Czym jest rak piersi i skąd się bierze?

Rak piersi zaliczany jest do nowotworów złośliwych, które powstają z komórek gruczołu piersiowego. Jest najczęstszym występującym nowotworem złośliwym u kobiet, rozwijającym się miejscowo w piersi oraz mogącym dawać przerzuty do węzłów chłonnych i narządów wewnętrznych (np. płuc, wątroby, kości i mózgu).

Czy można wskazać jedną przyczynę? Absolutnie nie. Po pierwsze dlatego, że może być ich wiele i mogą być ze sobą powiązane, po drugie dlatego, że nie zostały dokładnie poznane. Najczęściej stosowanym podziałem pod kątem przyczyn są czynniki od nas niezależne – genetyczne (mutacje w obrębie genów BRCA1 i BRCA2), wiek, płeć oraz zależne, takie jak m.in. gospodarka hormonalna, czynniki reproduktywne czy niektóre elementy stylu życia – aktywność fizyczna, masa ciała, stosowanie używek.

Istnieje podział na rodzaje nowotworów piersi. Który może być złośliwy?

Rak piersi to nie jest jedna choroba, z jedną przyczyną, jednym objawem i jedną metodą leczenia. Natomiast jeśli chodzi o metody leczenia, wyróżnić możemy trzy główne podtypy: hormonozależny, HER-2 dodatni oraz potrójnie ujemny. Podział ten zależy ponadto od obecności pewnych białek na komórkach rakowych - receptorów.

Aktualnie w Europie najczęściej rozpoznawanym typem nowotworu piersi jest typ hormonozależny, który dotyczyć może nawet ¾ pacjentek. Kolejny to HER-2 dodatni - stanowi ok. 18% przypadków. Potrójnie ujemy dotyczy 10-11% kobiet. Powszechnie uważa się, że jedna na 8-10 kobiet zachoruje w ciągu całego życia na nowotwór piersi.Dr n. med. Katarzyna PogodaOnkolog kliniczny, Klinika Nowotworów Piersi i Chirurgii Rekonstrukcyjnej Narodowego Instytutu Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie Warszawie

Aby jednak postawić diagnozę nowotworu złośliwego, lekarz musi w każdym przypadku spojrzeć na zmianę w piersi kompleksowo, wykonać wiele dodatkowych badań. Dopiero wtedy może określić, czy nasz przypadek to właśnie forma złośliwa.

To jakie jest rokowanie, warunkuje wiele czynników. Najpierw oceniamy stopień zaawansowania choroby (wielkość guza) oraz czy są przerzuty w pachowych węzłach chłonnych. Poza tym, my onkolodzy stosujemy wiele wskaźników - np. wskaźnik proliferacji – czyli marker, mówiący nam, jak szybko komórki się dzielą. Podstawą określenia najlepszej terapii jest ocena właśnie wspomnianych już receptorów.Dr n. med. Katarzyna PogodaOnkolog kliniczny, Klinika Nowotworów Piersi i Chirurgii Rekonstrukcyjnej Narodowego Instytutu Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie Warszawie

Rak piersi – operujemy czy nie?

Operujemy czy nie? Tak, ale ważna jest kolejność działań. W nowoczesnej onkologii leczenie pacjentki z rakiem piersi wymaga wielodyscyplinarnego leczenia skojarzonego, w ramach którego stosuje się:

• metody leczenia miejscowego takie jak chirurgia oraz radioterapia - to działanie w miejscu występowania zmiany,
• metody leczenia systemowego, w tym chemioterapia, celowana terapia lekowa, hormonoterapia, immunoterapia – w tym przypadku oddziałuje się na wszystkie komórki organizmu, w tym przede wszystkim nowotworowe.

Dodatkowo, leczenie systemowe można podzielić na moment, w którym jest stosowane, a więc przedoperacyjne i pooperacyjne lub paliatywne.

Każdy z typów nowotworu może okazać się operacyjny, ważne jest aby określić czy operacja jest pierwszym, czy kolejnym krokiem terapii. W przypadku typu HER-2 dodatniego oraz potrójnie ujemnego stosuje się najpierw leczenie systemowe, czyli przedoperacyjne, a dopiero potem dochodzi do zabiegu i leczenia uzupełniającego. W typie hormonozależnym sytuacja jest odwrotna - pierwszym krokiem jest leczenie chirurgiczne, następnym leczenie uzupełniające, pooperacyjne - chyba, że guz jest duży i wymaga wstępnej terapii.Dr n. med. Katarzyna PogodaOnkolog kliniczny, Klinika Nowotworów Piersi i Chirurgii Rekonstrukcyjnej Narodowego Instytutu Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie Warszawie

Leczenie nowotworów – czemu to tak długo trwa?

