Margaret Thatcher - żelazo, które kaleczy.

Peryferyjne ulokowanie naszego kraju w ramach globalnego systemu, nie zawsze pozwala zauważyć że idee którymi tak chętnie się ekscytujemy dawno już uległy kompletnej kompromitacji. Jeśli spojrzymy na faktyczny - społeczny bilans dokonań dekady rządów Żelaznej Damy to okaże się wcale już nie jest tak różowo. Złamanie związków zawodowych, prekaryzacja brytyjskiej uderclass, silny impuls do inflacji instrumentów finansowych, giełdyzacja gospodarki, dezintustrializacja UK, załamanie rynku pracy, prywatyzacja usług publicznych, wspracie dla apartheidu w RPA i konfrontacyjna polityka zewnętrzna.

Ten ostatni punkt może wyjaśniać sympatię polskich polityków - pomoc dla polskiej opozycji w latach '80 była bezcenna. Pozostałe koszty poniesione na drodze do rewitalizacji brytyjskiej gospodarki nie pozwalają jednak przejść do porządku dziennego i niepokojąco przypominają ciemne strony polskiej transformacji.

Jako osoba wywodząca się z niższych warstw niesamowicie hermetycznego klasowo społeczeństwa brytyjskiego osiągnęła wielki sukces życiowy. Trudno dziwić się, że mogła mieć poczucie, iż zawdzięcza to wyłącznie sobie i swojej pracy. Obecnie widać, iż trzy dekady podążania za wyznaczonym przez nią kursem politycznym zamykają całym pokoleniom możliwość dokonania podobnego awansu, w skali przekraczającej granice UK. Absolwenci wciąż cenionych brytyjskich uczelni, są już na wstępie obciążani kosztami studiów znacznie ograniczającymi ich mobilność życiową. Nie mogą liczyć na kredyt hipoteczny, gdyż ten staje się coraz bardziej nieosiągalny i coraz bardziej niebezpieczny na deregulowanym rynku pracy.

Przyśpieszające co jakiś czas ograniczenie finansowania polityki mieszkaniowej również nie pomaga mobilności społecznej, która była w zasięgu ręki przed-thatcherowskich pokoleń. Złamany legendarny etos brytyjskiej klasy robotniczej, nie daje kulturowego oparcia we wspólnocie, która w czasie kryzysu dawała poczucie tożsamościowego bezpieczeństwa. W zamian rozrasta się oferta nacjonalistycznie nastawionej prawicy. Dzieci z dotychczasowej klasy średniej mają coraz większe obawy o utrzymanie statusu społecznego w którym dorosłe, gdyż ta również od dawna się kurczy.

Może historia i inne nacje ocenią zmarłą premier bardziej wielowymiarowo, ale na pewno nie zrobią tego pokolenia Brytyjczyków, które poniosły drastyczne i prawdopodobnie jeszcze długo nieusuwalne skutki jej żelaznej bezkompromisowości.

Obserwując komentarze, które przez najbliższe dni będą okazywać się w mediach pamiętajmy że Margaret Thatcher wraz z Ronaldem Reaganem urzeczywistnili nie do końca udaną i sprawiedliwą wersję kapitalizmu,w której dziś żyjemy. Sprawili też, że elity wielu krajów szczególnie Wschodniej Europy wciąż nie są w stanie wyobrazić sobie niczego innego.