W dniu 26 maja 2014 r. weszła w życie nowelizacja ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 56, poz. 2572, z późn. zm.), która powinna zainteresować wszystkich rodziców, a zwłaszcza tych, którzy zamierzają wysłać w tym roku swoje dzieci na kolonie, obozy i inne formy zorganizowanego wypoczynku.
Warszawskie Centrum Doradztwa Prawnego to stowarzyszenie, którego głównym celem jest szerzenie wiedzy prawnej przydatnej w codziennym życiu oraz przystępne doradztwo prawne. Więcej na WCDP.pl
Do ustawy o systemie oświaty zostały wprowadzone regulacje, które dają podstawę do weryfikacji kandydatów na kierownika lub wychowawcę wypoczynku dzieci i młodzieży szkolnej pod katem ich niekaralności. W art. 92a tej ustawy dodano przepisy, które uniemożliwiają sprawowanie funkcji kierownika lub wychowawcy wypoczynku dzieci i młodzieży szkolnej przez osoby, które były karane za określone kategorie przestępstw.
Obecnie wychowawcą lub kierownikiem wypoczynku nie może zatem być osoba karana za:
1) umyślne przestępstwo przeciwko życiu i zdrowiu na szkodę małoletniego;
2)przestępstwo przeciwko wolności seksualnej i obyczajności na szkodę małoletniego;
3) przestępstwo przeciwko rodzinie i opiece, z wyjątkiem przestępstwa określonego w art. 209 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553, z późn. zm.)
4) przestępstwo określone w rozdziale 7 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U. z 2012 r. poz. 124).
Dodatkowo, ww. funkcji nie będzie mogła sprawować osoba, wobec której orzeczono środki karne przewidziane w art. 39 pkt 2a i 2b Kodeksu karnego tj.: zakaz prowadzenia działalności związanej z wychowywaniem, leczeniem, edukacją małoletnich lub opieką nad nimi, lub obowiązek powstrzymywania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach, zakaz kontaktowania się z określonymi osobami lub zakaz opuszczania określonego miejsca pobytu bez zgody sądu.
Dotychczas obowiązujące przepisy prawa oświatowego dotyczące tej kwestii znajdują się głownie na poziomie aktu wykonawczego. Przepisy rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia z dnia 21 stycznia 1997 r. w sprawie warunków, jakie muszą spełniać organizatorzy wypoczynku dla dzieci i młodzieży szkolnej, a także zasad jego organizowania i nadzorowania, przewidują, że organizatorzy wypoczynku dla dzieci i młodzieży szkolnej (np. szkoły i placówki systemu oświaty, osoby fizyczne i prawne) są obowiązani do zapewnienia bezpiecznych warunków wypoczynku i właściwej opieki wychowawczej oraz zatrudnienia odpowiednio przygotowanej kadry pedagogicznej.
Biorąc pod uwagę ten ostatni warunek można zauważyć, że przepisy ww. rozporządzenia wskazują raczej na konkretne kategorie osób, które mogą kierować wypoczynkiem (np. nauczyciel lub czynny instruktor harcerski w stopniu co najmniej podharcmistrza) lub sprawować opiekę w trakcie wypoczynku (np. osoby posiadające zaświadczenia o ukończeniu kursu dla wychowawców kolonijnych lub trenerzy i instruktorzy sportu) niż określają wymogi jakie te osoby powinny spełniać, aczkolwiek wobec osób które posiadają ukończyły ww. kursy wymaga się ukończenia 18 lat życia oraz co najmniej średniego wykształcenia.
Jednocześnie przepisy ww. rozporządzenia nie formułowały bezpośrednio względem osób pełniących funkcję kierownika lub wychowawcy wypoczynku wymogu niekaralności, w związku z tym brak było podstawy prawnej do żądania od takich osób zaświadczenia o niekaralności z Krajowego Rejestru Karnego.
Od 26 maja 2014 r. sytuacja uległa zasadniczej zmianie.
Osoba, która chce zostać kierownikiem lub wychowawcą wypoczynku, musi przedstawić organizatorowi wypoczynku dzieci i młodzieży informację z Krajowego Rejestru Karnego (KRK).
Jeżeli jednak taka osoba jest jednocześnie zatrudniona na podstawie przepisów, które, jako warunek jej zatrudnienia, wskazują niekaralność za przestępstwo popełnione umyślnie, wówczas wystarczy, że złoży ona pisemne oświadczenie o niekaralności za przestępstwa określone w art. 92 ust. 1a ustawy o systemie oświaty.
Oznacza to, że m.in. osoba zatrudniona jako nauczyciel na podstawie przepisów ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2014 r. poz. 291) nie będzie musiała przedstawić zaświadczenia z KRK, a jedynie oświadczenie. A to z tej przyczyny, że art. 10 ust. 5 pkt 4 i ust. 8 tej ustawy wymaga od niej niekaralności za przestępstwa popełnione umyślnie, co potwierdza się, przed zatrudnieniem, przedstawiając dyrektorowi szkoły stosowne zaświadczenie z KRK.
Wprowadzenie tego istotnego wymogu na poziom aktu prawnego o randze ustawy pozwala założyć, że, (jak wskazano w uzasadnieniu do projektu ustawy skierowanym do Sejmu), powyższa zmiana spełni zakładany cel polegający na zapewnieniu dzieciom i młodzieży korzystającym z różnych form zorganizowanego wypoczynku możliwie najbardziej bezpiecznych do tego warunków, zaś katalog wskazanych przestępstw jest na tyle szeroki, aby spełnić ten oczekiwany cel.
Na zakończenie warto wspomnieć, że koszt uzyskania z KRK informacji dotyczącej niekaralności danej osoby wynosi 50 zł. Jednakże od dnia 1 lipca 2014 r. opłata ta wyniesie 30 zł, zaś w przypadku wniosków i zapytań złożonych za pośrednictwem systemu teleinformatycznego – jedynie 20 zł.