FAQ Islandia. Nie chce być częścią UE. Ten mały kraj woli własną drogę

Obecnie powody, jak mówi islandzki premier, są dwa: niechęć do kontynuowania polityki poprzedniego rządu i zmiany, jakie zaszły w samej Unii. O tym, że istnieje realna możliwość rezygnacji z rozmów, poinformował szef Komisji Spraw Zagranicznych Birgir Armannsson.

To wiadomość właściwie nieobecna w europejskich mediach, podobnie jak wiele innych dotyczących tego kraju. Niewiele o tym maleńkim kraju wiemy. A szkoda.

Jak? Po tym, jak załamał się sektor bankowy wprowadzono kontrolę przepływu kapitału, co okazało się skuteczną strategią wychodzenia kryzysu. W 2014 roku według agencji ratingowych banki na wyspie zgromadziły wystarczająco dużo zagranicznych walut, by poradzić sobie w sytuacji odpływu kapitału oraz zatrzymać spadek kursu korony. Z powodu proponowanego przez islandzkie banki wielokrotnie wyższego oprocentowania depozytów niż na kontynencie - wartość depozytów w bankach sześciokrotnie przekraczała islandzki PKB, zaś aktywów aż 11-krotnie. Krajowi groziło bankructwo, czego zdołano uniknąć dzięki pożyczce 5 mld dolarów z MFW. Rząd pozwolił na upadek banków, zagwarantował jednak depozyty własnych obywateli. Dzięki temu zdołano uniknąć polityki zaciskania pasa, którą forsowano w UE.

Nie stało się to jednej nocy i nie obyło się bez rewolucji. Kiedy związana z żądaniem przez UE spłaty długów prywatnych banków przez Islandczyków presja ze strony między innymi Wielkiej Brytanii i międzynarodowych instytucji finansowych stała się zbyt silna, Islandczycy powiedzieli "nie". Wyszli na ulice, obalili socjalistyczny rząd premiera Geira i zażądali rozpisania nowych wyborów. W 2010 roku nowy prezydent Olafur Grimsson rozpisał referendum, w którym ponad 90 proc. społeczeństwa opowiedziało się za niespłacaniem długów prywatnych bankierów. Wszczęto śledztwo, winni nadużyć finansowych zostali ukarani, a największe banki zostały znacjonalizowane.

Islandia jest członkiem Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu i NATO oraz należy do Strefy Schengen. Następna na liście była Unia Europejska, z którą rozmowy rozpoczął w 2009 roku lewicowy rząd Johanny Sigurdardottir. Członkostwo w Unii miało pomóc Islandii wyjść z kryzysu w szybkim tempie, dlatego w planach były przyspieszone negocjacje. Szybko zamknięto je porozumieniami 11 z 33 rozdziałów negocjacyjnych, nie poruszono jednak niezwykle istotnych dla wyspy kwestii - rolnictwa i rybołówstwa, w zakresie którego Islandia chciała mieć całkowitą swobodę. Nie zgodziła się między innymi na ograniczenia w połowach wielorybów.

Islandia prowadzi w wielu europejskich statystykach - na jedną kobietę przypada 2,2 dziecka, co daje jeden z najwyższych wskaźników urodzeń w Europie. Połowa z 300 tysięcy Islandczyków ma mniej niż 35 lat, zaś oczekiwana długość życia to 81,3 roku dla kobiet i 76,4 dla mężczyzn. Prawie 80 proc. kobiet jest aktywnych zawodowo, co jest najwyższych wskaźnikiem na świecie. To właśnie tutaj, w 1980 roku, wybrano pierwszą kobietę na prezydenta. Kiedy w 2009 roku szefem rządu została Jóhanna Sigurðardóttir, Islandia stała się pierwszym krajem, którego premier otwarcie przyznawała się do homoseksualizmu.