Spokojnie, to tylko kalifat. Przewodnik po Islamskim Państwie, które dżihadyści stworzyli w Syrii i Iraku

To właśnie na tych obszarach, które pozostają poza kontrolą władz w Damaszku i Bagdadzie, (mapa na górze) w miniony weekend powołano Państwo Islamskie (IS). Jak ogłosił rzecznik ISIS, na kalifa, który ma być "przywódcą muzułmanów na całym świecie", wybrano Abu Bakr Al-Bagdadiego - lidera organizacji. Teraz wszyscy wyznawcy islamu powinni przyrzec mu lojalność.

ISIS na tym nie poprzestaje. Zapowiada, że kalifat będzie rozszerzany na kolejne państwa Bliskiego Wschodu. Ma poparcie części sunnickiej ludności i przy okazji kolejnych podbojów w Iraku dokonuje masakr szyitów, których uznaje za niewiernych.

Kalifat - a właściwie co to takiego? – Ustrój państwowy, który powstał dawno temu, po Mahomecie. Kalifowie sprawowali przywództwo polityczne. Czterej pierwsi, zwani sprawiedliwymi, rządzili całym imperium muzułmańskim. Po pewnym czasie doszło do podziału i powstało kilka kalifatów, a każdy był oddzielnym państwem muzułmańskim. Tytuł kalifa utrzymywano jeszcze w Imperium Osmańskim, a w 1924 roku został on zniesiony przez Atatürka [pierwszego prezydenta Turcji - red.] - tłumaczy w rozmowie z naTemat dr Katarzyna Górak-Sosnowska, arabistka z SGH.

To jednak tylko jedno znaczenie. Kalifat wieki temu był normalnym państwem, ale można też odczytywać go symbolicznie, jako generalną ideę zjednoczenia państw muzułmańskich pod przywództwem kalifa. Jedno z badań przeprowadzone w 2007 roku w czterech państwach (Egipt, Maroko, Pakistan, Indonezja) wskazało, że 2/3 mieszkańców chciałoby takiego zjednoczenia. Nie oznacza to koniecznie utworzenia jednego organizmu państwowego czy wprowadzenia w życie tak radykalnej interpretacji islamu, jaką stosuje ISIS.

W tym konkretnym przypadku na pewno nie można mówić o "państwie' w dosłownym tego słowa znaczeniu. – Tutaj mamy bojówkę militarną, która przyszła i powiedziała: „będziemy kalifatem, będziemy sobie stosować przepisy szariatu według naszego widzimisię”. To ma wymiar symboliczny, a nie, tak jak w przeszłości, państwowotwórczy. Nie jest tak, że Islamskie Państwo będzie miało hymn, drużynę piłkarską itp.. Jest to raczej nawiązanie do dawnej idei muzułmańskiej, według której kalifat jednoczy ummę, czyli wszystkich muzułmanów. Ale to tylko płaszczyzna symboliczna – podkreśla Górak-Sosnowska.

– "Kalifat" powstały w Syrii i Iraku będzie funkcjonował w najlepszym wypadku tak, jak kawałki Ukrainy, gdzie prorosyjscy separatyści powołali do życia republiki. To, że są to tereny poza centralną władzą, jest bez znaczenia. W Jemenie czy Afganistanie też władza centralna nie kontroluje całego kraju. Wiele zależy też od akceptacji innych państw, a ta jest zerowa. Żadnemu państwu muzułmańskiemu nie zależy na tym, by powstał taki kalifat, bo oznaczałoby to, że traci ono rację bytu – stwierdza arabistka.

– Część Irakijczyków, która dołączyła do ISIS, to są ci niezadowoleni z władzy Iraku [rządzi szyita Nuri al-Maliki - red.]. Być może powołanie kalifatu to będzie dla nich zbyt daleko idące posunięcie – zaznacza dr Górak-Sosnowska.