Dlaczego niemiecki zbrodniarz Erich Koch nie zginął? Plotka o Bursztynowej Komnacie była przykrywką dla akcji wywiadu

Andrzej Madejczyk był jednym z najskuteczniejszych agentów polskiego wywiadu. Działał w Niemczech jako "nielegał", czyli osoba ze skradzioną tożsamością. Dzięki temu potrafił przeniknąć do niemieckiego wywiadu i przekazać cenne informacje władzom PRLu. Jak polskiemu agentowi udało się wniknąć w tamte struktury? Przypominamy, Madejczyk nie przeszedł na drugą stronę, on był wcielony do wywiadu. Czy to ma związek z niemieckim zbrodniarzem Erichem Kochem, którego agent inwigilował w celi więziennej w Barczewie?

Także i to. Ale nie tylko, poniekąd za sprawą „referencji” udzielonych przez Kocha, Madejczyk został współpracownikiem BND czyli zachodnioniemieckiego wywiadu. Dla swoich warszawskich mocodawców był zatem doskonałym źródłem danych np. odnośnie metod pracy stosowanych BND i zainteresowań tej służby jeżeli chodzi o sprawy polskie. Tutaj zasłużył się przy rozpracowywaniu polskiej emigracji, która była jednakowo interesująca dla zachodnich Niemców i „wschodnich” Polaków. Dosłownie, raporty przeznaczone dla obydwu odbiorców, agent pisał przez kalkę. Madejczyk kręcił się też w niemieckich i polskich kręgach kościelnych. Ogólnie był niezwykle skutecznym szpiegiem, który uzyskał mnóstwo cennych informacji dla PRL i …RFN. Tak skutecznym, że Polacy nagrodzili go stopniem oficerskim, a Niemcy posadą w rzymskim przedstawicielstwie Dresdner Banku.

Jeżeli chodzi o samego Madejczyka, to jakkolwiek jego akta są zasadniczo niedostępne, to jednak w innych materiałach dotyczących osób z którymi się kontaktował i od których niejako „wysysał” informacje, jest sporo danych dotyczących jego samego i jego metody wywiadowczej, która właśnie na czymś takim polegała. Cześć z nich zresztą żyje i zechciała mi udzielić swoich relacji. Jeżeli zaś chodzi o jego relację z Kochem, to udało mi się dotrzeć, do nekrologu opublikowanego w pewnym niemieckim niszowym czasopiśmie, w którym Madejczyka wspomina jeden z jego bliskich znajomych, Joachim Georg Görlich, mieszkający w RFN, śląski kompozytor i dziennikarz. Fakty, które pojawiają się w tej relacji, zgadzają się z danymi które znalazłem w teczce Kocha. Znajduje się tutaj całkiem niepozorna adnotacja, że informacje uzyskane w latach 1963-1965 od Kocha były bieżąco przekazywane „tow. Kwiecińskiemu” z wywiadu PRL. Skądinąd wiadomo, że był to wówczas kierownik sekcji tzw. wywiadu nielegalnego w wydziale „niemieckim”. A ta właśnie sekcja przerzuciła Madejczyka do Niemiec.

Masę. Tylko w okresie rzymskim w sieci „wykorzystywanych informacyjnie” ofiar jego wyrafinowanej gry wywiadowczej znajdowały się tak istotne, wpływowe i dobrze poinformowane osoby jak o. Stanisław Konrad Hejmo, ks. Bogumił Lewandowski (szef Delegatury Biura Prasowego Episkopatu Polski), Dominik Morawski (rzymski korespondent paryskiej „Kultury” i Radia Wolna Europa), Zdzisław Najder (działacz Polskiego Porozumienia Niepodległościowego, współpracownik „Kultury” i dyrektor Rozgłośni Polskiej RWE), wreszcie Maciej Pstrąg-Bieleński (jeden z głównych reprezentantów KPN na Zachodzie). Madejczyk utrzymywał też mniej lub bardziej intensywne kontakty z Karolem Wagnerem (innym rzymskim korespondentem RWE), Konradem Sieniewiczem, Jerzym Kulczyckim i Stanisławem Gebhardem (kluczowymi przedstawicielami emigracyjnego Stronnictwa Pracy), Piotrem Jeglińskim (szefem Editions „Spotkania”), czy wreszcie o. Piotrem Rostworowskim (przyjacielem Jana Pawła II, kościelnym intelektualistą zaangażowanym w odbudowę życia zakonnego benedyktynów, a następnie kamedułów).

Nic nam nie wiadomo o takim układzie. Nie można jednak wykluczyć, że taka umowa rzeczywiście została zawarta. Raczej jednak trzymano go przy życiu niejako na wszelki wypadek. Potencjalnie mógł się jeszcze przydać w tej operacji, która szczęśliwie dla niego trwała od początku lat 60-tych aż po rok 1989.