurokratycznym, ale również ogranicza prawo naukowca do swobodnego dysponowania tymi wynikami.

Wyobrażam sobie, jak wszyscy akademicy wysyłają do rektora informacje o wynikach swoich badań prowadzonych we wszystkich dyscyplinach nauk i zamiast skoncentrować się nad nimi, zastanawiają się, czy należy podać również informację o honorariach autorskich.

Pomysłodawcy poprawek chcą także, aby naukowiec musiał nie tylko dać pierwszeństwo uczelni i czekać na ewentualną komercjalizację prowadzoną przez tę uczelnię– co jeszcze jest akceptowalne, bo może być motywacją dla niej, a nikt przecież nie chce odbierać jej szansy na komercyjny sukces wykonanej na uczelni pracy. Ale jednocześnie zmiany te wydłużają czas oczekiwania autora pomysłu na rynkowe działania uczelni w sprawie wynalazku o okres patentowania. Może być więc i tak, że ambitny 30-latek, ze swoim przełomowym wynalazkiem poczeka kilka lub kilkanaście lat, aby został on sprzedany na rynku.

A to nie jedyne przykład próby psucia idei uwłaszczenia naukowców, wdrażanej jak dotąd z wielkim sukcesem w najbardziej innowacyjnych państwach w Europie.

Wierzę, że naukowcy, reprezentujący ten drugi świat, nie będą musieli ze swoimi genialnymi pomysłami uciekać z naszych uczelni – albo zakładając własne spółki lub na zagraniczne uczelnie czy do rynkowych potentatów, rezygnując przy okazji z pracy naukowej w Polsce. I to jest też batalia o zatrzymanie ich na uczelniach!

Mam nadzieję, że koncepcja rządu PO-PSL, dotycząca wsparcia naukowców i dania im szansy na komercyjny sukces poprzez uwłaszczenie, nie zostanie wypaczona tak mocno, jak to wynika z proponowanych obecnie zapisów. W innym razie – z bólem serca jako orędowniczka uwłaszczenia i współautorka rządowej propozycji – uważam, że lepiej całkowicie pomysł wycofać niż fundować czekającym na uwłaszczenie uczonym jego karykaturę, która tylko utrudni im życie w uczelniach.