Islam lekiem na kryzys? Finanse po islamsku coraz bardziej popularne, bo... służą ludziom

Za tą zasadą idzie inna, bardzo ważna rzecz – z punktu widzenia islamskiej finansjery wszelkie spekulacje nie mają sensu. Podobnie obracanie pieniędzmi na rynkach kapitałowych, czyli na wszystkich tych tajemniczych papierach, które często nie mają przełożenia na żadną realną wartość w gospodarce. Dzięki temu banki islamskie są zdecydowanie bardziej stabilne – bo inwestują w realną gospodarkę, a nie papiery, których wartość istnieje jedynie na papierze.

Najprościej mówiąc – banki nie mogą sprzedawać tzw. instrumentów pochodnych czy "zwykłych" obligacji. Obligacje w świecie islamu nie mogą być tylko obietnicą spłaty z zyskiem dla kupującego – bo nie ma to żadnej wartości materialnej. Obligacje muszą wiązać się z udziałem w jakimś realnym gospodarczo przedsięwzięciu (np. prawo do nieruchomości i zysków z wynajmu), z którego kupujący obligacje może czerpać zyski.

Wyjaśnijmy to na przykładzie kredytu hipotecznego. Udzielając takiego kredytu obywatelowi, bank islamski nie daje mu pieniędzy na procent. Bank islamski kupuje mu mieszkanie, a następnie kredytobiorca musi spłacać raty (bez odsetek!), które ostatecznie wyniosą taką sumę pieniędzy, jaką bank zapłacił za mieszkanie. Jednak bank, jako właściciel mieszkania, pobiera dodatkowo opłatę za wynajem mieszkania. W momencie spłaty kredytu, bank zrzeka się praw do mieszkania na rzecz kredytobiorcy i przestaje pobierać opłatę za wynajem.

Poza tym w przypadku wielu kredytów i inwestycji, wszystkie strony dzielą się zyskami i stratami. Umowy konstruuje się więc tak, by odpowiedzialność ponosili wszyscy, a nie tylko np. kredytobiorca. Podobnie jednak jest z zyskami. Islamska finansjera zakłada również, że banki nie mogą inwestować w nieetyczne branże – czyli np. hazard, alkohol i tak dalej. Dla Zachodu ma to mniejsze znaczenie, bo w naszej kulturze nie jest to tak bardzo napiętnowane. Jest to więc prawdopodobnie najmniej potrzebna zasada, z punktu widzenia gospodarki, do wprowadzenia w finansjerze Zachodu.

Oczywiście zasad tych nie dałoby się na Zachodzie wprowadzić od razu. Oznaczałoby to bowiem utratę pracy tysięcy ludzi, którzy zajmują się rynkami kapitałowymi. Wywróciłoby to system bankowy do góry nogami, bo przecież u nas banki istnieją po to, by zarabiać jak najwięcej. Zupełnie inaczej niż według islamskich zasad.

Jak podkreśla Bershidsky w swoim tekście, wzrost liczby islamskich aktywów jest o 50 proc. szybszy niż bankowości "tradycyjnej". W Malezji zaś aż 80 proc. takich aktywów należy do... niemuzułmanów. Nie należałoby się więc dziwić, jeśli za kilka lat konto w muzułmańskim banku będzie normą. I trudno nie zgodzić się z pointą Bershidsky'ego: