Nauka jest dla kobiet!

17-letnia (!!!) Joanna Kurek z Piotrkowa Trybunalskiego patentuje właśnie własną metodę leczenia raka trzustki. Za chwilę wyrusza do USA na konkurs młodych naukowców z całego świata.

Kobiety stanowią dziś w Polsce większość studentów. Częściej też niż mężczyźni uzyskują magisterium (64 proc.). W uniwersytetach liczba studentek dochodzi do 70 proc. W uczelniach technicznych, tradycyjnie zdominowanych przez mężczyzn, dziewczyny to nierzadko 40-50 proc. wszystkich studiujących.

Czy przyszłość nauki w Polsce należy do kobiet? Tak sądzę, bo już dziś młode kobiety-naukowcy częściej niż mężczyźni wnioskują i częściej zdobywają w Polsce granty. Jednak to ciągle przyszłość, choć mam nadzieję niedaleka.

Dziś tuż przed czterdziestką droga naukowa kobiet spowalnia. Wiele odchodzi z nauki na dobre. Do habilitacji dochodzi już tylko jedna trzecia, do profesury – jedna piąta, a już kierownikami zostają nieliczne. Szefami wszystkich pięciu wydziałów Polskiej Akademii Nauk są wyłącznie mężczyźni i to oni w przeważającej większości są też rektorami uczelni. Kobiet wśród rektorów jest ledwie 13 procent – wybierane są głównie w mniejszych, prywatnych uczelniach. W gremiach zarządzających nauką –rozmaitych radach i komitetach – kobiety rzadko stanowią więcej niż jedną piątą składu.

Trudno uwierzyć, by przesądzały o tym jedynie kompetencje. Szklany sufit i lepka podłoga nadal trzymają kobiety w miejscu. Nawet w nauce, nie tylko w polityce czy gospodarce.

Część kobiet „odpuszcza” naukowe ambicje, przegrywając z hierarchiczną strukturą zarządzania, nieelastycznym podejściem do czasu pracy i ciągle jeszcze gdzieniegdzie obecnym stereotypem, że poważna nauka i podejmowanie decyzji to męski świat.

Choć nie wszystko da się uregulować w prawie, Ministerstwo Nauki wprowadziło naprawdę odważne zapisy. Zobowiązaliśmy Polską Komisję Akredytacyjną, by w jej składzie było co najmniej 30 proc. kobiet. A to chyba pierwszy parytet w Polsce! Centralna Komisja, która nadaje tytuły naukowe, jest natomiast ustawowo zobowiązana do polityki równościowej. Urlopy macierzyńskie i wychowawcze (także ojcowskie) nie przerywają kariery naukowej.

Co jeszcze możemy zmienić, by nie tracić kobiecych talentów w nauce? Gdy pytam o to kobiety, które odniosły światowy sukces w nauce – ich odpowiedzi są w tym samym duchu: nie można nigdy zwątpić w siebie.  Sheryl Sandberg, dyrektor wykonawcza Facebooka podkreśla często, że wspinanie się po szczeblach kariery „to gotowość do zgłaszania się na ochotnika – a mężczyźni zawsze chętniej i bardziej zdecydowanie podnoszą rękę”.

Prof. Lena Kolarska-Bobińska