Dlaczego pracodawcy powinni wspierać pracowników w dbaniu o zdrowie?

Na to pytanie odpowiada najnowszy opracowany przez Medicover raport Raport "Praca. Zdrowie. Ekonomia. Perspektywa 2023" opracowany na podstawie danych medycznych ponad 500 tys. pracowników objętych opieką medyczną w tej sieci. To coroczna analiza stanu zdrowia pracowników.

Jak wynika z raportu, choć pracownicy mają coraz większą świadomość czynników wpływających na ich kondycję fizyczną i psychiczną, nadal za mało dbają o zdrowie.

Gorsze samopoczucie odbija się na ich produktywności oraz satysfakcji z pracy. W ciągu ostatnich dwóch lat znacznie wzrosła też liczba pracowników korzystających ze zwolnień lekarskich z powodu zaburzeń psychicznych.

– W Medicover jesteśmy świadomi znaczenia opieki zdrowotnej i działań profilaktycznych wśród osób aktywnych zawodowo. Doskonale zdajemy sobie sprawę z tego, jak cenne jest zdrowie pracownika, zarówno dla pracodawcy, jak i dla całej gospodarki. Analizując dane, zależało nam na pokazaniu realnego obrazu zdrowia polskich pracowników. Tego, co wpływa na ich kondycję fizyczną i psychiczną oraz jakie są najczęściej występujące powody absencji chorobowej – podkreśla Artur Białkowski, Dyrektor Zarządzający ds. Usług Biznesowych Medicover Polska.

Jak dodaje, wnioski płynące z raportu są ważnym argumentem w dyskusji o znaczeniu zdrowia osób aktywnych zawodowo w kontekście funkcjonowania zarówno firm, jak i całej gospodarki. Dostęp do opieki medycznej dzięki dodatkowemu ubezpieczeniu powoduje szybszą diagnozę, szybsze podjęcie leczenia, często wyłapanie problemu na samym początku, a w konsekwencji - możliwość podjęcia bardziej skutecznego leczenia i krótszy czas choroby.

Na co chorujemy?

Tegoroczna, dziewiąta już edycja raportu dotyczy danych z 2022 r.

Jak wynika z danych zaprezentowanych w raporcie, aż 55,7 proc. pracowników ma problem z podwyższonym ciśnieniem krwi.

Na drugim miejscu pod względem częstotliwości wstępowania uplasowały się nadwaga i otyłość (54,2 proc.). Odsetek osób z otyłością (BMI powyżej 30) systematycznie rośnie w ostatnich latach, stanowiąc wzrastające, istotne ryzyko zdrowotne. Otyłość jest chorobą przewlekłą, z tendencją do nawrotów, może powodować liczne powikłania, a nawet prowadzić do śmierci.

Trzecim istotnym problemem zdrowotnym pracowników jest podwyższony poziom cholesterolu. Aż 49,3 proc. z nich ma nieprawidłowy poziom cholesterolu całkowitego. Stale wzrasta odsetek pracowników z zaburzeniami gospodarki lipidowej. Dotyczy to co piątego pracownika, szczególnie powyżej 30 r. ż. 

Podwyższony cholesterol jest istotnym czynnikiem ryzyka wystąpienia zawału serca czy udaru mózgu. Od lat choroby sercowo-naczyniowe są główną przyczyną zgonów w Polsce.

Na drugim miejscu zarówno w Polsce, jak i na świecie, plasują się choroby nowotworowe. Dane z raportu potwierdzają ten trend i pokazują wzrost nowych rozpoznań – w 2022 r. stwierdzono o ponad 50 proc. więcej przypadków nowotworów niż w roku 2020.

Zwolnienie L4 - główne powody nieobecności w pracy

Jednak najczęściej pracownicy korzystają z wizyt lekarskich z powodu chorób układu oddechowego (28 proc. wizyt lekarskich) oraz pokarmowego (15,7 proc.). Przekłada się to również na statystykę zwolnień lekarskich, które stanowią jeden z najczęstszych powodów absencji w pracy.

Na trzecim miejscu znalazły się wizyty lekarskie związane z chorobami układu ruchu – 14,6 proc., które generują 10,5 proc. zwolnień lekarskich.

– Ponad połowa pracowników korzysta z wizyt lekarskich profilaktycznie. Cieszy nas, że osoby aktywne zawodowo widzą potrzebę dbania o zdrowie, konsultują z lekarzem jak zapobiegać chorobom, a nie tylko jak je leczyć. Liczymy na to, że ten trend się utrzyma, bo okres pandemii i lockdownu spowodował, że zamknęliśmy się w domach i rzadziej korzystaliśmy z wizyt profilaktycznych. Stąd również niepokojący wzrost w obszarze diagnoz nowotworowych – mówi prof. dr hab. n. med. Bożena Walewska-Zielecka, doradczyni Zarządu ds. Medycznych Medicover.

Sport to zdrowie, ale chęci i czasu brak

Ponad połowa pracowników uważa, że w największym stopniu utrzymanie dobrego zdrowia zapewnia zbilansowana dieta (49,3 proc.) i odpowiednia ilość snu (44,08 proc.). Ważnym parametrem pozostaje nadal regularna aktywność fizyczna (41,77 proc.), ale coraz mniej badanych uznaje ją za metodę profilaktyki wielu chorób.

Autorzy raportu wskazują, że w 2023 r., w porównaniu z rokiem 2022, jeszcze mniej osób uprawia aktywność fizyczną (spadek o 7 proc.), chociaż są świadome ogromnego znaczenia kondycji w utrzymaniu dobrego zdrowia.

