Oto człowiek, który rozgryzł tajemnicę sukcesu PiS. Jeśli ktoś myśli, że chodzi o 500+, jest w totalnym błędzie

Tak, jest dokładnie tak jak w słynnym badaniu socjologicznym Middletown w USA przeprowadzonym przez małżeństwo Lyndów w latach 20. ubiegłego wieku. Oni nazwę miasta, w którym prowadzili badania, zmienili na "Średnie miasto", choć inne Middletown w Stanach też jest, ale w innym miejscu. My postąpiliśmy podobnie – badania prowadziliśmy w mieście na Mazowszu i nadaliśmy mu nazwę "Miastko".

(śmiech) Nie.

Tak, tyle mogę powiedzieć – to jest nieduże miasto, kilkunastotysięczne, w którym poparcie dla PiS w wyborach było o 10 punktów wyższe niż ogólnopolski wynik tej partii. Bliższych informacji nie przekażę, bo chcę, aby zidentyfikowanie tego miasta nie było łatwe.

Zależy mi na tym, aby zapewnić anonimowość naszym rozmówcom – to są osoby, z którymi przeprowadzaliśmy wywiady biograficzne, czasem półtoragodzinne lub dłuższe. Ci ludzie najpierw opowiadali nam historię swojego życia i dopiero potem zaczynaliśmy rozmowę o polityce. To nie były proste badania ankietowe, które wskazałyby, jaką partię popierają ci ludzie, lecz były to badania jakościowe, które objaśniają, dlaczego oni popierają tę partię.

Użyłbym innego terminu, bo "wspólnota" sugeruje pewną pierwotność – coś, co istniało od dawna. Tymczasem tu jest inaczej: PiS-owi udało się stworzyć pewną zbiorowość spośród bardzo różnorodnych ludzi. Są to zarówno pracownicy fizyczni, jak i klasa średnia. Przekonanie, że tylko tzw. lud popiera PiS, jest nieprawdziwe.

To, co łączy tych ludzi, to specyficzne pojmowanie pojęcia "naród". Do tego "narodu" nie należą z jednej strony "elity", czyli ci, którzy wcześniej rządzili i się skompromitowali, oraz przedstawiciele patologii społecznej i uchodźcy. Ta wspólnota jest zbudowana na ostrym przeciwstawieniu "nas" i "obcych".

Kwestia, skąd ludzie czerpią informacje, jest tu kluczowa. W ostatnich latach nastąpiło bowiem przejście od sfery publicznej, gdzie najważniejsza jest prasa, która dostarczała tematów telewizji, do sfery, w której najważniejszy jest internet. To on stał się głównym medium. Dziś ważne nie jest to, co napisała jakaś duża gazeta. Ważne jest to, co ludzie podają dalej, uznając, że to jest istotne.

To jest bardzo istotna kwestia i coś, co uważam za ważne odkrycie. Istnieje przekonanie, że ludzie głosują na tzw. populistów ponieważ nikt inny nie jest w stanie wypowiedzieć ich krzywdy i cierpienia. A tutaj okazało się, że badani wyborcy PiS inaczej oceniają tę samą rzeczywistość, gdy mówią o życiu prywatnym, a inaczej, gdy opowiadają o polityce. Dobrym przykładem jest historia nauczycielki, która w wywiadzie biograficznym opowiedziała nam, że uczyła w gimnazjum i było to dla niej miłe doświadczenie, natomiast w wywiadzie o polityce stwierdziła, że gimnazja to Sodoma i Gomora i należy je zlikwidować. Inny rozmówca opowiadał, że za czasów PO kraj się nie rozwijał, ale w rozmowie o swoim życiu przyznawał, że przez ostatnie 10 lat jego byt znacznie się poprawił.

Każdy, kto myśli, że będzie rządzić wiecznie, zaczyna pracować na przegrane wybory. Polityka bardzo szybko karze tych, którzy nadmiernie zachłysną się władzą.

Tak. Najważniejszy jest taki, że jeśli ktoś chce pokonać PiS, to nie może myśleć w kategoriach powrotu do tego, co było. Siły restauracji nie wygrają z PiS-em, bo ta partia przyciągnęła mnóstwo ludzi, którzy całkiem nieźle sobie radzili wcześniej, a mimo to dzisiaj są zwolennikami dobrej zmiany. Jeśli ktoś chce się konfrontować z PiS-em, musi zaproponować coś zupełnie nowego i zmierzyć się z tematami, które są bardzo ważne dla PiS-u.

(śmiech) Tak, jestem za to bardzo wdzięczny i chętnie zrobiłbym kolejne badanie za niemieckie pieniądze. W ogóle się tego nie wstydzę. Choć to pokazuje przy okazji, że system finansowania nauki uniemożliwia zrealizowanie takich badań w takim tempie. Pozyskanie tych środków z innego źródła było niejako koniecznością.

(śmiech) Jeśli PiS do mnie się odezwie, chętnie zrobię podobne badania za pisowskie pieniądze. Nawet wezmę większe, żeby zrobić obszerniejsze badania dotyczące na przykład zwolenników Platformy, którzy przeszli do PiS-u.