Reklama.
Reklama.
Reklama.
Czy wiesz co podpisujesz? - różnice między umową o prace, zlecenia i o dzieło
13 listopada 2015, 12:17·4 minuty czytania
Publikacja artykułu: 13 listopada 2015, 12:17W praktyce bardzo często umowy cywilnoprawne, czyli umowy zlecenia i umowy o dzieło, stosuje się po to, żeby uniknąć odpowiedzialności czy konsekwencji związanych z umową o pracę. Jak dokładnie wyglądają różnice między tymi umowami oraz jakie są konsekwencje podpisania takiej, a nie innej umowy? O tym poniżej.
Reklama.
1. Podstawa prawna
Pierwsza podstawowa różnica pomiędzy umową o pracę, umową zlecenia i umową o dzieło umowami, to oczywiście podstawa prawna. Dla umów o pracę podstawą prawną jest art. 22 kodeksu pracy. W przypadku umów zlecenia i umowy o dzieło podstawa prawna znajduje się w kodeksie cywilnym – umowa zlecenia uregulowana jest w art. 734 i nast., a umowa o dzieło w art. 627 i nast.
Pierwsza podstawowa różnica pomiędzy umową o pracę, umową zlecenia i umową o dzieło umowami, to oczywiście podstawa prawna. Dla umów o pracę podstawą prawną jest art. 22 kodeksu pracy. W przypadku umów zlecenia i umowy o dzieło podstawa prawna znajduje się w kodeksie cywilnym – umowa zlecenia uregulowana jest w art. 734 i nast., a umowa o dzieło w art. 627 i nast.
2. Przedmiot umowy
W przypadku umów różny jest także ich przedmiot. Zgodnie z art. 22 k.p., na podstawie umowy o pracę pracownik zobowiązuje się do świadczenia pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy pod jego kierownictwem w miejscu i czasie wskazanym przez tego pracodawcę, pracodawca zaś zobowiązuje się do zapłaty wynagrodzenia. Przedmiotem umowy-zlecenia jest wykonywanie czynności prawnych określonego rodzaju przez zleceniobiorcę na rzecz zleceniodawcy, natomiast w przypadku umowy o dzieło przedmiotem takiej umowy jest wykonanie określonego dzieła przez wykonawcę na rzecz zamawiającego. Ważne jest to, że w przypadku umowy o pracę i umowy zlecenia nacisk kładziemy bardziej na sam proces, na wykonywanie określonych czynności, zaś w przypadku umowy o dzieło – na rezultat, jaki ma zostać osiągnięty przez wykonawcę na rzecz zamawiającego, wykonawca odpowiada za rezultat przed zamawiającym.
W przypadku umów różny jest także ich przedmiot. Zgodnie z art. 22 k.p., na podstawie umowy o pracę pracownik zobowiązuje się do świadczenia pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy pod jego kierownictwem w miejscu i czasie wskazanym przez tego pracodawcę, pracodawca zaś zobowiązuje się do zapłaty wynagrodzenia. Przedmiotem umowy-zlecenia jest wykonywanie czynności prawnych określonego rodzaju przez zleceniobiorcę na rzecz zleceniodawcy, natomiast w przypadku umowy o dzieło przedmiotem takiej umowy jest wykonanie określonego dzieła przez wykonawcę na rzecz zamawiającego. Ważne jest to, że w przypadku umowy o pracę i umowy zlecenia nacisk kładziemy bardziej na sam proces, na wykonywanie określonych czynności, zaś w przypadku umowy o dzieło – na rezultat, jaki ma zostać osiągnięty przez wykonawcę na rzecz zamawiającego, wykonawca odpowiada za rezultat przed zamawiającym.
3. Nazwa umowy
Zgodnie z Kodeksem pracy, nawet jeżeli zawrzemy umowę, którą nazwiemy umową o dzieło albo umową zlecenia, ale w tej umowie przewidzimy wszystkie cechy charakterystyczne dla umowy o pracę, to taką umowę należy traktować jak umowę o pracę ze wszystkimi konsekwencjami związanymi ze stosunkiem pracy. W praktyce bardzo często zdarzają się takie sytuacje, w których ktoś pyta, czy zawarta przez niego umowa może być zakwalifikowana jako umowa o pracę. Tym bardziej gdy praca wykonywana jest w siedzibie pracodawcy, w godzinach od ósmej do szesnastej, pod ścisłym kierownictwem i nadzorem tego pracodawcy. Co do zasady, zgodnie z przepisami artykułu 22 § 11-2 k.p., wydawać by się mogło oczywiste, że mamy do czynienia z umową o pracę, jednak każdy przypadek należy badać indywidualnie. Także w ostatnich latach Sąd Najwyższy zwracał uwagę na to, że jeżeli strony podpisują umowę zlecenia, to badając zgodny cel, zamiar i wolę stron, jeżeli podpisały umowę zlecenia, to znaczy, że taką umowę właśnie chciały zawrzeć. Każdy przypadek należy badać indywidualnie i wyciągać z niego określone wnioski. Jeżeli mamy zawartą umowę, która nazwana jest umową zlecenia, a wszystkie cechy stosunku pracy są w tej umowie wskazane i są wykonywane rzeczywiście w praktyce, to wówczas warto zastanowić się nad wystąpieniem do sądu pracy z powództwem o ustalenie istnienia stosunku pracy.
