"To pomylony patriotyzm". Jerzy Stuhr niezwykle ostro o Polsce pod rządami Prawa i Sprawiedliwości

Kiedy prowadząca rozmowę Justyna Pochanke zapytała Jerzego Stuhra, czy mógłby zagrać Jarosława Kaczyńskiego, artysta bez wahania odparł: –Tak! Szukałbym wzorów w postaciach Dostojewskiego, które niosły ze sobą ogromne emocje, ogromny ładunek energii, często kierowany w różny sposób. Ale gdybym miał wyciągnąć jakąś cechę pierwszą, to jest wzrok.

Jak wyjaśnił, Jarosław Kaczyński w jego kreacji zwracałby uwagę właśnie tym zmysłem. – Wzrok, którego bym się przestraszył. Tak bym chciał, żeby widz zareagował, bo w tym wzroku może się tlić mściwość – mówił Jerzy Stuhr. – Ja w młodości miałem do czynienia z taką postacią. Może to za duże porównanie, ale częściowo to był Piotr Wierchowieński w "Biesach" Dostojewskiego w reżyserii Andrzeja Wajdy. Człowiek, który był opętany siłą anarchii i to opętanie reżyser bardzo w nas aktorach wyzwalał. Pamiętam tamto przedstawienie – kontynuował.

Przy tej okazji aktor skrytykował jednak nie tylko PiS, ale i całą klasę polityczną. – Ja nie jestem w stanie politykowi uwierzyć. Było tak, że szedłem za ideą, na pewno w 1980 roku. A teraz coś takiego się wyrobiło, że co by ktokolwiek mówił, to ja nie wierzę. Straciłem wiarę w deklaracje – wyjaśnił.

Według Jerzego Stuhra w Polsce obecnie panuje "stan zagrożenia wartości", o czym świadczy choćby "zdewaluowanie pojęć". – Wtedy budzi się we mnie mobilizacja. Może to też jest zawodowe, że artysta przeczuwa, powinien przynajmniej wyczuć ten krok przed niebezpieczeństwem i wtedy ja jakby zabieram głos. Moja dzisiejsza wizyta tutaj to też możliwość zabrania głosu – mówił i krytykował "pomylony patriotyzm".

– Stoi na pograniczu nacjonalizmu, uderza się w tę stronę, tłumaczy się ludziom, że to jest uczucie patriotyczne. A to wszystko w takim poczuciu histerii. Zawsze mnie to drażniło, że w naszym patriotyzmie jesteśmy histeryczni. I to od romantyków po współczesnych polityków – wyjaśniał. Jego strach budzi także szafowanie narodowością. – Boję słowa narodowy, bo ono jest tak enigmatyczne i raczej ciągnące w stronę takiej etnicznej przynależności. Z tego narodu wychodzi prawdziwy Polak. Jak się decyduję na krytykę, to staję się nieprawdziwym Polakiem. A czasem nawet takim, który powinien stąd wyjechać – mówił.

– Druga cecha to niechlujstwo. Jesteśmy niechlujni. Dwa samoloty wpakować w jeden (chodzi o powrót polskiego rządu z Londynu – red.), przebić stare opony (w prezydenckiej limuzynie – red.). Jesteśmy także niechętni obcym gościom, to jest nowe. Jak byłem mały, moja mama bardzo chciała wziąć węgierskie dziecko, to się nie udało z powodów proceduralnych – podkreślił.