Mickiewicz ofiarą spisku? Tajemnicza śmierć polskiego wieszcza

Henryk Służalski i Armand Lévy, przyjaciele, a zarazem świadkowie ostatnich chwil Mickiewicza, podkreślali, że zmarł nagle, niczym rażony piorunem. „Nie była to choroba, ale piorun” - pisał Służalski do ks. Adama Czartoryskiego. Pewne jest, że nagłe odejście polskiego wieszcza wstrząsnęło polską emigracją.

Zatroskanie poety wynikało m.in. z faktu, że dwa miesiące wcześniej głęboko przeżył śmierć żony, spowodowaną jej gwałtowną chorobą. Mało jadł, musiał być osłabiony fizycznie, zmęczony trybem życia i częstymi podróżami. Ze względu na ogólne wyczerpanie organizmu łatwo mógł złapać infekcję bakteryjną. Relacje mówią też o poważnych dolegliwościach żołądkowych wieszcza. Ponoć nie służyła mu turecka kuchnia, a 25 listopada miał struć się obiadem. Mimo to nie przyjął lekarstw.

Jak pisze, ranek 26 listopada 1855 roku Mickiewicz zaczął od wypicia herbaty. Najprawdopodobniej wcześniej miał wymioty; uwagę świadka – płk. Emila Bednarczyka – który odwiedził o poranku poetę, przykuła świeżo umyta podłoga. Według relacji Służalskiego, około południa poeta posilił się kawałkiem chleba i wypił herbatę. Minęła godzina, a stan Mickiewicza wyraźnie się pogorszył. Ponoć widziano jak oburącz trzymał się futryny drzwi, aby nie upaść na podłogę. Później pojawiły się konwulsje.

Po południu do Mickiewicza wezwano lekarza, ale zabiegi medyczne nie pomogły cierpiącemu. Przybyły następnie ksiądz udzielił umierającemu ostatniego namaszczenia. Zanim poeta umarł - ok. 21 wieczorem - zwrócił się do płk. Bednarczyka: – Powiedz tylko dzieciom, niech się kochają. Zawsze.

Przedstawiona wersja wydarzeń nie wskazuje jednoznacznie przyczyn śmierci polskiego wieszcza, ale wynika z niej, że pogorszenie się jego stanu zdrowia nastąpiło nagle i niespodziewanie.

Natychmiast po jego śmierci pojawiły się pogłoski o spisku na życie wieszcza. Podejrzewano, że chorego otruto arszenikiem - niewyczuwalnym w napojach i potrawach. Niezależnie od tego, czy Mickiewiczowi rzeczywiście podano truciznę, objawy zatrucia arszenikiem są podobne do przebiegu cholery. A tę przewlekłą chorobę zakaźną podawano wcześniej jako najbardziej prawdopodobną przyczynę śmierci wybitnego Polaka. Tak przynajmniej sądził Służalski oraz syn zmarłego – Władysław. Tyle tylko, że jesienią 1855 roku w Konstantynolu nie stwierdzono żadnej epidemii cholery, choć wcześniej nawiedzała ona to miasto szczególnie często. Wiadomo np., że cholera masowo zabijała żołnierzy armii walczących w wojnie krymskiej.

Co więcej, nikt z najbliższego otoczenia poety się nie zaraził...

W styczniu 1856 roku, po przetransportowaniu ciała Mickiewicza do Francji, odbył się jego pierwszy pochówek. Wielki Polak spoczął na cmentarzu Les Champeaux w podparyskim Montmorency. W 1890 roku szczątki poety ekshumowano i przewieziono do Krakowa. Jego ponowny pogrzeb przerodził się w wielką patriotyczną manifestację. Autor „Pana Tadeusza” spoczął pośród królów na Wawelu.

Niektórzy wskazują na jeszcze jeden trop. Czyżby w wierszu Cypriana Kamila Norwida "Coś ty Atenom zrobił Sokratesie?" znajdowała się wskazówka dotycząca przyczyny zgonu Mickiewicza? Wiadomo, że utwór powstał krótko po śmierci wieszcza, a Sokrates miał wyzionąć ducha po wypiciu trucizny...