Często słyszy się, że leczenie nowotworu piersi to proces długotrwały. I często też wtedy utyskujemy na brak dostępu do diagnostyki czy nieudolność opieki zdrowotnej państwa. Prawda może okazać się jednak inna – po prostu coraz więcej typów nowotworów piersi jest w Polsce leczonych i wyleczalnych.

Leczenie się wydłużyło, natomiast powodem tego faktu jest możliwość stosowania u naszych pacjentek coraz to bardziej nowoczesnych terapii i nowych, refundowanych leków. Oczywiście to jak trudne i długotrwałe będzie leczenie, zależy od sytuacji w każdym z tych podtypów. Czy mamy chorobę resztkową np. po terapii przedoperacyjnej, kiedy pomimo zastosowanego leczenia w wyciętym fragmencie piersi pozostała część komórek nowotworowych. Pacjentki z rakiem piersi z przerzutami odległymi (w innych narządach) wymagają zupełnie innej kombinacji terapii. To swego rodzaju układanka, z mnóstwem elementów i niuansów, z których każdy musimy wziąć pod uwagę. Każdy przypadek wymaga indywidualnej konsultacji w zespole onkologicznym.Dr n. med. Katarzyna PogodaOnkolog kliniczny, Klinika Nowotworów Piersi i Chirurgii Rekonstrukcyjnej Narodowego Instytutu Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie Warszawie

Rokowanie przy nowotworach piersi – od czego zależy

Najważniejszą sprawą przy określaniu rokowania jest stopień zaawansowania, w jakim rak został zdiagnozowany, określony w stadium I-IV. Najlepsza sytuacja jest oczywiście w przypadku wcześnie wykrytych nowotworów, gdzie nie doszło jeszcze do przerzutów do pachowych węzłów chłonnych.

Jest oczywiście różnica w sytuacji, w której mamy do czynienia z jednocentymetrową zmianą, a sześciocentymetrowym guzem, a tym bardziej chorą w IV stadium z przerzutami odległymi, kiedy komórki nowotworu dostają się do krwi i przemieszczają wraz z nią do innych części ciała. Aktualnie osoby, u których mamy do czynienia z przerzutami odległymi to ok. 6% pacjentek w chwili rozpoznania. Pozostałe 94% ich nie ma i u nich stosujemy leczenie, aby starać się je wyleczyć. Szacuje się jednak, że u około 20-30% kobiet z tej grupy może nastąpić nawrót choroby po pewnym czasie.Dr n. med. Katarzyna PogodaOnkolog kliniczny, Klinika Nowotworów Piersi i Chirurgii Rekonstrukcyjnej Narodowego Instytutu Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie Warszawie

Jedyną i niezbywalną możliwością, aby dowiedzieć się, czy nasze piersi mają się dobrze, jest prewencja. Wielość jej metod powoduje, że jest dostępna dla każdej kobiety. Organizowanych jest mnóstwo akcji profilaktycznych, do nawet najmniejszych miejscowości przyjeżdżają onkobusy, konieczność badań piersi jest szeroko nagłaśniania w mediach oraz przez różnego rodzaju fundacje, które angażują się w ten niebagatelny temat.

W 2023 r. miała również miejsce ważna zmiana w profilaktyce nowotworów piersi - rozszerzono przedział wiekowy profilaktycznej mammografii w ramach świadczeń NFZ. Aktualnie to badanie mogą zrobić panie w wieku 45 – 74 lata, a nie jak uprzednio 50-69 lat. Wydłużono również o 5 lat, do 64 r.ż. dostępność bezpłatnej profilaktycznej cytologii. Mammografia lub usg piersi to badania, o których powinna pamiętać każda kobieta. To dbałość nie tylko o własne zdrowie i życie, ale też o bliskich, którzy nas kochają i którym jesteśmy potrzebne. Wcześnie wykryta zmiana, to mniej obciążające leczenie i większa szansa na wyleczenie całkowite. Dlatego namawiam – badajcie się, a Monice Olejnik życzę jak najszybszego powrotu do zdrowia.