Ta ciężka choroba bywa często mylona z przeziębieniem, przez co jest bagatelizowana, a to z kolei może prowadzić do ciężkich powikłań. Objawy są zawsze bardziej nasilone i dokuczliwe niż objawy przeziębienia. Pojawiają się bóle mięśni, które mogą towarzyszyć nam przez cały czas trwania choroby, natomiast w przypadku przeziębienia pojawiają się sporadycznie, a ich nasilenie nie jest tak duże.
Jak podaje WHO, średnio co minutę z powodu grypy, bo to o niej mowa, na świecie umiera jedna osoba. Według danych Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego - Państwowego Zakładu Higieny od września 2016 roku na grypę i choroby grypopodobne zachorowało w Polsce aż 4 807 265 osób.
Porównując te dane do poprzedniego sezonu, odnotowano wzrost zachorowań aż o 19 proc. A ciężki przebieg grypy i powikłania zaobserwowano u 16 866 osób, które były hospitalizowane. 25 osób niestety zmarło. Warto pamiętać, że aż 33 proc. przypadków zakażeń wirusem grypy przebiega bezobjawowo, oznacza to, że można być źródłem zagrożenia dla najbliższych osób, nie zdając sobie z tego sprawy. Tymczasem nasi zakażeni najbliżsi, mogą przejść tę chorobę ciężko i jak najbardziej cierpieć z powodu jej objawów.
Są różne "grypy"
Grypie towarzyszy, przez cały okres choroby, osłabienie, które może prowadzić nawet do omdleń czy wyczerpania organizmu. Natomiast uczucie rozbicia może występować nawet do 2-3 tygodni po zakończonej chorobie. Nietypowym objawem grypy jest ból gardła, może wystąpić tylko na początku, a typowymi i występującym znacznie częściej niż w przypadku przeziębienia są bóle głowy, zapalenie spojówek i krwawienie z nosa.
Grypa grypie nierówna. Wyróżniamy trzy typy tej choroby. Typ A, który jest najbardziej popularny, dzieli się na podytypy A/H1N1, A/H3N2, A/H2N2 i inne. Zwykle zakażenia wirusami grypy podtypu A/H3N2 powodują cięższe zachorowania niż zakażenia podtypem A/H1N1 i typem B. Natomiast zakażenia podtypem C są często bezobjawowe.
Najgorsze są powikłania
Do najczęstszych powikłań grypy należą te ze strony układu oddechowego m.in.: zapalenie płuc, zatok obocznych nosa, krtani, oskrzeli. Dochodzi również do zaostrzenia chorób przewlekłych układu oddechowego: POCHP (przewlekła obturacyjna choroba płuc) oraz astmy oskrzelowej, którym może towarzyszyć niewydolność oddechowa. Do rzadszych powikłań należą te ze strony układu krążenia. Może to być zaostrzenie choroby wieńcowej (nagły zgon), zapalenie mięśnia sercowego, zapalenie osierdzia, kardiomiopatia rozstrzeniowa (przewlekła niewydolność serca) oraz dekompensacja przewlekłej niewydolności krążenia.
Mogą pojawić się również powikłania ze strony ośrodkowego układu nerwowego np.: splątanie, nasilenie zmian otępiennych u osób starszych, napady drgawkowe, zapalenie mózgu lub zapalenie opon mózgowych. Często też można spotkać powikłania dotykające poszczególne narządy: ostre zapalenie ucha środkowego, zapalenie mięśni, ostrą niewydolność nerek, zapalenie spojówek, zaostrzenie lub dekompensacja różnych chorób przewlekłych np. cukrzycy.
Chorzy mogą jeszcze bardziej się rozchorować
Powikłania grypy, a czasami samo zakażenie wirusem, są szczególnie niebezpieczne dla należących do grup ryzyka. Do tych osób należą przede wszystkim dzieci, szczególnie poniżej 5. roku życia, wszystkie osoby powyżej 50. roku życia, osoby chorujące przewlekle m. in. na choroby układu sercowo-naczyniowego, oddechowego, choroby nerek, wątroby, układu nerwowego i krwiotwórczego, oraz diabetycy. Grypa może być też szczególnie groźna dla kobiety w ciąży, osób z obniżoną odpornością oraz pensjonariuszy domów opieki społecznej.
