Wszystko o Batmanie – najlepsze komiksy o Mrocznym Rycerzu

Z perspektywy współczesnego czytelnika pierwsze historyjki Boba Kane’a (rysunki) i Billa Fingera (scenariusz) są... przaśne. Teksty w dymkach nie są dramatyczne, raczej zabawne (np. Marta Wayne krzycząca do postrzelonego męża: „Thomasie! Ty nie żyjesz!”, jakby ten nie zdawał sobie z tego sprawy), podobnie komentarze narratora, jak chociażby: „Kula nuci śmiertelną piosenkę, przelatując mu koło ucha.” Nie sposób czytać tych komiksów dla przyjemności obcowania z dobrze opowiadanymi historiami – czas nie obszedł się z nimi łaskawie. Dlatego też zbiór „Batman. Najlepsze opowieści” polecam zapalonym fanom i badaczom komiksów – im braki wynagrodzi możliwość obserwowania przemian tego medium na przestrzeni lat. Bo wydany przez Egmont album to ponad pół wieku historii Batmana, ale i samych komiksów. Zebrane w nim przygody Człowieka Nietoperz, tworzone między 1939 a 2002 rokiem przez różnych autorów, w różnych stylistykach, to niezwykła okazja do obserwowania procesu ewolucji historii obrazkowych.

Jeżeli jednak odsunąć na bok komiksologię i oceniać komiksy włącznie poprzez pryzmat tego, jak dobre historie opowiadają, zdecydowanie lepiej prezentuje się „Batman. Nawiedzony Rycerz” Jepha Loeba i Tima Sale’a. Na album składają się trzy dłuższe opowieści, wszystkie powiązane tym, że ich akcja rozgrywa się w okresie Haloween. Wrażenie robi bardzo dobra kreska, o sile tych historii stanowi jednak ich treść. Najlepsze są otwierające album „Strachy”, w których Batman ściga Stracha na Wróble (u Nolana w tę postać wcielał się Cillian Murphy), choć tak naprawdę to nie o polowanie na złoczyńcę chodzi. Przede wszystkim, dzięki tej historii lepiej poznajemy Bruce’a Wayne’a, widzimy go jako człowieka samotnego, który rzuca się na pierwszą okazję związania się z kimś, komu na nim zależy. To bardzo smutna opowieść, bo pokazuje, jak puste jest życie zamaskowanego mściciela. Podobnie drugie w tomie „Szaleństwo”, tym razem skupiające się na tym, jaki wpływ na psychikę Batmana miała tragedia utraty obojga rodziców. Ogólnie album „Nawiedzony Rycerz” pokazuje głównego bohatera przede wszystkim jako człowieka z poważnymi problemami i słabościami – chyba w myśl zasady, że im większe jego cierpienie, tym większa chwała, ponieważ mimo to pomaga innym. „Szaleństwo” wyróżnia się nawiązaniami do twórczości Lewisa Carolla, mnie jednak najbardziej spodobał się wątek komisarza Gordona i jego życia rodzinnego. Album zamykają „Duchy”, w mojej opinii najsłabsza opowieść spośród prezentowanych trzech, raczej smaczek dla fanów mściciela z Gotham (rzuca nieco światła na przeszłość Bruce’a Wayne’a), niż samodzielna historia.

Jeżeli o przeszłości mowa, najsłynniejszym komiksem przybliżającym młodzieńcze lata Batmana, zanim ten zdecydował się przywdziać maskę, jest „Batman. Year One” Franka Millera (scenariusz) i Davida Mazzuchelliego (rysunki). To ten album zainspirował Christophera Nolana i stał się fundamentem, na którym reżyser pracował, tworząc swój „Batman: Początek”. Nie tylko zresztą, ponieważ Kobieta Kot w „Mroczny Rycerz powstaje” ewidentnie wzorowana jest na postaci z „Year One” (z tym że w tym drugim Selina Kayle jest czarnoskóra). Porównując ten album do opisywanych wyżej, przede wszystkim podkreślić należy przemianę Gotham City – u Millera miasto umiera, gnije z powodu toczącego je raka przestępczości, nawet policjanci nie stoją już na straży porządku, a ten stan rozkładu podkreśla świetnie dobrana paleta barw (kojarzy się z Nolanem, prawda?). Wyjątkiem jest Gordon i na nim w dużej mierze skupia się opowieść. Ale nie tylko. Przełomem, w porównaniu to opisywanych wyżej historii, jest fakt, że Mroczny Rycerz tym razem jest uznawany za przestępcę i ścigany z całą stanowczością, a ponieważ twórcy postawili na realizm, oznacza to poważne kłopoty. Naprawdę ciekawy album, ze świetnymi, niesamowicie klimatycznymi rysunkami.

Ciekawsza od przeszłości jest jednak przyszłość. Znowu Frak Miller – tym razem w podwójnej roli, zarówno scenarzysty, jak i rysownika) – i absolutnie porażający efekt. „Batman: Powrót Mrocznego Rycerza” to jeden z moich ulubionych komiksów, właściwie już, ze względu na znaczącą objętość, powieść graficzna. To historia pięćdziesięciopięcioletniego Bruce’a Wayne’a, który zmuszony jest zawiesić zasłużoną emeryturę i ponownie założyć maskę. Tym razem jest jednak inaczej, czas nie był dla niego łaskawy. Dlaczego więc wraca? Bo ma obsesję, bo nie potrafi inaczej, bo zwykłe życie to za mało, a spokojna śmierć wydaje się niezwykle odstręczająca. Miller pokazuje nam złamanego człowieka, kogoś, kto nie ma prawa być bohaterem, ale jednocześnie nie ma też wyjścia. Można powiedzieć – jaki świat, taki heros, bo Gotham w „Powrocie...” jest jeszcze bardziej przerażające, niż w „Year One”.

Czy może być lepiej? Nie. Ale jest inny komiks o Batmanie (ostatni na tej liście), który zbliża się do poziomu „Powrotu...”. Choć jest zupełnie inny. „Zabójczy żart” ze scenariuszem wspomnianego Alana Moore’a i olśniewającymi rysunkami Briana Bollanda (pod tym względem bezdyskusyjnie najlepsza historia z Gotham). To w zasadzie nie opowieść o Człowieku Nietoperzu, ale o jego najbardziej znanym wrogu, Jokerze – Moore’a pokazuje, co go ukształtowało, co pchnęło tego człowieka w stronę szaleństwa. Robi to świetnie, a jedyną wadą „Zabójczego żartu”, w porównaniu z „Powrotem Mrocznego Rycerza”, jest długość albumu – ledwie 46 plansz. Zaletą, obok strony graficznej, jest bardzo dobre, niejednoznaczne zakończenie.