Kilka razy nosiłem się z zamiarem napisania krótkiego tekstu o Alanie Turingu, jednym z ojców współczesnej informatyki. Podejmując kolejne próby brakowało mi dobrego „kontekstu”, pomysłu na pisanie, choć powód był (w czerwcu br. mogliśmy świętować setną rocznicę urodzin angielskiego matematyka). Nawiązanie do niewątpliwie wybitnych osiągnięć twórcy teoretycznego modelu komputera, wydawało mi się zbyt oczywiste. Sięgnąłem więc do nie-zero-jedynkowego fragmentu biografii Turinga.
Alan Mathison Turing znany jest powszechnie z powołania do życia „maszyny Turinga”, czyli abstrakcyjnego modelu komputera. W pracy „O liczbach obliczalnych” matematyk (miał wtedy 26 lat) przedstawiał hipotetyczne urządzenie mogące wykonywać algorytm, czyli operację matematyczną. W tym samym tekście Turing opisał schemat pierwszego komputera. Naukowiec udowodnił, że niektóre z maszyn mogą wykonywać skomplikowane obliczenia pod warunkiem, że będą one zapisane w postaci algorytmu. Wybitnym dokonaniem Alana Turinga były rozważania i prace na temat sztucznej inteligencji (zaproponował eksperyment znany jako test Turinga). Odwróceniem tego testu jest dzisiaj powszechnie stosowana w internecie weryfikacja CAPTCHA (Completely Automated Public Turing test to tell Computers and Humans Apart).
Turing i Enigma
Turing interesował się również logiką i kryptologią i z tymi dziedzinami związana była jego praca zawodowa w czasie II wojny światowej. Od 1939 roku pracował dla brytyjskiej służby specjalnej (Rządowa Szkoła Kodów i Szyfrów) skupiając się m.in. na kryptoanalizie Enigmy. Zdecydowanie mniej znane są badania Turinga w zakresie biologii i chemii matematycznej.
Seks z robotnikiem
Praca naukowa wybitnego matematyka została przerwana niespodziewanie w styczniu 1952 roku. Turing został oskarżony o stosunki homoseksualne ze znajomym gejem, robotnikiem, Arnoldem Murrayem, który nie omieszkał włamać się kilka tygodni później do jego domu (właśnie w czasie dochodzenia odkryto preferencje seksualne Turinga). Oskarżenie (według ówczesnego prawa kontakty homoseksualne były nielegalne) skutkowało wyborem pomiędzy pobytem w więzieniu a chemiczną kastracją. Alan Turing poddał się „leczeniu” w celu zmniejszenia libido.
O homoseksualizmie naukowca wiedziono jednak dużo wcześniej. W czasie II wojny światowej wiedzę takową posiadał między innymi szef brytyjskiego wywiadu, jednak z uwagi na „przydatność” Turinga sprawy nie rozgłaszano. Matematyk próbował też „normalnego”, heteroseksualnego życia. W 1941 roku oświadczył się swojej współpracowniczce, informując ją jednocześnie, że jest gejem. Do małżeństwa nie doszło.
Wittgenstein to gej
Odkrycie własnej seksualności przez Turinga nastąpiło w latach młodzieńczych. Uczęszczając do szkoły średniej zakochał się w swoim koledze z Sherborne School, który zmarł nieco później na gruźlicę. W czasie studiów w Cambridge związał się z Jamsem Atkinsenem. W tym samym okresie Alan Turing trafia na wykłady Ludwiga Wittgensteina, wybitnego filozofa matematyki, logika i…geja.
Królewna Śnieżka
Nie wiemy jak potoczyłyby się losy twórcy maszyny Turinga, gdyby nie homofobiczna nagonka. Na skutek wyroku badacz stracił m.in. certyfikat bezpieczeństwa umożliwiający prowadzenie analiz kryptograficznych. Dwa lata po sprawie „zakazanych” kontaktów z Arnoldem Murrayem, śledczy znajdują ciało naukowca. Do dzisiaj nie wiadomo, co było przyczyną śmierci ojca współczesnej informatyki. Przy ciele Turinga znaleziono nadgryzione jabłko (Apple?), które miało być „naszpikowane” cyjankiem (on sam miał umieścić truciznę w owocu). Jabłka jednak nigdy nie zbadano. Ustalono wówczas, że przyczyną targnięcia się na życie były prześladowania z powodu homoseksualizmu, a naukowiec, wymyślając scenariusz samobójstwa, inspirował się bajką o Królewnie Śnieżce (którą podobno uwielbiał). Jeden z biografów Alana Turinga, Jack Copeland, uważa jednak, że powodem śmierci mogła być nieostrożność. Naukowiec eksperymentował wówczas z platerowaniem elektrolitycznym, podczas którego pokrywał złotem łyżeczki (do prowadzenia takich prac potrzebny jest cyjanek potasu).
W 2009 roku premier Wielkiej Brytanii, Gordon Brown, oficjalnie przeprosił za okrutne potraktowanie Alana Turinga.