Zgodnie z Kodeksem pracy, nawet jeżeli zawrzemy umowę, którą nazwiemy umową o dzieło albo umową zlecenia, ale w tej umowie przewidzimy wszystkie cechy charakterystyczne dla umowy o pracę, to taką umowę należy traktować jak umowę o pracę ze wszystkimi konsekwencjami związanymi ze stosunkiem pracy. W praktyce bardzo często zdarzają się takie sytuacje, w których ktoś pyta, czy zawarta przez niego umowa może być zakwalifikowana jako umowa o pracę. Tym bardziej gdy praca wykonywana jest w siedzibie pracodawcy, w godzinach od ósmej do szesnastej, pod ścisłym kierownictwem i nadzorem tego pracodawcy. Co do zasady, zgodnie z przepisami artykułu 22 § 11-2 k.p., wydawać by się mogło oczywiste, że mamy do czynienia z umową o pracę, jednak każdy przypadek należy badać indywidualnie. Także w ostatnich latach Sąd Najwyższy zwracał uwagę na to, że jeżeli strony podpisują umowę zlecenia, to badając zgodny cel, zamiar i wolę stron, jeżeli podpisały umowę zlecenia, to znaczy, że taką umowę właśnie chciały zawrzeć. Każdy przypadek należy badać indywidualnie i wyciągać z niego określone wnioski. Jeżeli mamy zawartą umowę, która nazwana jest umową zlecenia, a wszystkie cechy stosunku pracy są w tej umowie wskazane i są wykonywane rzeczywiście w praktyce, to wówczas warto zastanowić się nad wystąpieniem do sądu pracy z powództwem o ustalenie istnienia stosunku pracy.
4. Forma umowy
Kolejnym istotnym elementem jest forma umowy. Przepisy w Kodeksie pracy wskazują, że umowa o pracę powinna być zawarta w formie pisemnej. W przypadku umowy zlecenia i umowy o dzieło ustawa nie przewiduje żadnej szczególnej formy, co oznacza, że taka umowa może być zawarta w formie dowolnej, w tym także w formie ustnej.
Kolejnym istotnym elementem jest forma umowy. Przepisy w Kodeksie pracy wskazują, że umowa o pracę powinna być zawarta w formie pisemnej. W przypadku umowy zlecenia i umowy o dzieło ustawa nie przewiduje żadnej szczególnej formy, co oznacza, że taka umowa może być zawarta w formie dowolnej, w tym także w formie ustnej.
5. Wysokość wynagrodzenia
W stosunku pracy mamy do czynienia z minimalnym wynagrodzeniem za pracę, które należne jest w przypadku świadczenia pracy na pełen etat. W tym roku minimalne wynagrodzenie wynosi 1750 złotych brutto. W roku 2016 minimalne wynagrodzenie za pracę wynosić będzie 1850 złotych brutto. W przypadku umowy zlecenia i umowy o dzieło ustawodawca nie wskazuje nam żadnej minimalnej ani maksymalnej kwoty, która jest należna dla zleceniobiorcy albo dla wykonawcy z tytułu wykonania umowy.
W stosunku pracy mamy do czynienia z minimalnym wynagrodzeniem za pracę, które należne jest w przypadku świadczenia pracy na pełen etat. W tym roku minimalne wynagrodzenie wynosi 1750 złotych brutto. W roku 2016 minimalne wynagrodzenie za pracę wynosić będzie 1850 złotych brutto. W przypadku umowy zlecenia i umowy o dzieło ustawodawca nie wskazuje nam żadnej minimalnej ani maksymalnej kwoty, która jest należna dla zleceniobiorcy albo dla wykonawcy z tytułu wykonania umowy.
6. Termin zapłaty wynagrodzenia
Różny jest także moment, w którym płatne jest wynagrodzenie. W umowie o pracę wynagrodzenie powinno być płatne raz w miesiącu, możliwa jest płatność z dołu, czyli po wykonaniu pracy, jednak nie później niż do 10. dnia następnego miesiąca. W przypadku umowy zlecenia i umowy o dzieło wynagrodzenie co do zasady powinno być płatne po wykonaniu umowy. Oczywiście strony w treści umowy mogą umówić się inaczej, np. jeżeli zlecenie będzie realizowane przez pół roku, to co miesiąc część wynagrodzenia może być regulowana przez zleceniodawcę na rzecz zleceniobiorcy. W przypadku umowy o dzieło strony mogą umówić się np. na zadatek albo zaliczkę na poczet wykonania umowy, a po wykonaniu określonego dzieła na zapłacenie pozostałej części wynagrodzenia na rzecz wykonawcy.
