Zagubieni w ponowoczesności

Kiedyś żyliśmy w wielopokoleniowych rodzinach i zwartych społecznościach, które każdemu gwarantowały użyteczność i uwagę. Byliśmy sobie wzajemnie potrzebni. Obecnie dominuje postawa zamknięcia. Zamykamy się w swoich domach za wysokimi ogrodzeniami, mieszkaniach na monitorowanych osiedlach, nie znamy sąsiadów, a starszych członków rodziny traktujemy jak niewygodny balast, którego można pozbyć się, lokując w mniej lub bardziej ekskluzywnym domu spokojnej starości. Ludzi napotykanych na ulicach traktujemy obojętnie, niechętnie a nawet wrogo. Dalecy jesteśmy od niesienia pomocy komuś, kto zasłabnie lub dziwnie zachowuje się w miejscu publicznym. Od takich osób uciekamy w przeświadczeniu, że to pijak lub wariat. Normalne, ludzkie odruchy urastają do rangi bohaterstwa. Nie mamy już przyjaciół, tylko znajomych – z czego 90% na Facebook’u. Nawet najbardziej intymne związki stają się czymś tymczasowym i ulotnym, bo przecież od czasu do czasu partnera trzeba wymienić na młodszy model.

Praca zawsze była ważnym aspektem osobistej identyfikacji i składową autodefinicji człowieka. Każdy chciał być kimś – krawcem, stolarzem, prawnikiem, bankierem. Chciał zarabiać na życie robiąc to, w czym był dobry. Teraz jednak praca i kariera stały się celem samym w sobie, spychając na dalszy plan wszelkie inne aspekty życia. Poświęcamy jej niemal cały swój czas – od przebudzenia do zaśnięcia, nie dostając wiele w zamian. Zarabiając wiele, mamy za dużo pieniędzy, których nie jesteśmy w stanie wydać, bo nie mamy kiedy. A zarabiając mniej, walczymy ciągle o swój byt, nie mając czasu na nic więcej. Odreagowujemy stres związany z pracą na imprezach lub uprawiając ekstremalne sporty, zbierając przy okazji wiele lajków na FB. Jednak, gdy gasną światła i zostajemy sam na sam ze sobą, czujemy się puści. Wieloletnie dążenie do kariery zawodowej kończy się zazwyczaj poczuciem wypalenia i mało optymistyczną refleksją o bezcelowości dotychczasowego życia.

Mało kto zadaje sobie obecnie frommowskie pytanie: „mieć czy być?”. Odpowiedź jest jasna – mieć, gromadzić, posiadać. Ta obsesja nie ma granic. Gdy słyszę wypowiedź młodej kobiety, która marzy o wielkiej garderobie, by spędzać czas ze swoimi ubraniami, to wiem, że to jest właśnie znak tych czasów. Zwłaszcza w Polsce, w której demokracja i wolny rynek są bytami dosyć młodymi, widać to zachłyśnięcie się nieograniczonymi możliwościami. Kupujemy, jemy i konsumujemy wszystko i bez ograniczeń. Tak jakby jutra miało nie być. Zakupy i jedzenie to obecnie najlepszy lek na wszystko, na każde niepowodzenie, każde życiowe potknięcie i zawód. Niestety nie wzbogacają one naszego wnętrza. Nie czynią nas bardziej odpornymi na życiowe ciosy. Wręcz przeciwnie, po konsumpcyjnym szale mamy podobnego kaca, jak po wypiciu zbyt dużej ilości alkoholu.