Nie uczyli w szkole, jak zachować się przy stole. O naszych manierach rodem z epoki jaskiniowców

I tutaj nawet wyższe wykształcenie uniwersyteckie nie pomoże. Bo nikt nie uczył nas w szkole, liceum czy na studiach, w jaki sposób siadać, co robić a czego nie przy stole. A szkoda! Ja miałam to szczęście, że wszystkiego nauczył mnie dziadek, którego surowe zasady pamiętam do dziś. Nie garb się, bo to nieładne, nie podpieraj się łokciami, tylko oprzyj nadgarstki o stół, zamykaj usta podczas jedzenia, nie rozmawiaj przy stole przez telefon, nie mów z pełnymi jedzenia ustami, a serwetkę połóż na kolanach. Dziękuję ci dziadku za każdą cenną uwagę! Kiedyś doprowadzały mnie do szału i mocno stresowały. Dziś wiem, żeby nie szurać krzesłem, ale mimo wszystko je zasuwać po odejściu od stołu i nie robić dziesiątki rzeczy, których nie wypada przez grzeczność do gospodarzy czy pozostałych gości.

Ale nie każdy miał dziadka, któremu się chciało przekazać elementarną wiedzę i nie każdy miał to szczęście siedzieć przy stole z rodziną. Jeśli sami odgrzewaliście obiad i spożywaliście go prosto z garnka czy patelni, nic dziwnego, że nie wiecie, który widelec do czego służy. Jeśli do tej pory nikt nie zwrócił wam uwagi (co w dorosłym wieku może być jeszcze bardziej krępujące), że zbyt głośno mlaskacie czy siorbiecie w trakcie obiadu, prawdopodobnie się tego nie domyślicie. A czasami taka uwaga mogłaby niektórym otworzyć oczy…

Różne kwiatki wychodzą podczas wielkich, uroczystych imprez. Na jednej z takich dowiedzieliśmy się dlaczego nasz znajomy tak bardzo unikał spotkań towarzyskich. Chłopak mojej koleżanki, absolwent ASP, niezwykle przystojny facet, za każdym razem odmawiał przyjścia do nas na kolację. Tłumaczył się na różne sposoby, aż wreszcie podczas służbowego wyjazdu do znanego hotelu i restauracji okazało się, że nie potrafi nawet siedzieć przy stole. Nie wie, w jakiej odległości jego krzesło ma stać, żeby mu było wygodnie, co zrobić z rękami, gdzie trzymać długie nogi, aby nie pokopać pozostałych osób. Dramat zaczął się, kiedy Marek podpierając się łokciami, nie wiedział, których sztućców użyć i zamiast zadać swojej ukochanej dyskretne pytanie, zaczął jeść gołymi rękami. A kiedy mu zwróciła uwagę publicznie – nigdy nie róbcie tego ukochanemu, bo ma prawo poczuć się dotknięty – obraził się, odsunął z impetem krzesło i odszedł od stołu rzucając serwetką. Czar przystojnego tajemniczego bruneta prysł jak bańka mydlana.

Ale tak naprawdę wszystkim było go żal. Być może przez całe 30-letnie życie jadał kanapki i dania typu fastfood, być może mama nie nauczyła go podstaw siedzenia przy stole, a może były w domu podczas obiadów awantury, stąd jego nerwowa reakcja. Natomiast dostał nieprzyjemny przydomek neandertala, gdyż jego maniery były na poziomie jaskiniowca.

Swoją drogą, podręczniki do savoir vivre’u mówią, że serwowanie obcym ludziom, których upodobań smakowych nie znamy – menu złożonego głównie z owoców morza, jest niegrzeczne. Po pierwsze, to smaki, które są wymagające, po drugie mogą wywołać silne alergie. I zawsze, jeśli tylko nie czujesz się z surową rybą czy żywą ostrygą pewnie i masz możliwość dokonania wyboru, wybierz z menu coś innego. Albo poproś o wersję upieczoną czy ugotowaną. Jeśli siedzisz z obcymi ludźmi, którzy koniecznie chcą cię ugościć najdroższą pozycją w karcie i krępujesz się odmówić, w drodze do toalety zapytaj kelnera, jak to jeść? Żeby nie wprawić w osłupienie zapraszających i nie strzelić nikomu kawałkiem homara w oko.