– W krajach rozwiniętych na grypę choruję 5 -10 proc. dorosłych oraz 20-30 proc. dzieci – mówiła Dr Ewa Duszczyk podczas konferencji prasowej.
Szczepionka - staruszka
Pierwsza szczepionka przeciwko wirusowi grypy powstała stosunkowo niedawno, patrząc na historię szczepień. Jonas Salk opracował ją w 1937 roku. Jej skuteczność wynosiła 70 proc. Sprawdziła się podczas II wojny światowej - szczepieni byli żołnierze. Wielu osobom wydaje się, że szczepienia przeciwko grypie, to coś co istnieje od niedawna, tymczasem szczepionki przeciwko grypie mają już 80 lat.
Szczepionki produkowane z kurzych jaj
Produkcja szczepionki przeciwko grypie trwa prawie 6 miesięcy. W Polsce po raz pierwszy będzie możliwe skorzystanie z innowacyjnych szczepionek czterowalentnych, które w swoim składzie zawierają dwa szczepy wirusa grypy typu A i dwie linie wirusa grypy typu B, Victoria i Yamagata, dzięki czemu zapewniają najszerszą możliwą ochronę przed grypą.
Szczepionka przeciwko grypie to mieszanina trzech szczepów wirusa grypy, które zostały inaktywowane, tak by po podaniu szczepionki wywołały odpowiedź immunologiczną ze strony naszego organizmu.
Tradycyjne szczepionki przeciwko grypie produkowane są w zapłodnionych jajach kurzych. W lutym ośrodki współpracujące opracowują potencjalny szczep szczepionkowy, następnie dokonuje się produkcji materiału wyjściowego, później sprawdzana jest jakość i odbywa się zamrożenie materiału wyjściowego. Potem sprawdza się jakość jaj kurzych i rozpoczyna się proces posiewu w inkubatorach, gdzie dokonuje się namnażania wirusów. Materiał zostaje oczyszczony, wykonuje się dzielenie, inaktywację i filtrację. Przechowuje się antygeny, których jakość sprawdzana jest na bieżąco.
Ten proces trwa 5 miesięcy. Po potwierdzeniu jakości dokonuje się formulacji i ponownego sprawdzenia jakości. Jeśli wszystko odpowiada standardom - strzykawki zostają napełnione szczepionkami. Następuje kontrola wizualna, ponowna kontrola jakości, pakowanie, nadanie wewnętrznych certyfikatów i w sierpniu szczepionki są gotowe do dystrybucji.
Szczepionki przeciwko grypie zalecane są wszystkim powyżej 6. miesiąca życia, a szczególnie pacjentom z grup ryzyka. Sezon epidemiczny grypy trwa zwykle od września do końca marca, a szczyt zachorowań przypada na czas między styczniem a marcem. Warto szczepić się przed sezonem epidemicznym, czyli we wrześniu lub październiku. Jednak możliwe są szczepienia już podczas trwania okresu epidemicznego, jeśli wcześniej nie było to możliwe z różnych przyczyn.
Szczepienie co roku
Przeciwko grypie trzeba szczepić się co roku. Zalecają to m.in. Światowa Organizacja Zdrowia oraz liczne światowe instytucje i towarzystwa naukowe. W Polsce szczepienia przeciw grypie zalecają m.in. Minister Zdrowia, Główny Inspektor Sanitarny, Polskie Towarzystwo Kardiologiczne, Polskie Towarzystwo Diabetologiczne, Polskie Towarzystwo Chorób Płuc oraz Kolegium Lekarzy Rodzinnych.
O tym, że przeciwko grypie warto się szczepić, nie trzeba przekonywać specjalistów. Prof. Adam Antczak, podczas konferencji prasowej tłumaczył, że na podstawie badań dla populacji Europy, można wymienić kilka korzyści, które płyną z zastosowania czterowalentnej szczepionki przeciwko grypie, która jest już dostępna w Polsce. Jego zdaniem, może ocalić nawet 15 000 osób w perspektywie 10 lat.
