W dzisiejszych czasach terminów „socjopata” i „psychopata” często używa się zamiennie – w celu określenia osoby chorej umysłowo. Jednak w ostatnich latach różnica pomiędzy obydwiema chorobami stała się wyraźniejsza. Podczas gdy psychopaci i socjopaci posiadają wspólne cechy, wykazują także wiele odmiennych charakterystyk, które pozwalają na ich rozróżnienie.
Reklama.
Po co rozróżniać te pojęcia?
Należy pamiętać, że zaburzenia psychiczne rozwijają się z wielu powodów. Socjopatia może być wrodzona lub nabyta. Tymczasem psychopatia uważana jest za schorzenie, które wynika z nierównowagi genetycznej i chemicznej. Psychopaci wykazują zmiany w strukturach neurologicznych, pozwalających na rozwinięcie poczucia moralności i etyczności. Socjopaci wchodzą w znaczące interakcje ze światem społecznym, jednak ich moralność pozostawia wiele do życzenia.
Jack Pemment, absolwent Wydziału Biologii Uniwersytetu Mississippi, wierzy, że różnicy pomiędzy obydwoma schorzeniami nie powinno się lekceważyć z trzech powodów. Po pierwsze, termin „psychopata” zyskał konkretną definicję, którą powszechnie uznali naukowcy. Po drugie, nauka z coraz większą niechęcią używa obu terminów zamiennie. Na koniec, pisze Pemment w raporcie opublikowanym w magazynie „Aggression and Violent Behavior”, w świetle dwóch pierwszych powodów, neurologia warunkująca psychopatię lub socjopatię musi być odmienna, co pozwala zrozumieć etiologię, charakterystyczne cechy i potencjalne metody terapii obu schorzeń.
Innymi słowy, nauka doskonale rozumie, dlaczego rozróżnienie to odgrywa zasadniczą rolę we właściwym zrozumieniu pojęć socjopatii i psychopatii. Jest to rozróżnienie, które może wpływać na to, czy dana osoba poddana zostanie próbom rehabilitacji zdrowia psychicznego, czy zostanie na zawsze umieszczona w zakładzie zamkniętym.
Czym charakteryzuje się psychopata? Psycholodzy rozróżniają oba pojęcia, opierając się na konkretnych czynnikach. Jednak posiadają one wiele wspólnych cech – pomimo braku empatii, chorzy wydają się czarujący, a także oferują przekonujące pokazy strachu i obrzydzenia, chociaż oba uczucia są im obce. Jednak psychopaci posuwają się w swoich działaniach dalej niż socjopaci.
Są oni niebezpieczni – brutalni, okrutni i często wrodzy. Nie okazują skruchy za swoje działania, zwykle z powodu zmian w części mózgu odpowiedzialnej za strach i osąd, znanej jako ciało migdałowate. Psychopaci popełniają zbrodnie z zimną krwią. Pragną oni kontroli i są impulsywni. Posiadają instynkt drapieżnika – atakują aktywnie, a nie w odpowiedzi na konfrontację. W badaniu z 2002 roku okazało się, że 93,3% zabójstw dokonanych przez psychopatów ma charakter instrumentalny (są w mniejszym lub większym stopniu zaplanowane). Dla porównania, jak wynika z badania, ten rodzaj zabójstw popełnia 48,4% osób, które nie są psychopatami.
Czym od psychopaty różni się socjopata?
Socjopaci również mogą doświadczać problemów psychicznych w wyniku zmian w konkretnych obszarach mózgu. Jednak ogromną rolę w rozwoju tej nieprawidłowości odgrywa także środowisko, w którym dorastają, co nie ma znaczenia w procesie wykształcania skłonności psychopatycznych.
Pomimo zewnętrznej powłoki szczerości i wiarygodności, zachowanie socjopaty jest podstępne i kłamliwe. Jest on skłonny do manipulacji i nie potrafi osądzić moralności danej sytuacji, jednak nie dlatego, że nie posiada kompasu moralnego, a dlatego, że ten, który ma, jest rozregulowany. Jak zaznacza Pemment, może to wynikać z czynników społecznych i neurologicznych.
To, w jaki sposób nasze przekonania wpływają na konkretne zachowania i postawy moralne, związane jest z czynnikami neurologicznymi – pisze specjalista. Związek ten stanowi podstawę do badań skupiających się nad tym, w jaki sposób nasze wierzenia budują integralność moralną poprzez oddziaływanie na układ warunkujący empatię. Jednak socjopatia w znacznej mierze wiąże się także z zachowaniami antyspołecznymi, a jak zaznacza Pemment, nie ma badań neurologicznych, które powiązałyby je z przekonaniami człowieka.
Oznacza to, że podczas gdy i psychopatia, i socjopatia obejmuje zaburzenia funkcji poznawczych, oba schorzenia dotykają odmienne układy. Psychopaci są nieustraszeni, a socjopaci nie. Psychopaci nie posiadają poczucia zła i dobra, a socjopaci wręcz przeciwnie. Mimo wszystko obie osoby są zdolne do zrujnowania czyjegoś życia i zniszczenia związku z drugim człowiekiem.