Kiedy dorosłego coś boli, zwykle sięga po któryś z niesteroidowych leków przeciwzapalnych, dostępnych bez recepty, kupionych w sklepie. Czy w przypadku dziecka ta najprostsza metoda jest najlepsza?
Czy można zastąpić farmaceutę? Czy sprzedaż leków w obrocie pozaaptecznym jest bezpieczna dla zdrowia Polaków?
W Polsce zaleca się zwalczanie bólu i gorączki u dzieci za pomocą paracetamolu lub ibuprofenu. Są to leki dobrze poznane i bezpieczne. Nieco większe ryzyko wiąże się ze stosowaniem propyfenazonu i pyralginy, dlatego też te dwa leki powinno się stosować wyłącznie z polecenia lekarza.
Leki dla maluszka
U noworodków do 3 miesiąca życia nie można samowolnie stosować żadnych leków. Jeśli dziecko jest marudne lub coś je boli, trzeba je przytulić i nakarmić. Kontakt z matką zazwyczaj uspokaja i odwraca uwagę dziecka od bólu. W warunkach szpitalnych lekarz może zdecydować się na podanie roztworu glukozy na przednią część języka lub podanie farmaceutyku. Do znieczulenia miejscowego w zabiegach już u noworodków i niemowląt stosuje się krem z lidokainą i prylokainą.
Paracetamol
Można go zastosować od 3 miesiąca życia dziecka. Środek ten jest skuteczny w przypadku gorączki i bólu, ale nie ma działania przeciwzapalnego. Jest to lek z wyboru również w przypadku urazów, o których wiadomo, że wymagają pomocy lekarskiej. Im szybciej poda się lek, tym lepsze prognozy dla dziecka.
Paracetamol dla dzieci jest dostępny w syropie o smaku owocowym. Syropy zawierają 120 mg paracetamolu w 5 mililitrach (czyli w małej łyżeczce). Dawkę leku oblicza się na podstawie masy ciała. Najdokładniejsze dawkowanie zapewnia zwykła, jednorazowa strzykawka - oczywiście bez igły. Znając już objętość syropu, jaką trzeba podać dziecku, należy wybrać rozmiar strzykawki, wstrząsnąć butelkę z syropem, „naciągnąć” odpowiednią ilość płynu i bezpośrednio podać ze strzykawki do ust dziecka. W ten sposób mamy pewność, że dawka leku jest dokładnie odmierzona i zostanie w całości połknięta. Takich dawek (po 10 mg/kg) można podać 6 w ciągu doby. Jeśli rodzic decyduje się podać wyższą dawkę (15 mg/kg), to może ją podać tylko 4 razy na dobę. Zawsze powinno się podawać najniższą skuteczną dawkę.
Zdarzają się jednak sytuacje, że małym dzieciom podaje się paracetamol w tabletkach, dostępny właściwie wszędzie. Jak powinno wyglądać jego dawkowanie w tym przypadku? Właściwe dawkowanie wskaże nam tylko lekarz lub farmaceuta, a informacji takiej nie otrzymamy na stacji benzynowej czy w sklepie. Przy zakupie pozaaptecznym sami decydujemy o dawce, która nie zawsze jest właściwa dla naszego dziecka. Pamiętajmy, że dodatkowym czynnikiem ryzyka jest zdenerwowanie – choroba dziecka jest niezwykle stresująca dla rodzica. Chcemy jak najszybciej pomóc, a nerwy i pośpiech mogą prowadzić do pomyłki.
Paracetamol można też podać w czopkach, choć niektórzy lekarze nie polecają tej formy leku, ponieważ wchłanianie substancji aktywnej z czopków zachodzi w różnym stopniu u różnych osób i trudno jest ustalić właściwe dawkowanie. Wchłonąć się może od 25 do 100 proc. dawki i właściwie nie można określić, ile leku znajduje się w organizmie dziecka po podaniu tej formy leku. W polskich aptekach dostępne są czopki zawierające 50, 80, 125, 250 i 500 mg paracetamolu.
Przyjmuje się, że dawka paracetamolu w czopku powinna być o około jedną trzecią większa, niż w przypadku podania doustnego. W przypadku dziecka o masie ciała 8 kg, będzie to około 106 mg paracetamolu, czyli najlepiej skorzystać z czopka o zawartości 125 mg, ale ograniczyć podanie do 4 razy na dobę. Czopków nie powinno się przecinać na mniejsze porcje.
Ibuprofen
Drugi lek, który jest dopuszczony w Polsce do leczenia niemowląt to ibuprofen. Można go stosować bez recepty od 6 miesiąca życia, a pod kontrolą lekarza - już od 3 miesiąca. Ma on tę przewagę nad paracetamolem, że wywiera wpływ przeciwzapalny. Obniża gorączkę i zwalcza ból równie skutecznie, co paracetamol.
W aptekach dostępne są zazwyczaj syropy zawierające 100 mg ibuprofenu w 5 ml i występują w różnych smakach owocowych. Dostępne są także produkty FORTE, które zawierają dwukrotnie wyższą dawkę - 200 mg w 5 ml. Oznacza to, że grymaśnemu dziecku można podać o połowę mniejszą objętość syropu. Dostępne są także czopki o zawartości 60 lub 125 mg ibuprofenu.
Pamiętajmy, iż tak jak w przypadku paracetamolu, należy zachować szczególną ostrożność w dawkowaniu. W razie wątpliwości, zawsze należy poradzić się farmaceuty, pamiętajmy więc, by w tego typu leki zaopatrywać się tylko w aptece, bo tylko tam uzyskamy szybką i wiarygodną informację.
Jeśli podajemy dziecku ibuprofen z powodu bólu lub gorączki nieprzekraczającej 39 stopni, dawka jednorazowa wynosi 5 mg na kilogram masy ciała. Można podać 4 do 6 takich dawek w ciągu doby. Dawkę ibuprofenu 10 mg na kilogram podaje się tylko w przypadku wysokiej gorączki i nie wolno podawać więcej niż 3 takich dawek w ciągu doby.