Mononukleoza, znana również jako "choroba pocałunków", to infekcja wirusowa, dotykająca najczęściej dzieci w wieku 2-7 lat oraz młodych ludzi, zwłaszcza nastolatków i młodych dorosłych. Jej potoczna nazwa pochodzi od sposobu, w jaki często się rozprzestrzenia, czyli... przez ślinę.
Choroba spowodowana jest głównie przez wirusa Epstein-Barr (EBV), należącego do rodziny wirusów Herpes, czyli tej samej, która jest przyczyną opryszczki. Infekcja doprowadza do intensywnej reakcji immunologicznej, co w konsekwencji daje kilka współwystępujących objawów.
Wiele osób przechodzi ją bezobjawowo lub z łagodnymi objawami, natomiast u niektórych mogą wystąpić poważniejsze dolegliwości.
Ważne jest, aby się obserwować i zwrócić uwagę na swoje samopoczucie, ponieważ objawy mononukleozy często przypominają te, które występują w innych infekcjach wirusowych, np. zwykłym przeziębieniu. Mogą być różnorodne i nasilać się stopniowo.
Do pięciu najważniejszych z nich należą:
Objawem, który może wystąpić u niektórych osób, jest również powiększenie wątroby i śledziony.
Wirus Epstein-Barr jest bardzo powszechny i uważa się, że około 90-95% populacji osób dorosłych przebyło w przeszłości zakażenie nim, najczęściej bezobjawowo. Mononukleozę mogą jednak powodować także inne wirusy jak np. cytomegalowirus (CMV).
Okres wylęgania się wirusa wynosi 30-50 dni. Poza kontaktem ze śliną osoby chorej, do zakażenia może także dojść przez kontakt z zainfekowanymi przedmiotami, jak szklanki czy sztućce.
Po zarażeniu wirus wnika do komórek nabłonka nosogardzieli i gruczołów ślinowych oraz do limfocytów B - komórek odpornościowych, odpowiedzialnych za wytwarzanie przeciwciał.
Raz zainfekowana osoba może przenosić go przez całe życie, nawet jeśli sama nie ma zewnętrznych objawów infekcji. Oznacza to że po przechorowaniu, wirus znajdujący się w limfocytach, które nie zostały wyeliminowane przez system odpornościowy, wchodzi w tak zwane "uśpienie", ale jest wciąż obecny w organizmie. Może się ponownie reaktywować w przypadku spadku naszej odporności.
Rozpoznaniu mononukleozy pomaga m.in. morfologia i rozmaz krwi obwodowej, gdzie obserwuje się podwyższony poziom białych krwinek, z obecnością limfocytów atypowych oraz lekko podwyższone CRP (białko ostrej fazy). W przypadku powiększonej wątroby, podwyższone są również enzymy wątrobowe ALT i AST.
Mononukleoza trwa średnio 2 tygodnie, natomiast jeden z jej objawów - przewlekłe zmęczenie, może się utrzymywać nawet przez kilka miesięcy. Nie istnieje żadne specyficzne leczenie, terapia polega po prostu na łagodzeniu objawów.
W przypadku gorączki podaje się leki przeciwgorączkowe (ibuprofen, paracetamol), przy bólu gardła miejscowe preparaty w postaci aerozolu lub płukanek. Gdy pojawi się również katar, można włączyć leki obkurczające błonę śluzową nosa.
Poza tym, wskazówki dla pacjentów obejmują:
Do powikłań w przebiegu mononukleozy dochodzi raczej rzadko, zdarzają się jednak ropnie migdałków, nadkażenia bakteryjne, niedokrwistość, zapalenie mózgu, jąder czy serca. W przypadku gdy objawem jest powiększona śledziona, może dojść do jej pęknięcia lub krwiaka. Jest to sytuacja wymagająca hospitalizacji.
Mononukleoza, mimo że może być nieprzyjemnym doświadczeniem, w większości przypadków przy odpowiednim leczeniu i odpoczynku, ustępuje bez trwałego wpływu na zdrowie. Kluczowe dla skutecznej walki z nią i minimalizacji dyskomfortu, jest jednak prawidłowe rozpoznanie objawów.