Rok urlopu z pełną pensją, trzynastki, czternastki - przywileje polskich nauczycieli i nie tylko

To na szczęście jedynie wizja tego, co mogłoby dziać się w polskich firmach, gdyby w dalszym ciągu funkcjonowały przywileje piotrkowski (1388) i warcki (1423). Nie znaczy to jednak, że niektórzy pracownicy nie mogą czuć się jak szlachta, odpoczywać za państwowe pieniądze i dostawać nawet szesnastu pensji w roku.

Zdaniem ekspertów - i Dominiki Wielowiejskiej też - nauczyciele powinni pracować 40 godzin w tygodniu, a dyrektorzy mieć większe możliwości doboru kadry i zarządzania nią. Najlepsi powinni prowadzić zajęcia dodatkowe, by uczniowie mogli rozwijać swoje umiejętności w szkole, zamiast rozwijać swoje umiejętności graficzne na szkoły murach. Były minister edukacji Mirosław Handke powiedział kiedyś: "Nauczyciele udają, że pracują, a my udajemy, że im płacimy". Zdaniem Wielowiejskiem wiele się od tego czasu się zmieniło, „choćby to, że ostatnio nauczyciele dostali spore jak na budżetówkę podwyżki. Ale ta zasada - dzięki Karcie - wciąż funkcjonuje.” Szkoły zupełnie ze sobą nie konkurują, ba, nie mają nawet jak. Zostały osadzone w starym systemie, są wyjęte, wyłączone z rzeczywistości - nazwijmy to - rynkowej. Szkoły są wielkimi molochami, które wydają się nie mieć czasu, ani ochoty na indywidualne podejście do uczniów. Od tego opisu są oczywiście wyjątki, ale z trendem dyskutować trudno.

O ile rząd powoli zajmuje się przywilejami emerytalnymi, nie widać chęci, by ktokolwiek zajął się przywilejami pracowniczymi. W bardzo wielu publicznych uczelniach, instytucjach i spółkach skarbu państwa wciąż w najlepsze funkcjonuje wypłacanie trzynastek. Mało tego, niektórzy górnicy dostają nawet 14 pensji w roku (średnia pensja w górnictwie w styczniu tego roku wyniosła 6,8 tys. zł., była wyższa o prawie 40 proc. niż rok wcześniej, ale może to mieć związek z szybszą wypłatą premii, od lutego rosła składka rentowa). Górnicy mogą też liczyć na tzw. deputat węglowy - firma płaci im za więgiel do ogrzewania domów i mieszkań - około 2 tysiące złotych rocznie. Jeszcze lepiej wynagradzani są pracownicy KGHM - w zeszłym roku zarabiali miesięcznie średnio 9 tysięcy złotych, standardowo też dostają rocznie nie 12 a 14 pensji. Rekordowy okazał się 2010 rok - ze względu na świetne wyniki rok wcześniej, pracownicy KGHM dostali 18 pensji.

- Odpowiedzią na szesnaście, czy osiemnaście pensji górników jest Grecja. Proszę zobaczyć do czego to prowadzi - mówi dr Starczewska-Krzysztoszek. System powinien być prosty i mieć charakter motywujący co do zasady. Przez wszechobecne przywileje nie jest ani prosty, ani motywujący. Ludzie uznają, że te przywileje są w standardzie, że im się należą i jak ich nie dostają, to uważają, że im się coś zabiera. Szczególnie w sferze publicznej, w administracji i spółkach skarbu państwa takie działanie jest absolutnie dalekie od profesjonalizmu. Świat się zmienił, system ma być efektywny, ma realizować założone cele, a nie być systemem socjalnym - dodaje.

Zmieniają się czasy, zmieniają się wymagania pracodawców, systemy wynagradzania też powinny się zmieniać. Zdaniem Małgorzaty Starczewskiej-Krzysztoszek powinniśmy zacząć myśleć w innych kategoriach. - Wynagrodzenie powinno być adekwatne do tego, czego od pracownika oczekuje pracodawca. Jeżeli mam być osobą sprzątającą, to powinnam być wynagradzana nie za wszystkie moje kompetencje i zalety, tylko za to, czy dobrze sprzatam, czy nie - dodaje. Przywileje w dzisiejszych czasach nie muszą bowiem (a może i nie powinny wręcz) być traktowane jako coś dobrego. Jeżeli w firmie, w której pracujemy wszyscy dostają premie, czy trzynastki jak leci, znaczy to, że ani ja, ani moi koledzy i koleżanki z pracy nie muszą się starać, bo trzynastka i tak „nam się należy”. Nie dajemy z siebie więcej i rezygnujemy z nagrody, jaką może być premia za zrealizowanie konkretnych celów. Podobnie jest z wypuszczaniem, albo i wypychaniem wręcz ludzi z rynku pracy. - My z nich rezygnujemy i oni siebie też w jakiejś mierze skazują na niebyt w wieku 55 , czy 60 lat. Źle rozumiemy przywileje. Osobiście większość przywilejów potraktowałabym jako karę, a w przypadku gospodarki i funkcjonowania państwa jest to wręcz marnotrastwo wielkiego potencjału doświadczonych pracowników. Czas zmienić przywileje i myśleć w innych, nowoczesnych kategoriach. Szef w tym roku będzie premiował to, to i to, chce osiągnąć konkretne cele, jak mu w tym pomogę dostanę premię, jak nie, to nie - tłumaczy Krzysztoszek.