Kicha, więc pewnie ma HIV, czyli co polska młodzież wie o HIV i AIDS

Efektem niedostatecznej lub zafałszowanej wiedzy może być ignorowanie ryzyka bądź brak świadomości, iż podejmowane przez daną osobę zachowania są ryzykowne: „Nie kochaliśmy się, ale dotykałem ją moim członkiem o jej pochwę bez gumki. Dopiero teraz do mnie doszło, że mogła być zarażona czy nosić wirus HIV”. Powszechne jest przekonanie, iż problem HIV nie dotyczy nas bezpośrednio.

Przeciwnym skutkiem może być fobia przejawiająca się pod postacią panicznego strachu przed HIV. Przykładem jest przypadek dziewczyny, która opisała szczegółowo cztery sytuacje i poprosiła o ocenę zagrożenia. Jedna z nich to: „upadek na brudnym korytarzu bez dostępu słońca i być może na ziemi był wirus HIVek, i zdarte kolano przez cienkie spodnie bojówki”. Inną sytuację opisała w następujący sposób: „gościu (…) wylazł z kibla jak mył zęby i wystawił łeb przez barierkę na schodach, a ja stałam pod nim i on coś tam gadał czy kaszlał i nie wiem czy jakaś krew z ust nie spadła na mnie do oka? Chyba bym poczuła, ale to było szybko i nie miałam czasu, spieszyłam się, a wtedy nic nie czuję. Nie wiem, miałam podrażnioną skórę na twarzy no i stałam dokładnie pod nim, boję się bo wiem jak wygląda krwawienie z ust bo sama mam, a gość na pewno ma hiv”.

Wyraźnie zauważany jest niedostatek wiedzy i liczne wątpliwości w zakresie znajomości dróg przenoszenia wirusa: „Czy przez sex oralny, a dokładniej lizanie językiem miejsc intymnych dziewczyn przygodnie spotkanych można załapać jakąś chorobę?” lub „Czy gdy zrobię loda menowi bez gumy z połykiem mogę się zarazić HIV?”.

W wypowiedziach osób szukających porady wciąż można znaleźć panujące w społeczeństwie mity i stereotypy, takie jak:
• osobę zakażoną HIV można rozpoznać gołym okiem: „gościu przypuszczalnie może mieć HIVa, bo często choruje, właściwie cały czas kicha”,
• osoba wyglądająca „zdrowo” nie może być zakażona HIV: „Czy duże są szanse na zarażenie się jakąś chorobą przez fellatio mając od ponad półtora roku stałego, wiernego partnera, który nie wykazuje żadnych objawów chorobowych ani zmian skórnych?”,
• możliwość zakażenia poprzez pocałunek, wspólnie używanie naczyń: „Czy jak moja koleżanka która nosi aparat (tym samym jest narażona na więcej zadrapań w jamie ustnej) całowała się z chłopakiem, który może być zakażony (tego nie wiem ale zakładam na wszelki wypadek) HIV to jakby ona się zakaziła ja też bym mogła przez to że piłam wodę z jej butelki? (…)Nie piła z tej butelki przynajmniej godzinne przede mną”,
• możliwość zakażenia się HIV poprzez dotyk: „Przeczytałem, że podczas masażu można zarazić się wirusem hiv ( domyślam się, że również wirusem żółtaczki ). Zaniepokoiło mnie to. Chciałem wybrać się na kurs masażu i nie wiem teraz co mam robić. Jak duże jest ryzyko?”,
• możliwość zakażenia się HIV poprzez ubranie: „Czy wirus hiv może przejść przez ubranie? (…) Mam na myśli sytuację, gdy np. chłopak tańczy z dziewczyna i ma wytrysk”.

Testowanie w kierunku HIV
Młodym ludziom brakuje również wiedzy na temat możliwości oraz metod wykonywania testów na obecność HIV:
• „Chciałbym się dowiedzieć, czy takie domowe testy są wiarygodne, czy lepiej zgłosić się do jakiejś placówki?”,
• Gdzie można kupić testy na HIV. Takie, żeby dawały 100 procent pewności, że nie mam choroby. Ile to kosztuje?”,
• „Zrobiłam test na HIV wynik 0,12. Co to oznacza?”.

