Beren i Lúthien

„Beren i Lúthien” – jedna z najpiękniejszych historii miłosnych, znana głównie czytelnikom Tolkiena. Opowieść o miłości i przygodach nieśmiertelnej elfce Lúthien i śmiertelnego człowieka Berena. Wielokrotnie wspominana w historiach z Śródziemia, poemat, nad którym Tolkien pracował całe swoje życie.

Prace Tolkiena wydawane przez jego syna często sprawiają wrażenie, jakby były wygrzebywanymi notatkami z szuflady ojca. Christopher Tolkien zajmował się opracowaniem ich. Notatek i historii, często szczątkowych, pełnych luk, niedomówień czy sprzeczności. Szkiców do opowieści, których J.R.R. Tolkien nigdy nie spisał, a które stworzył lub zarysował, tworząc świat Śródziemia. Innymi słowy, mając szufladę pełną mniejszych lub większych ścinków, Christopher Tolkien zaczął je opracowywać, tym samym tworząc sobie zajęcie na całe życie. I owszem, nie można nie docenić jego wysiłków – bez jego redakcji i starań nie byłoby Silmarillion czy Dzieci Hurina, z drugiej strony jednak ostatnie wydane w Polsce pozycje mają mniej Tolkiena niż można byłoby pomyśleć.

Dlatego można z pewnym niepokojem podejść do najnowszej pozycji wydanej przez Prószyńskiego – „Beren i Lúthien”. Na szczęście nie ma powodów obaw – prawdopodobnie ostatnia przygotowana przez Tolkiena syna publikacja zawiera opowieść, która była już wcześniej wydawana, tak więc nie jest to po raz kolejny tak, że Christopher Tolkien bierze szczątki i je analizuje [jak było w przypadku tłumaczenia Beowulfa]. Oczywiście to wydanie słynnego poematu „Beren i Lúthien” różni się od swoich poprzednich oprawą.

Bo syn pisarza, jak zwykle drobiazgowo podszedł do twórczości ojca, komentując, uzupełniając i analizując wszystkie części dzieła, dodając do tego własne uwagi, przemyślenia. Całość przypomina bardziej więc rozprawę naukową, rozprawę akademicką, aniżeli literaturę w znaczeniu książki do poduszki. Na szczęście jest to w miarę przystępne i dla osoby, która nie siedzi aż tak mocno w świecie Śródziemia, będzie to lektura raczej zrozumiała. Zwłaszcza, że Christopher Tolkien pisze w sposób czytelny i przejrzysty.

Na całkowitą pochwałę zasługuje tłumaczenie, które w miarę oddaje oryginał [zresztą, zawsze można porównać, bowiem polskie wydanie zawiera wersję angielską poematu], do tego wykonane przez kompetentne osoby. Tłumaczki – Katarzyna Staniewska i Agnieszka Sylwanowicz [zawodowo zajmująca się twórczością Tolkiena] mają doświadczenie i potrzebną wiedzę, tak więc można czytać bez strachu, że wykażą się przypadkowo ignorancją, jeśli chodzi o Śródziemie. No i miło się czyta teksty, które są wyszukane, nawet jeżeli nie dorównują całkowicie kunsztowi języka Tolkiena.