Mają tak samo konserwatywny rząd jak my – a może i bardziej. Właśnie rozwiązali kwestię aborcji i to od razu na całego

– One trochę startowały z niczego i dostały wszystko. Nie ma wielu państw, w których aborcja jest dostępna do 14. tygodnia i za darmo – mówi w rozmowie z naTemat Natalia Broniarczyk, feministyczna aktywistka, którą niektórzy mogą kojarzyć z kontrowersyjną okładką "Wysokich Obcasów".

Dostaną wszystko, o ile Senat nie zmiecie projektu ustawy, który przeszedł przez Izbę Deputowanych. Ale na to się na ten moment nie zanosi. Choć w sumie w Argentynie chyba niczego nie można być pewnym, przecież los projektu legalizującego aborcję, który został przyjęty według polskiego czasu wczoraj po południu, ważył się właściwie do ostatniej chwili.

Zgromadzeni w chłodzie (w Argentynie jest zima, w Buenos Aires w nocy temperatura zbliża się do zera) przed budynkiem zwolennicy i przeciwnicy aborcji, jeśli mieli wiedzę o tym, co dzieje się w środku, musieli przeżyć prawdziwy emocjonalny rollercoaster. Dość powiedzieć, że jeszcze na kilka godzin przed zakończeniem debaty i głosowaniem w izbie przeważali przeciwnicy proponowanych rozwiązań. "Chętni" do legalizacji aborcji znaleźli się dosłownie na ostatnią chwilę. Projekt został przepchnięty o włos.

Fakty są jednak takie, że Argentyna najprawdopodobniej będzie drugim krajem w Ameryce Łacińskiej, w którym zostanie zalegalizowana aborcja. Pierwszy w 2012 roku był Urugwaj. Kiedy już było po wszystkim, na ulicach Buenos Aires nie brakowało łez. Zarówno tych szczęścia, jak i rozpaczy. Według badań aborcję popiera 60 proc. Argentyńczyków. Ktoś powie, że to znacząca przewaga. Ale ktoś inny zauważy, że w rzeczywistości kraj jest mocno spolaryzowany w tej sprawie – i też będzie miał rację.

Aż chce się powiedzieć – zupełnie jak w Polsce. To żadne zaskoczenie, że kraj południowoamerykański jest na wskroś katolicki. Ale kiedy przyjrzeć się bliżej, podobieństwa do Polski są aż nadto widoczne. Według niektórych danych katolików w Argentynie jest nawet 92 proc. (według innych szacunków ponad trzy czwarte narodu), ale do tego dochodzą jeszcze protestanci. No i mają papieża Franciszka, choć akurat on z chrześcijaństwem w najbardziej skostniałej wersji wiele wspólnego nie ma. Ale żeby nie było – Franciszek wielokrotnie wypowiadał się przeciw legalnej aborcji w swoim kraju. I jako papież, i jako arcybiskup biskup Buenos Aires.

To wcale nie musiało się udać w tej atmosferze politycznej
Przypadek Argentyny jest nawet bardziej intrygujący, ponieważ wielu politykom w tym kraju z takim prawem zwyczajnie może być nie po drodze. – W kulturze politycznej Argentyny jest bardzo mocno zakorzenione, że aborcja jest czymś niemoralnym. Ta zmiana prawa jest więc ogromną zmianą – podkreśla Broniarczyk.

W samej Izbie Deputowanych najwięcej reprezentantów ma koalicja Cambiemos, która jest formacją centroprawicową. W jej skład wchodzi partia PRO, która wypchnęła do wyborów prezydenckich w 2015 roku Mauricio Macriego, wcześniej szefa federalnego rządu Buenos Aires.

Z sukcesem. Sam prezydent, który objął władzę przed trzema laty, też ma konotacje centroprawicowe. Już zapowiedział, że nie będzie się sprzeciwiać projektowi, choć jest przeciwnikiem aborcji i wcale się z tym nie kryje. Z kolei minister zdrowia Adolfo Rubinstein, który najwyraźniej też nie jest jej zwolennikiem, z rozbrajającą szczerością wyjaśnił, że ten projekt poprawi świadomość społeczeństwa i ułatwi wychowanie seksualne w szkołach zwłaszcza w kwestii antykoncepcji, dzięki czemu w przyszłości ten projekt... w ogóle nie będzie potrzebny.

To wszystko jest o tyle zaskakujące, że to poprzedniczce Macriego – Cristinie Fernández de Kirchner – było bliżej do lewicowych wartości. A to jednak dopiero teraz udało się zająć sprawą. Przy czym pamiętajmy, że w systemie politycznym Argentyny prezydent ma znacznie więcej do powiedzenia niż choćby nasz Andrzej Duda. Jest jednocześnie szefem rządu i ma prawo weta wobec ustaw parlamentu.

– Przypomnijmy, że prezydent Argentyny w 1999 roku ogłosił 25 marca dniem dziecka nienarodzonego – zwraca uwagę Broniarczyk. W takiej atmosferze ta zmiana jest jeszcze bardziej zdumiewająca.

Walczyli o swoje od dawna
Dla zwolenników aborcji decyzja parlamentu to oczywisty sukces. – Zmobilizował się ruch kobiecy. Kobiety w Argentynie od początku domagały się liberalizacji w pełnym brzmieniu, bez żadnych półśrodków. Podkreślały, że bariera finansowa jest często problemem, więc aborcja musi być darmowa, dostępna w szpitalach – wyjaśnia Broniarczyk.

Rzeczywiście w ciągu ostatnich lat na ulice w Argentynie ludzie wychodzili masowo. Wpływ na to miały w dużej mierze doniesienia o podziemiu aborcyjnym – w kraju rocznie wykonywano nawet pół miliona zabiegów. Dodatkowo każdego roku odnotowywano tysiące przestępstw seksualnych. Nawet wczoraj, pomimo chłodu, na ulice Buenos Aires wylały się tysiące manifestujących.

To może być początek zmian
Ameryka Południowa w efekcie zmienia się na naszych oczach. Argentyna zgodziła się na aborcję w sześć lat po sąsiednim Urugwaju. Trzeba pamiętać jednak, że projekt ma niewiele więcej zwolenników niż przeciwników, więc raz zdobyty przywilej niekoniecznie musi pozostać z mieszkańcami tego kraju na zawsze. Pytanie, czy za Argentyną pójdą inni – dla organizacji feministycznych ta część świata to nadal jedna, wielka, czerwona plama.

Broniarczyk wierzy jednak, że będzie to pewien katalizator. – Urugwaj na pewno wpłynął na sytuację w Argentynie, a Argentyna wpłynie na sytuację w innych krajach, choć jest dalej wiele krajów, gdzie obowiązuje pełna penalizacja aborcji, choćby Salwador. To, że w regionie zachodzą zmiany, ma wpływ na mobilizację kobiet. To co się tam dzieje czy w Irlandii, działa nawet w Polsce – twierdzi.