Czy istnieją ludzie, którzy spłacili kredyt hipoteczny? Tak, i po latach mówią "nigdy więcej, to kotwica życia"

Na początku poznajmy liczbę, która podobnie jak kruczki prawne z umów kredytowych, większości z nas kompletnie nic nie mówi. 41,3 miliardów zł to abstrakcyjnie dużo, ale właśnie tyle wynosi łączna wartość kredytów hipotecznych, które Polacy zaciągnęli w 2016 roku.

O nie, czyli życie na kredyt, pytam Martę, która przedstawia się jako "weteranka kredytów" - spłaciła już dwa. Pierwszy zaciągnęła dwadzieścia lat temu - na mieszkanie. Drugi wzięła dziesięć lat później, kiedy zdecydowała się na dom. Ten ostatni kredyt, początkowo planowała spłacać przez 15 lat. Ale w pewnym momencie zdecydowała się zrobić wszystko, aby jak najszybciej wyjść na prostą i pozbyć się psychicznego obciążenia.

Zapytałem grupę znajomych, którzy w pewnym stopniu pasowaliby do powyższego opisu, czy znają kogoś, kto spłacił kredyt na mieszkanie. W odpowiedzi otrzymałem salwę śmiechu. – Tacy ludzie nie istnieją – rzucił jakiś żartowniś. Większość z tych osób albo ma już swój kredyt, albo jak 27-letni Rafał, wezmą go niebawem. – Dosłownie na dniach podpisuję umowę kredytową. Na bogato, 30 lat – powiedział z uśmiechem na ustach. I zanim zdążyłem zadać kolejne pytanie, sam wypalił. – To trochę taki śmiech przez łzy, bo jak dotarła do mnie symulacja spłaty rat i zobaczyłem chyba największą w życiu tabelkę w Excelu, mina mi trochę zrzedła – mówi "młody, zdolny, z wielkiego ośrodka miejskiego".

W tym samym miejscu co Rafał, w grudniu 2001 roku była Magda. Prawie w tym samym, bo za metr mieszkania pod Warszawą płaciła zaledwie 1500 zł. To czas, kiedy dopiero zarejestrowano partię Prawo i Sprawiedliwość, a na ekrany kin wchodził film "Gulczas, a jak myślisz...". Mówiąc językiem internetu - gimby nie znają.

Na kredyt w wysokości 125 tys. zł Magda zdecydowała się dość późno, bo w wieku 35 lat. Gdy dziś pytam, jak wyobrażała sobie moment spłaty kredytu moja rozmówczyni przyznaje, że nawet nie przyszło jej to wtedy do głowy. – Człowiek w tym wieku nie myśli o tym, co będzie robił na emeryturze – mówi naTemat. Na początku lat dwutysięcznych wiele osób myślało podobnie, a w Polsce zaczęła się trwająca do dziś era kredytów hipotecznych.

I właśnie z tego powodu Rafał nie potrafi do końca cieszyć się z zakupu. Jego "dorosła" decyzja o zakupie mieszkania to uwikłanie w trzydziestoletni romans z bankiem. – Gdy spłacę ostatnią ratę, będę miał 57 lat. To trochę "trzyma mnie przy życiu", bo w razie czego będę miał swój kąt, za który będę płacił jedynie czynsz, a nie złodziejską kwotę za wynajem – tłumaczy.

Tymczasem Magda już odlicza miesiące do końca kredytu. – Wreszcie nie będę musiała myśleć o tym że miesiąc w miesiąc muszę określonego dnia zrobić przelew. Przez cały okres spłacania, to strasznie wisi nad człowiekiem. Jest trudne do zniesienia psychicznie – mówi "prawie właścicielka" czterech kątów. I wie o czym mówi, bo w międzyczasie straciła pracę, a pierwsza myśl, która przyszła jej do głowy, to "za co będę spłacać kredyt".

– Bałam się, że zabiorą mieszkanie – wspomina. Dziś, po wielu latach jej rata zmalała z 1800 zł, do niecałych 600 zł. Nadal jednak kombinuje, jak spłacić kredyt wcześniej, aby mieć go już z głowy. Na razie nie widzi na to szans.

– Mało kto wie, co znaczy spłacać kredyt hipoteczny przez cały okres na jaki został zaciągnięty. Większość osób robi to przed czasem - w chwili sprzedaży nieruchomości. Całkowita spłata kredytu w tym przypadku jest wymagana przez bank. Zwykle można to zrobić po upływie 5 lat od zaciągnięcia kredytu bez dodatkowych kosztów. Poniżej tego okresu trzeba liczyć się z dodatkowym kosztem za wcześniejszą spłatę - mówi Wądołowski.

Magda już za kilka lat będzie w miejscu, o którym Tomasz z Warszawy stara się zapomnieć. Spłata kredytu, który zaciągnął w 2004 roku miał być doskonałą inwestycją, a okazał się kulą u nogi. – Nigdy więcej – mówi czterdziestolatek, który robił wszystko, aby spłacić kredyt przed czasem.

Gdy zaciągał kredyt, mieszkania miały jeszcze "ludzkie ceny", ale widmo "boomu" już wisiało w powietrzu. Kupił mieszkanie warte 180 tys. zł, z czego 30 tys. zł pokrył ze swoich oszczędności. – Oprocentowanie dla tzw. "dobrego klienta" wynosiło wtedy 8 proc. Po zakupie kawalerki znalazłem lokatorów, ale i tak musiałem co miesiąc dopłacać do raty. Robiliśmy z żoną wszystko, aby zebrać pieniądze na spłatę przed czasem, bo byliśmy wściekli na koszty kredytu – mówi Tomasz. Kawalerkę spłacił tak szybko, jak tylko mógł.

Ani on, ani żona nie żałują decyzji o zakupie mieszkania na kredyt, ale dziś mówią zgodnie - nigdy więcej kredytu. – Kredyt na mieszkanie poniewiera domowy budżet. Ludzie nie chcą płacić za wynajem, a zapominają, że mieszkanie generuje koszty. I nie chodzi tylko o ratę, czynsz i remonty – mówi właściciel kawalerki w Warszawie.

Ekspertka zauważa, że kredyt oznacza przywiązanie do jednego miejsca. Wymusza brak mobilności (również zawodowej), a to nie zawsze jest dobre rozwiązanie. Rzeczywistość zmienia się tak szybko, fale kryzysów ekonomicznych przychodzą jeden po drugim i może warto założyć w życiu gotowość do szybkich zmian miejsca zamieszkania właśnie w poszukiwaniu pracy? Kredyt takie podejście praktycznie uniemożliwia.