Na podstawie https://www.ecb.europa.eu/euro/intro/html/map.pl.html
Reklama.
Jak przyjąć i jak nie przyjąć wspólnej waluty?
Kryteria konwergencji (inaczej kryteria z Maastricht) to warunki, jakie musi spełnić państwo członkowskie Unii Europejskiej przed przyjęciem wspólnej waluty. Aktualnie są one zapisane w art. 140 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej i załączonym do niego Protokole nr 13 w sprawie kryteriów konwergencji.
- Pierwsze z nich to kryterium stabilności cen (Państwo Członkowskie ma trwały poziom stabilności cen, a średnia stopa inflacji, odnotowana w tym państwie w ciągu jednego roku poprzedzającego badanie, nie przekracza o więcej niż 1,5 punktu procentowego inflacji w co najwyżej trzech Państwach Członkowskich o najbardziej stabilnych cenach).
- Drugie jest kryterium fiskalne. Kraj nie może być objęty procedurą wszczynaną w przypadku nadmiernego deficytu budżetowego (a w UE za nadmierny uważa się deficyt powyżej 3% PKB) lub w przypadku nadmiernego zadłużenia publicznego (powyżej 60% PKB).
- Trzecie kryterium - kursowe dotyczy udziału w mechanizmie kursów walut Europejskiego Systemu Walutowego (przez co najmniej 2 lata kurs waluty danego kraju może się wahać jedynie w ustalonych granicach).
- Czwarte kryterium odnosi się do stóp procentowych (w ciągu jednego roku przed badaniem Państwo Członkowskie posiadało średnią nominalną długoterminową stopę procentową nie przekraczającą więcej niż o dwa punkty procentowe stopy procentowej w co najwyżej trzech Państwach Członkowskich o najbardziej stabilnych cenach).
Dodatkowym warunkiem jest niezależność banku centralnego w danym państwie.
Z kolei klauzula opt-out oznacza wyłączenia spod pewnych obowiązków. W przypadku unii walutowej korzystają z niej Dania i Zjednoczone Królestwo – nie muszą przyjmować wspólnej waluty, jeśli wolą pozostać przy swojej. Rozwiązanie to sięga czasami lat 90-tych XX wieku i problemów z przyjęciem traktatu z Maastricht, który stanowił o wprowadzeniu wspólnej waluty.
Pozostałe unijne kraje, które nie są jeszcze w strefie euro, czyli tzw. nowe kraje członkowskie, a także Szwecja są to państwa z derogacją. To znaczy, iż są zobowiązane do przyjęcia wspólnej waluty, gdy spełnią wymienione powyżej kryteria. Jak pokazuje także przykład Polski, w praktyce wypełnienie kryteriów można odkładać w nieskończoność, jeśli brakuje woli politycznej, by euro faktycznie przyjąć.
A konkretnie, jak się wprowadza euro?
Big bang to scenariusz, w myśl którego euro wprowadza się jednocześnie w obrocie bezgotówkowym i daje do ręki obywatelom. Tak przechodziły na euro kraje, które przyłączyły się do strefy euro w ostatnich latach.
11 pierwszych krajów strefy euro oraz Grecja zrealizowały scenariusz madrycki (przyjęty przez Radę Europejską w Madrycie w 1995 roku), przewidujący okres przejściowy. Najpierw w 1999 (w Grecji w 2001) euro pojawiło się w obrocie bezgotówkowym – można było wybrać walutę transakcji (krajowa albo euro). Dopiero potem, 1 stycznia 2002 do obiegu trafiły monety i banknoty. Podczas 3 letniego okresu przejściowego m.in. produkowano i dystrybuowano euro. Bicie monet rozpoczęto w maju 1998 roku, a druk banknotów w lipcu 1999. Do końca 2001 roku powstało prawie 15 mld sztuk banknotów o wartości 633 mld euro oraz ponad 51 mld monet o wartości 16 mld euro.
Okres przygotowań do przyjęcia wspólnej waluty trwa w najlepszym razie około 3 lat (sam udział w mechanizmie kursowym to 2 lata, do tego dochodzą różne kwestie formalne i techniczne). Obecnie w strefie euro jest 19 państw UE.

A po wszystkim na kawę
Efekt cappuccino to nieuzasadnione zaokrąglanie w górę cen na podstawowe produkty, które zachodzi podczas wymiany waluty. Nazwa pochodzi od zjawiska zaobserwowanego we Włoszech, gdzie filiżanka cappuccino przed przyjęciem euro kosztowała ok. 1500 lirów (0,76 euro), a po zmianie waluty 1 euro. We Francji w związku z analogicznym mechanizmem mówi o efekcie bagietki. Statystyki pokazują jednak, że globalnie wprowadzenie euro wywołuje tylko niewielki przyrost inflacji (wzrost cen).
Joanna Różycka-Thiriet
Zapraszamy na seminarium 22 lutego (środa), w godz. 17.00-18.30, w siedzibie Fundacji. Naszym gościem będzie ambasador Malty w Polsce pani Natasha Meli Daudey. Spotkanie odbędzie się w języku angielskim. Więcej o seminariach