21 różnic pokoleniowych między Baby boomers, X i Y

Kiedyś jedna epoka trwała nawet kilkaset lat, a pojawienie się nowej następowało po co najmniej kilku pokoleniach. Dziś ten proces zachodzi kilkakrotnie w ciągu życia jednego człowieka, którego mentalność nie jest w stanie nadążyć za tak rewolucyjnymi zmianami. Na polskich ulicach można jeszcze spotkać kogoś, kto:

- walczył przeciwko najeźdźcom w czasie II wojny światowej i widział śmierć swoich najbliższych, biorąc trudne lekcje tego, co jest w życiu ważne;
- przeżył okres komunizmu, podczas którego władza wkładała mu do głowy nieufność do innych, a sytuacja zmuszała do kombinatorstwa (ukrytej przedsiębiorczości);
- widział upadek jednego systemu politycznego i z dnia na dzień zmiany rynkowe, które wprowadził rewolucyjny kapitalizm;
- zaczął odwiedzać inne kraje, choć wcześniej nie mógł, a mnogość kolorów skóry, religii, kuchni, języków i produktów w sklepach stała się większa, niż był w stanie świadomie to ogarnąć;
- dziwił się, dlaczego jego dzieci wybierają siedzenie przed telewizorem i gry komputerowe zamiast gry w piłkę na dworze;
- jeszcze bardziej był w szoku, że jego wnuczęta wolą siedzieć w internecie, niż rozmawiać na żywo ze swymi kolegami.

Ci ludzie, gdyby chcieli w pełni dostosować się do istniejących warunków, musieliby dokonać kompleksowej restrukturyzacji osobowości, a i tak zmiana ta niekoniecznie zostałaby zaakceptowana przez młodsze pokolenia. Dziadek, który narcystycznie opowiada o sobie, zostanie skarcony przez babcię, a wnuczęta będą się śmiały z jego „rzekomych” osiągnięć (typu „złapałem ogromnego szczupaka”). Student opowiadający o komunistycznej mentalności nie będzie godny zaufania, a jego optymistyczna wiara we własne możliwości rodzicom wyda się egoistyczna i zadufana.

Dzisiejsi 50-latkowie (baby boomers – osoby urodzone w latach 1946–1964) mają silnie zbudowaną pozycję, autorytet i wierzą we władzę. Urodzeni w patriarchacie rozumieją świat poprzez strukturą pionową, która nakazuje wspinanie się po drabinie kariery, doświadczenia, pozycji od zera do bohatera. Ich poczucie własnej wartości opiera się na sukcesach zawodowych, a tradycyjny podział ról w rodzinie widzi kobiety przede wszystkim w rolach matek i żon, a ojców – jako dostarczycieli finansowego bezpieczeństwa i stabilizacji. Z tego wynika nieobecność ojców w życiu rodziny i pasywny model wychowania dziecka, oparty głównie na dostarczaniu zasobów i zabezpieczeniu przed potencjalnymi zagrożeniami (ale nie na wspólnej zabawie). Ten etos pracy wyrażony jest w powiedzeniu: bez pracy nie ma kołaczy (odpowiednik amerykańskiego no pain, no gain), a głównymi wartościami są przestrzeganie zasad, szacunek dla autorytetów, solidarność i hierarchiczna lojalność. W Polsce pokolenie baby boomers (ponieważ są to osoby urodzone w czasach komunizmu) nie uniknęło mentalności tzw. homo sovieticus (termin ukuty przez radzieckiego pisarza A. Zinowjewa), charakteryzującej się:
- postawą roszczeniową,
- przekonaniem o tym, że to, co jest wspólne, jest też moje,
- brakiem społeczeństwa obywatelskiego i deindywidualizacją, tworzeniem „szarej obywatelskiej masy”,
- podejrzliwością, nieufnością, izolacjonizmem – wrogowie są wszędzie i nikt nie może mieć szlachetnych motywów,
- sprawiedliwością opartą na równości rozumianej jako: „jak ja mam tyle samo co ty, to jest to sprawiedliwe”,
- negatywną selekcją i likwidowaniem wyjątkowości, przebojowości w imię bezpiecznej przeciętności.

Baby boomers urodzeni w Polsce mają przekonania o pieniądzach zupełnie niepasujące do światowych trendów ani polskiej sytuacji gospodarczej. Idąc za badaniami PBS DGA dla „Gazety Wyborczej”, 80% Polaków chce większych kontroli w firmach prywatnych. Inne statystyki pokazują, iż 75% rodaków jest przekonana, że bogatym można być tylko wtedy, gdy się kombinuje lub ma znajomości, a co piąty Polak ma przekonanie że „bogaty to złodziej”.

Boją się utraty pracy i motywują stratą. Jeśli nic złego się nie dzieje, to wszystko jest w porządku. Dobry związek to taki, w którym nie ma częstych kłótni, dobry szef to taki, który nie wyrzuca z pracy, zdrowie jest wtedy, gdy nie ma choroby. Zmiana powinna następować dopiero wtedy, gdy pojawi się problem. „Starych drzew się nie przesadza”.

Urodzeni w latach 1965–1981 (niektóre źródła przesuwają tę granicę nawet do 1986) – obserwują matki służące ojcom i ojców wymagających posłuszeństwa ze względu na… sam fakt bycia ojcem. Zaraz, dlaczego mam ci być posłuszny, skoro nie jesteś dla mnie żadnym autorytetem poza funkcją, którą spełniasz? A tak w ogóle to dlaczego w szkołach nauczyciel, który jest niekompetentny, mówi mi, co mam zrobić? Przecież ja sam do tego dojdę!

Nie byli też, tak jak baby boomers, bici pasem, „bo nie słuchali ojca – głowy rodziny”. Dostawali komplementy, wszystko, co najlepsze, a ich ojcowie aktywniej zajmowali się dzieckiem. A skoro dostawali ciągle pochwały i to, na co mieli ochotę, to wypominanie im narcyzmu, tudzież niesłusznie wysokiego mniemania o sobie, to nic innego jak pretensje do drzewa o to, że ma liście. Ich rodzice stworzyli w nich optymistyczne i wysokie przekonanie o własnych kompetencjach, więc mówienie im teraz o braku skromności jest i niekonsekwentne, i nie pasuje do dzisiejszej epoki. Jest to pokolenie mniej samodzielne, dlatego też chętnie mieszka z rodzicami – 60% dzisiejszych Amerykanów wraca po studiach mieszkać z rodzicami w ich domu, a w Polsce wskaźnik kidults (dorośli mieszkający z rodzicami) w wieku 25–34 lata wynosi 43%.