7. Przedawnienie
Ostatni element dotyczący wynagrodzenia to kwestia przedawnienia, czyli momentu, do którego możemy skutecznie dochodzić zapłaty nieuiszczonego wcześniej wynagrodzenia. Roszczenia z umowy o pracę dotyczące wynagrodzenia przedawniają się z upływem lat trzech. Jeżeli chodzi o roszczenia z umowy o dzieło czy umowy zlecenia, to co do zasady przedawnienie wynosi dwa lata.
8. Wypowiedzenie
W przypadku umowy o pracę wypowiedzenie może zostać dokonane w sposób ściśle określony w Kodeksie pracy. To ścisłe określenie dotyczy zarówno formy, jak i terminu, w jakim wypowiedzenie może być dokonane, również okresu wypowiedzenia, jaki należny jest przy zastosowaniu tego trybu. Umowa zlecenia może być rozwiązana w każdym czasie, zaś w umowy o dzieło ustawodawca nie przewidział formy wypowiedzenia, a wyłącznie odstąpienie od umowy.
Różny jest także moment, w którym płatne jest wynagrodzenie. W umowie o pracę wynagrodzenie powinno być płatne raz w miesiącu, możliwa jest płatność z dołu, czyli po wykonaniu pracy, jednak nie później niż do 10. dnia następnego miesiąca. W przypadku umowy zlecenia i umowy o dzieło wynagrodzenie co do zasady powinno być płatne po wykonaniu umowy. Oczywiście strony w treści umowy mogą umówić się inaczej, np. jeżeli zlecenie będzie realizowane przez pół roku, to co miesiąc część wynagrodzenia może być regulowana przez zleceniodawcę na rzecz zleceniobiorcy. W przypadku umowy o dzieło strony mogą umówić się np. na zadatek albo zaliczkę na poczet wykonania umowy, a po wykonaniu określonego dzieła na zapłacenie pozostałej części wynagrodzenia na rzecz wykonawcy.
7. Przedawnienie
Ostatni element dotyczący wynagrodzenia to kwestia przedawnienia, czyli momentu, do którego możemy skutecznie dochodzić zapłaty nieuiszczonego wcześniej wynagrodzenia. Roszczenia z umowy o pracę dotyczące wynagrodzenia przedawniają się z upływem lat trzech. Jeżeli chodzi o roszczenia z umowy o dzieło czy umowy zlecenia, to co do zasady przedawnienie wynosi dwa lata.
8. Wypowiedzenie
W przypadku umowy o pracę wypowiedzenie może zostać dokonane w sposób ściśle określony w Kodeksie pracy. To ścisłe określenie dotyczy zarówno formy, jak i terminu, w jakim wypowiedzenie może być dokonane, również okresu wypowiedzenia, jaki należny jest przy zastosowaniu tego trybu. Umowa zlecenia może być rozwiązana w każdym czasie, zaś w umowy o dzieło ustawodawca nie przewidział formy wypowiedzenia, a wyłącznie odstąpienie od umowy.
9. Przywileje pracownicze
Zawarcie umowy o pracę gwarantuje pracownikom także szereg uprawnień niedostępnych dla osób zatrudnionych na podstawie umów cywilnoprawnych. Takie uprawnienia to np. prawo do urlopu, uregulowanie prawne czasu pracy, naliczanie stażu pracy, czy ochrona przed wypowiedzeniem umów kobiet w ciąży, czy osób w wieku przedemerytalnym. Dodatkowo, pełne składki ZUS odprowadzane są co do zasady tylko w przypadku umów o pracę. Umowy cywilnoprawne nie gwarantują także uzyskiwanie zasiłku chorobowego, chyba, że zleceniobiorca lub wykonawca opłacał składki na tzw. chorobowe.
Zawarcie umowy o pracę gwarantuje pracownikom także szereg uprawnień niedostępnych dla osób zatrudnionych na podstawie umów cywilnoprawnych. Takie uprawnienia to np. prawo do urlopu, uregulowanie prawne czasu pracy, naliczanie stażu pracy, czy ochrona przed wypowiedzeniem umów kobiet w ciąży, czy osób w wieku przedemerytalnym. Dodatkowo, pełne składki ZUS odprowadzane są co do zasady tylko w przypadku umów o pracę. Umowy cywilnoprawne nie gwarantują także uzyskiwanie zasiłku chorobowego, chyba, że zleceniobiorca lub wykonawca opłacał składki na tzw. chorobowe.
Wersję video, w której mówię o różnicach pomiędzy umową o pracę, zlecenie i dzieło można obejrzeć tutaj:
Reklama.