Zdradzili Polskę i okrzyknęli się „narodem góralskim”. Ich przywódca zawisł na świerku

Norwegowie już dawno wyklęli swojego rodaka. Vidkun Quisling, bo o nim mowa, na trwałe zapisał się w historii jako polityk, który z otwartymi rękoma przyjmował w 1940 roku hitlerowców. Ale doczekał się osądu historii - jego nazwisko po dziś dzień jest synonimem zdrady.

A czy pamiętamy o polskim „Quislingu”? Góralu z Kościeliska, który 76 lat temu z honorami witał okupantów w Krakowie. Stał na czele delegacji, która z własnej woli uniżyła się przed Niemcami. Nazywał się Wacław Krzeptowski.

Nazista nie pozostał dłużny i pięć dni później przyjechał do Zakopanego. Tam Krzeptowski podziękował mu za wyzwolenie z polskiego ucisku. – Mój drogi przyjacielu, dwadzieścia lat jęczeliśmy pod polskim panowaniem, a teraz wracamy pod skrzydła wielkiego narodu niemieckiego – mówił do Franka.

Krzeptowski, przed wojną działacz Stronnictwa Ludowego, widział we współpracy z Niemcami szansę na stanie się szanowanym góralskim przywódcą. Bo chciał stać na czele nowego narodu, który w jego przekonaniu wiele więcej łączyło z Niemcami niż z Polakami. Dlatego wspierał ideę goralenvolku – rzekomego narodu góralskiego. Na jej urzeczywistnieniu w nie mniejszym stopniu zależało okupantom, którzy chcieli podzielić polskie społeczeństwo. Goralenvolk miał być w przyszłości podwaliną do stworzenia kraju góralskiego – Goralenland.

W połowie 1940 roku na terenie powiatu nowotarskiego przeprowadzono spis ludności. „Narodowość góralską” zadeklarowało od kilkunastu do około 30 proc. podhalańczyków. Najwięcej w większych miejscowościach – Szczawnicy, Nowym Targi i Zakopanem. Łącznie wydano 27 tys. kennkart góralskich oznaczonych literą „G”, choć nie wszyscy ich posiadacze aktywnie współpracowali z nazistami. Wielu z nich kierowało się nadzieją na lepsze życie; chodziło głównie o większe przydziały żywności. Ale ci, którzy deklarowali się Polakami, nie poszli na łatwiznę. I żyło im się gorzej.

O tym, że przynależność do „narodu górali” to jedynie wytłumaczenie kolaboracji z nazistami od początku przekonane było polskie podziemie niepodległościowe. I właśnie dlatego ścigało ono Krzeptowskiego. Polska Podziemna wydała na zdrajcę wyrok śmierci. Od 1944 roku chcieli go aresztować także Niemcy.

Część pozostałych kolaborantów osądzono w zakopiańskim procesie przeprowadzonym w listopadzie 1946 roku. Najwyższy wyrok usłyszał dobry znajomy Krzeptowskiego - Cukier. Po wojnie zmienił nazwisko, ale do końca żył z piętnem zdrajcy. Inny góralski czarny charakter – Witalis Wieder, agent Abwehry, uciekł do Niemiec. Wyrok śmierci wydano na niego zaocznie.

– Przekazuję cały swój majątek... na rzecz oddziału partyzanckiego „Kurniawa” z własnej nieprzymuszonej woli, jako jedyne zadośćuczynienie dla Narodu Polskiego – zapisał w testamencie Krzeptowski.

Skończył tragicznie, ale świadomie wybrał życiową drogę. I podobnie jak jego współpracownicy okrył góralską społeczność hańbą. Bo goralenvolk był największą zinstytucjonalizowaną formą kolaboracji na okupowanych przez Niemców ziemiach Polski.