Są bezpieczne
Lekarze i naukowcy zapewniają, że szczepienia przeciwko grypie są bezpieczne. Oczywiście, jak przy każdej szczepionce, mogą pojawić się odczyny poszczepienne takie jak np. ból głowy, ból mięśni, ból stawów, gorączka, dreszcze, złe samopoczucie itp. Innymi odczynami poszczepiennymi mogą być objawy miejscowe takie jak: zaczerwienienie, świąd, stwardnienie, ból w miejscu podania.
Do rzadko występujących działań niepożądanych należą m.in. przejściowa trombocytopenia, przejściowe powiększenie węzłów chłonnych, reakcje alergiczne (w rzadkich przypadkach prowadzące do wstrząsu), nerwobóle, drgawki gorączkowe, zapalenie mózgu i rdzenia kręgowego.
Ogólne odczyny poszczepienne takie jak ból głowy, czy zaczerwienienie w miejscu podania szczepionki występują u około 15-30 proc. zaszczepionych osób.
Bezpieczne również dla kobiet w ciąży
Szczepienia te są bezpieczne nawet dla kobiet w ciąży, a badania pokazują, że obecnie krążący w populacji wirus A/H1N1 jest dla nich szczególnie niebezpieczny, a w czasie pandemii odnotowano najwyższą śmiertelność właśnie wśród kobiet w ciąży.
Najlepiej wykonywać szczepienia w drugim lub trzecim trymestrze ciąży. Jeśli jednak istnieje realne ryzyko zakażenia, zalecane jest również szczepienie w pierwszym trymestrze. Szczepione mogą być również kobiety karmiące piersią. Wirus grypy może spowodować u kobiet w ciąży przedwczesny poród.
Dzieci, zdaniem specjalistów, są szczególnie ważna grupą, którą należy objąć profilaktyką. U dorosłych okres wylęgania choroby wynosi od 1 do 4 dni. Mogą być źródłem zakażenie jeszcze przez kilka dni po ustąpieniu objawów. U dzieci ten okres wydłuża się, aż do 10 dni po ustąpieniu objawów. Dzieci uczęszczające do przedszkoli i szkół podstawowych często "przynoszą" wirusa do domu, zakażają kolegów z podwórka. Szczepienia mogą wpłynąć pozytywnie na odporność dzieci i tym samym zmniejszyć ilość zachorowań w całej populacji.
Polacy niestety w niewielkim stopniu korzystają z profilaktyki przeciwgrypowej. Od 2005 roku szczepi się coraz mniej osób. Rekordem było 8,6 proc. zaszczepionej populacji właśnie w 2005 r. Od tamtego czasu liczba szczepień przeciwko grypie diametralnie się zmniejsza. W 2015 roku zaszczepiło się zaledwie 3,4 proc. populacji. Wiąże się to ze wzrostem liczby osób hospitalizowanych i większą liczbą powikłań związanych z zakażeniem wirusem grypy. Ważne jest, aby pamiętać, że profilaktyka kosztuje nas jedynie 20-30 złotych i może oszczędzić nam niepotrzebnych cierpień.
Na świecie rocznie występuje 1 mld przypadków grypy, a ciężki przebieg tej choroby występuję u 3-5 mln przypadków oraz notuję się aż 300 000-500 000 zgonów z powodu grypy i jej powikłań. W Unii Europejskiej ponad 3,5 mln osób jest hospitalizowanych, a ponad 170 000 umiera.
prof. dr hab. n. med. Adam Antczak
Badania dotyczą redukcji w perspektywie roku, kilku badanych czynników. Jednym z nich jest zmniejszenie zachorowań, dzięki tej szczepionce ta liczba zmniejszy się o 160 000, wizyty lekarskie ograniczą się aż o 71 582, hospitalizacja o 3 731, a co najważniejsze zgony zmniejszą się o 1 486.