Dlaczego pracownicy nie ćwiczą? Około połowa twierdzi, że brakuje im chęci i czasu, a kolejne 25 proc. nie widzi potrzeby uprawiania sportu, zaś około 16 proc. twierdzi, że nie pozwala im na to stan zdrowia.

Natomiast ci, którzy regularnie uprawiają aktywność fizyczną twierdzą, że pozwala im to na poprawienie ogólnego stanu zdrowia (41,84 proc.), kondycji fizycznej (37,85 proc.), odpoczywają w ten sposób psychicznie (29,59 proc.) oraz jest to sposób na rozładowanie stresu (24,49 proc.).

Równowaga psychiczna

Szczególnie istotna jest świadomość na temat roli sportu dla równowagi psychicznej, bo jednocześnie raport pokazał rosnącą liczbę zwolnień L4 właśnie z powodu zaburzeń psychicznych.

– Analizując zebrane dane, zwróciliśmy uwagę na rosnącą liczbę absencji chorobowych, związanych z zaburzeniami psychicznymi. W ciągu dwóch lat aż o 23 proc. wzrosła liczba zwolnień lekarskich spowodowanych silną reakcją na stres oraz depresją – komentuje prof. Bożena Walewska-Zielecka.

– To pokazuje, że tym bardziej pracodawcy powinni podejmować działania zachęcające pracowników do dbania o zdrowie nie tylko fizyczne, ale również psychiczne. Niezwykle ważna wydaje się być również świadomość pracodawców i stwarzanie optymalnych warunków pracy w kontekście zdrowia psychicznego – przekonuje Sylwia Rozbicka, kierowniczka ds. Psychologii i Psychiatrii, Centrum Zdrowia Psychicznego MindHealth i Centrum Medyczne Damiana.

Jak wskazuje, zaadaptowanie się po pandemii oraz wyjście z lockdownu mogły wpłynąć na zmniejszenie obciążeń psychologicznych i skrócenie długości zwolnień lekarskich w porównaniu z 2021 r. Jednak w 2022 r. doszły dodatkowe czynniki, które odcisnęły piętno na zdrowiu psychicznym: sytuacja geopolityczna i wojna w Ukrainie, wysoka inflacja, brak stabilizacji. Może to odpowiadać za wzrost lęku w społeczeństwie.

Świadomość i edukacja

Dr Małgorzata Gałązka-Sobotka, dyrektor Instytutu Zarządzania w Ochronie Zdrowia Uczelni Łazarskiego ocenia, że odrabiamy kolejne lekcje dotyczące kompetencji zdrowotnych.

– Mamy świadomość, od czego zależy nasze zdrowe życie, ale wciąż nie jesteśmy zdeterminowani, aby to realizować. Stymuluje nas rodzina, szkoła, i ogromną rolę odgrywa pracodawca. Środowisko pracy jest bardzo ważne w budowaniu kompetencji. Jeżeli tam wyedukujemy pracownika, to on będzie wpływał też na swoją rodzinę – przekonuje ekspertka.

Jak dodaje, zdrowie generuje pieniądze, ale wymaga też inwestycji finansowych, a system powinien być nastawiony na zdrowie, a nie na chorobę.

Tymczasem - według ekspertki - obecny system ubezpieczeniowy premiuje ciężką chorobę. Niezbędna jest zmiana tak, aby pacjent z wczesnymi objawami dostawał optymalną opiekę.

Ile kosztuje zdrowie?

Raport zawiera też analizę kosztów absencji i prezenteizmu, które w 2022 r. ponosił pracodawca na statystycznego pracownika.

Do analizy ekonomicznej wybrano 7 najczęstszych problemów zdrowotnych, występujących wśród pracowników ogółem: nadciśnienie tętnicze, bóle pleców, infekcje dróg oddechowych, astma i alergia, cukrzyca, bóle głowy oraz choroby układu pokarmowego.

Porównano też długość i koszty zwolnień pracowników objętych opieką w Medicover, z danymi dotyczącymi pracowników z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

Co się okazało? Średnia długość absencji chorobowej pracowników objętych dodatkową opieką medyczną wyniosła 4,5 dnia, a tych korzystających z publicznej służby zdrowia 10 dni.

Jak wynika z raportu, dolegliwością, która generuje najwięcej kosztów chorobowych związanych z absencją i prezenteizmem są infekcje dróg oddechowych, generujące aż 826 zł kosztów na jednego pracownika w ramach opieki prywatnej oraz 1299 zł w ramach powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego.

W wyniku absencji i prezenteizmu pracodawcy ponoszą wysokie koszty, które mogą mieć negatywny wpływ na rozwój przedsiębiorstwa. Jak wyliczono w raporcie, kompleksowa dodatkowa opieka zdrowotna przynosi oszczędność dla pracodawcy. To 1462 zł w przeliczeniu na każdego statystycznego pracownika w skali roku.

Według danych GUS wielkość zatrudnienia w Polsce w IV kwartale 2022 r. wyniosła blisko 16,8 mln osób. Gdyby wszyscy korzystali z dodatkowej opieki medycznej, to oszczędności dla gospodarki mogłyby wynieść ponad 24,5 mld zł rocznie.

Dane z raportu potwierdzają, że wydatki na opiekę zdrowotną pracowników to inwestycja, która przynosi zwrot w postaci realnych oszczędności dla pracodawcy, ale też dla systemu ochrony zdrowia oraz całej gospodarki.