Wątpliwości wzbudza sposób przeprowadzenia testu: „Dlaczego [osoba pobierająca krew] dotykała tego miejsca po przemyciu go? Przecież mogła zostawić mi tam krew zakażoną hiv i wprowadzić mi ją wbijając igłę. Nie widziałem, aby była tam krew widoczna gołym okiem. Dlaczego najpierw przemywają miejsce zabiegowe, a następnie odkładają na brudny stół gdzie przecież może być czyjaś krew hiv, a następnie znów przykładają do rany po pobieraniu krwi?”, a także sytuacje które w opinii młodych osób mogą zafałszować wynik: „Czy np tabletki antykoncepcyjne mogą sfałszować wynik? (…) Robiłam test w styczniu i byłam po grypie czy przeziębieniu to mogło to jakoś też sfałszować wynik?”.

Niektóre osoby poszukują bardziej szczegółowych informacji, np. gdy problem HIV dotyka ich osobiście: „Moja siostra jest w ciąży od 6 miesięcy. Niedawno dowiedziała się, że ma HIV. Jej chłopak też jest zarażony wirusem. Jakie są szanse, że dziecko będzie zdrowe? Jak będzie wyglądał poród?”.

Osoby, które podjęły ryzykowne zachowania i są świadome zagrożenia dopytują: „4 dni temu współżyłam z chłopakiem. On nie lubi używać gumek, także pozwoliłam mu bez zabezpieczenia. Co teraz zrobić? Jakie są pierwsze objawy? Jak długo można żyć z wcześnie rozpoznanym hiv?”.

Wyniki badań pokazują, iż młodzież najczęściej czerpie informacje na temat seksualności z Internetu oraz od rówieśników. Wspomniane źródła wiedzy nie należą do rzetelnych. Mogą wprowadzać młode osoby w błąd, utrwalać mity, stereotypy oraz stosowanie niewłaściwej nomenklatury. Jeden z chłopców napisał tak: „Przeglądałem stronę wcześniej przed tą i przeczytałem objawy. Wspominali tam coś o opryszczce, no i fakt, dziś zauważyłem na plecach sporo guzków czy pryszczy na jednej łopatce. Fakt jestem chory na astmę i palą papierosy wiec duszności to u mnie normalność. Ale tez mnie zaniepokoiło to ze przez cały dzień zjadłem 4 kanapki tylko gdzie na śniadanie tyle jem (…) Co mam zrobić i kiedy mogą pokazywać się objawy? Czy objawy mogą wystąpić 2-3 dni po tym wydarzeniu? Czy po prostu se wmawiam i stres mną tak kieruje ze mam np. uczucie zmęczonych nóg.”

Temat HIV/AIDS nie jest omawiany w domu. Jak pokazuje badanie z 2011 roku, blisko 70% młodych osób nie rozmawiało na ten temat ze swoimi rodzicami. Rodzice nieco częściej o HIV rozmawiali z dziewczynkami, niż chłopcami. Informacje, jeżeli już są przekazywane, niejednokrotnie są zafałszowane i dyskryminujące osoby homoseksualne oraz HIV-pozytywne: „Jak byłam jeszcze w podstawówce, to pamiętam że mama stwierdziła przy okazji jakiegoś programu w tv na temat AIDS, że AIDS bierze się z tego, że dwóch mężczyzn uprawia ze sobą seks – nawet, jeśli żaden z nich nie ma AIDS, to ono powstaje w ich organizmach przez uprawianie gejowskiego seksu i dlatego wszyscy homoseksualiści mają AIDS... natomiast moja ciocia parę lat później gdy ubierałam się w secondhandach, zapytała, czy się nie boję nosić tych ubrań, że przecież mogli je wcześniej nosić ludzie, którzy umarli na AIDS...”

Tekst w oparciu o:
• Bezpieczny Fotel? Raport o opiece ginekologicznej w Polsce
• Raport „Skąd wiesz?” 2011
• Raport z Wakacyjnego Telefonu Zaufania 2012
• Raport z Wakacyjnego Telefonu Zaufania 2011
• Raport z Wakacyjnego Telefonu Zaufania 2010

Raporty dostępne na stronie: http://www.ponton.org.pl/