Raz padłam ofiarą osoby, która koniecznie chciała mnie ugościć na bogato. Romano Ricci, czyli prawnuk słynnej projektantki, który tworzy własną linię zapachów, zaprosił mnie na Place de La Madeleine w Paryżu. Do jednego z najdroższych miejsc w mieście, które serwuje kawior. Już na wejściu zrobiło mi się niedobrze, bo rybie jajka są dla mnie jedną z pozycji, których nie przyswajam i ze względu na zapach i konsystencję. Kiedy po kilku minutach gdy błądziłam wzrokiem po menu, zadał mi pytanie: - A czy ty w ogóle lubisz kawior? - postawiłam na szczerość – Nie lubię. Ale może mój brak sympatii do tego luksusu wynika z jego nieznajomości…

A kreator zaśmiał się i przyznał, że chciał pokazać się z jak najlepszej strony, choć sam miał największą ochotę na krwistego burgera, a nie ikrę. Ja również wolałabym burgera, ale skoro już siedzieliśmy w kawiorowym królestwie, sam gospodarz zaproponował mi danie, które wprowadzi mnie w jego „świat” w łagodniejszy, mniej drastyczny sposób. I było bardzo dobre, jak na kawior… Natomiast moja szczerość otworzyła rozmówcę tak, że był to jeden z najlepszych wywiadów, jakie kiedykolwiek miałam okazję przeprowadzić.

Natomiast rozpychanie się łokciami i opieranie na nich i strącanie lub przewracanie co chwila kolejnych przedmiotów ze szkłem włącznie, już nie jest ani przypadkowe, ani sympatyczne. Tylko chamskie. To, że w dzisiejszych czasach można wszystko zapakować do pralki i zmywarki, nie oznacza, że stół pokryty białym obrusem, przy którym siedzimy ma wyglądać jak chlew. W dodatku tylko dlatego, że musimy gestykulować rękami i rozpychać się, jakby nasza przestrzeń wokół talerza była niewystarczająca. Tak można się bawić w gospodzie typu chłopskie jadło, gdzie siedzi się na drewnianej ławie, pije piwo i je kiełbasę czy bigos. Przy eleganckim stole, który ktoś się postarał ładnie nakryć – na pewno nie.

Najgorsze są jednak dźwięki wydawane podczas samego spożywania posiłków i napojów. Głośnie mlaskanie czy siorbanie jest obrzydliwe! Albo mówienie z ustami pełnymi jedzenia… Oczywiście rozmowa przy stole to część atmosfery i kiedy nikt się do nikogo nie odzywa, zamiast przyjemnego spotkania robi się drętwa i krępująca sytuacja. Natomiast można przecież rozmawiać po przeżuciu ryby, schabu czy makaronu, a nie w trakcie akcji przyswajania pokarmu. Wówczas mlaskanie jest nieuniknione…

Straszne są też osoby, które przekrzykują współbiesiadników i z każdym kieliszkiem są coraz głośniejsze. Nikogo nie dopuszczają do głosu i śmieją się z własnych żartów raz po raz uderzając pięścią w stół. Na szczęście nie mam już takich osobników w najbliższym otoczeniu, niemniej znam kilku, którzy właśnie tak okazują swoją aprobatę lub dezaprobatę sytuacją. Do kilku takich zachowań, które nie powinny mieć przy stole miejsca, należy jeszcze poklepywanie lub szturchanie innych osób. Kopnięcia i nadepnięcia pod stołem to kolejne „przyjemności”. Krzesło nie służy do leżenia, a naprawdę długie nogi ma Anja Rubik albo Marcin Gortat. Przeciętnej budowy osoba powinna się raczej pod stołem ze swoimi kończynami zmieścić nie miażdżąc nikomu kostek.

Do pasji mogą też doprowadzić używający smartfony „fotoreporterzy”, którzy zamiast smakować dania lub rozmawiać z sąsiadującymi osobami, bawią się w japońskich turystów robiąc cykl zdjęć jedzenia. I jeśli nie prowadzą bloga kulinarnego, to jest to bardzo dziwne na co, po co, i dlaczego fotografują kraby czy kiełbasy? A ostatnim krzykiem mody są tak zwane selfie sticki, czyli kije do robienia sobie portretów smartfonem. Nie dość, że ciężko mi zrozumieć robienie sobie samemu zdjęcia – niektórzy psycholodzy otwarcie mówią, że to pewne zaburzenie psychiczne – to tym bardziej nie rozumiem robienia sobie zdjęcia z sushi czy pierogiem. Szczególnie gdy przy stole siedzi osiem osób i wszyscy czekają aż skończysz sesję i wreszcie będą mogli grzecznie zacząć jeść.